فرستادن کودک به مهد، عجله نکنید!

پیش از سه سالگی توصیه نمی‌شود که کودک را به مهد بفرستید، زیرا بچه‌های زیر سه سال نـیازمـند توجه متمرکزتـر در خـانواده هستند و مـربی مهد نمی‌تواند فقط به او توجـه اختــصاصی داشته باشد، بنابراین ممکن است کودک از نظر عاطفی آسیب ببیند.

رکسانا خوشابی؛ کارشناس ارشد‌ مشاوره: شاید شما هم جزء والدینی باشید که می‌خواهند کودک زیر سه سال خود را به مهد کودک بفرستند، اما نمی‌دانند این کار به صلاح کودک هست یا خیر، البته اگر این امکان وجود داشت که هیچ کودک زیر سه سالی به مهد کودکی سپرده نمی‌شد خیلی بهتر بود، اما این کار برای بسیاری از مادران شاغل، میسر نیست، و آنها به اجبار، کودک زیر سه سال خود را به پرستار یا مهد کودک می‌سپارند، اما در مورد مادرانی که خانه‌دار هستند این اجبار وجود ندارد، در نتیجه بهتر است کودک خود را تا قبل از تمام شدن سه سالگی‌اش به مهد نفرستند. ضمن این که پنج سالگی، سن مناسب‌تری برای ورود به مهد کودک است.

قبل از سه سالگی کودک هنوز اجتماعی نشده و نیاز به داشتن همبازی، در او ایجاد نشده است، و قرار گرفتن در جمع کودکان دیگر، کمک چندانی به رشد اجتماعی او نمی‌کند او به هر حال تنها و تکی بازی خواهد کرد. در این سنین نیاز به مادر، بسیار حیاتی از همبازی است و حضور دائمی‌مادر (یا یک پرستار خوب و دلسوز) کمک جدی‌تر و موثرتری به رشد شخصیت کودک می‌کند و در واقع ضرورت دارد مادر در این سنین چندان دور از فرزندش نباشد. در نتیجه پیش از سه سالگی توصیه نمی‌شود که کودک را به مهد بفرستید، زیرا بچه‌های زیر سه سال نیازمند توجه متمرکزتر در خانواده هستند و مربی مهد نمی‌تواند فقط به او توجه اختصاصی داشته باشد، بنابراین ممکن است کودک از نظر عاطفی آسیب ببیند. پس تا سه سالگی بهتر است نزد مادر یا مادربزرگ پرستاری شود.

اما پنج یا شش سالگی زمان مناسب‌تری برای رفتن به مهد‌کودک و آمادگی است، چون بسیاری از کودکان در سنین ۵ و یا ۶ سالگی از مهارت‌های علمی، جسمی و ذهنی لازم برای شروع آموختن دروس مختلف در مهد کودک برخوردار هستند، البته باید توجه داشته باشیم کودکانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند ممکن است دیرتر این آمادگی‌ها را کسب کنند.

از طرفی توجه داشته باشید که بنا به گفته دکتر کاترین گارفورت، در صورتی که کودک، خارج از محیط مهد یا آمادگی در حال کسب مهارت‌های علمی و جسمی و ذهنی مناسب با سن خود نباشد، به تعویق انداختن فرستادن کودک به مهد یا آمادگی و یا صرف نظر از فرستادن او بسیار اشتباه است و بهتر است که کودک را در معرض تجربه‌ها و یادگیری مهارت‌ها قرار بدهیم تا از هم سن‌های خود عقب نمانده و بتواند عملا مهارت‌ها را تجربه کرده و اعتماد به نفسش افزایش پیدا کند.

مهارت‌های لازم برای فرستادن کودک به مهد

رفتن به مهد کودک هم نیازمند کسب برخی مهارت‌ها است. مادر و پدر باید کوشش کنند این مهارت‌ها را به فرزند خود بیاموزند:

توانمندی مراقبت کردن از خود

متخصصان می‌گویند کودکان زمان ورود به مهد باید توانایی‌های لازم برای انجام مراقبت از خود مانند غذا خوردن، حمام رفتن (بعد از آب بازی یا رفتن به استخر)، دستشویی رفتن و پوشیدن لباس را کسب کرده باشند. این گونه مهارت‌ها باید در سنین کم به کودکان آموخته شود، زیرا یک مربی مهد نمی‌‎تواند در انجام این گونه کارها به تعداد زیادی کودک کمک کند.

کسب برخی مهارت‌های اجتماعی

مهارت‌های حرکتی، تنها مهارت‌های لازم برای ورود کودک به کودکستان نیست و کودک در زمان ورود به کودکستان باید از مهارت‌های اجتماعی مختلفی نیز بهره‌مند باشد. باید تا حدی حق و حقوق خود و دیگران را بشناسد، از آزار و اذیت دیگران خودداری کند و بتواند از لوازم خود مراقبت کند.

آمادگی لازم برای جدا شدن از والدین

کودکان باید از نظر عاطفی، آمادگی لازم برای جدا شدن از والدین خود برای ساعات مشخصی را داشته باشند، البته این را هم بگوییم که بعضی از مادرها هستند که به ظاهر از روی علاقه و محبت، ولی در حقیقت به خاطر برخی مسائل حل نشده خودشان، به فرزند خود وابسته می‌شوند و طوری با کودک خود رفتار می‌کنند که کودک نیز وابسته به آنها بار می‌آید و هنگام دوری از مادر دچار اضطراب و ناراحتی می‌شود. در چنین حالاتی برخی روانشناسان معتقدند برای این کودک بهتر است، در شبانه روز سه چهار ساعت دور از مادر باشد تا وابستگی متقابل آنها و مادر، شکل متعادل‌تری به خود بگیرد، البته توجه داشته باشید که این دور شدن هم در زیر سه سالگی توصیه نمی‌شود و در این حالت هم بهتر است مادر سعی کند ریشه‌ها و دلایل وابستگی خود را بشناسد و با رفع آنها، به فرزندشان هم کمک کنند تا مستقل بار بیاید. در این راستا می‌توانید کارهای کوچک که انجام آنها از عهده کودک بر می‌آید را به خود او بسپارید (مانند جمع کردن اسباب‌بازی‌ها، مرتب کردن برخی وسایل و ...) و مسئولیت‌هایی به او بدهید (مثل آب دادن به گلدان یا...) و در جمع دوستان و آشنایان او را از خود جدا کنید و تشویقش کنید تا از شما دور شود و با بچه‌های دیگر بازی کند.

اگر مادر شاغلی هستید و هراس دارید که کودک خود را به مهد بفرستید، زیرا تصور می‌کنید که دور شدن کودک از شما موجب می‌شود فاصله‌ای بین شما و او بیفتد یا دلبستگی و عاطفه آنها کمتر شود، در اشتباهید، چرا که آنچه تعیین‌کننده این میزان دلبستگی است به هیچ وجه ربطی به مهدکودک رفتن یا نرفتن یا ماندن او نزد اقوام، پرستار یا مادر بزرگ او ندارد، بلکه این موضوع به آرامش شما و اشتیاقی بستگی دارد که برای وقت صرف کردن با فرزندتان نشان می‌دهید.

این طبیعی است که کودک در آغوش مادر آرامش ویژه‌ای پیدا می‌کند، چون کودکان بسیار ناتوانند و می‌ترسند آسیب ببینند، بنابراین دنبال محل امن و آرام می‌گردند و این محل امن جایی جز آغوش مادر نیست در نتیجه به آغوش مادر پناه می‌برند. اگر شما به عنوان مادر، عصبی و پرتنش هستید، خستگی کار را به خانه می‌آورید، با همسرتان درگیری دارید و یا بدون آنکه متوجه باشید دچار افسردگی پس از زایمان و تحریک‌پذیر شده‌اید، کودک از شما فاصله می‌گیرد، زیرا این تنش را احساس می‌کند، بنابراین ترجیح می‌دهد به آغوش پرستار، مادربزرگ یا مربی مهد برود. پس علت بی‌عاطفه شدن کودک رفتن به مهد کودک یا آمادگی نیست، بلکه رفتار مادر تاثیر فراوانی در این امر دارد.

توانایی لازم برای انجام بازی‌های گروهی

لازم است کودک توانایی‌های لازم برای انجام بازی‌های مشترک با سایر کودکان را فرا گیرد. در نتیجه والدین باید برای آموختن این گونه مهارت‌ها قبل از فرستادن فرزند خود به مهد‌کودک فکری کنند و از این جهت از کودک خود حمایت نمایند. سعی کنند بازی با کودکان فامیل یا همسایه را به او بیاموزند و قبل از مهد او را در معرض کودکان دیگر قرار دهند.

توانایی لازم برای دفاع از خود

والدین باید ببینند که فرزندشان در ارتباط با کودکان دیگر چگونه رفتار می‌‎کند و به او در پیروی از قوانین کمک کنند و همچنین، کودکان برای رفتن به مهد کودک باید توانایی لازم برای دفاع از خود در برابر دیگران و درخواست کمک از افراد دیگر را داشته باشند.

راهکارهایی برای فرستادن بی‌دغدغه کودک به مهد

ممکن است یک کودک، در روابط اجتماعی با دیگر کودکان به خوبی عمل کند، اما توانایی لازم برای جدایی از والدین خود را نداشته باشد، در این گونه موارد لازم است که والدین درصدد کاهش یافتن وابستگی فرزند خود برآیند و تصویر مثبتی نسبت به مهد یا آمادگی در ذهن کودک خود ایجاد کنند.

اگر کودک‌تان نسبت به رفتن به مهد یا آمادگی اضطراب و استرس از خود نشان می‌‎دهد بهترین راه این است به یک روانشناس در جهت برطرف کردن این اضطراب و استرس مراجعه کنید، اما توجه کنید که صرف نظر کردن از فرستادن کودک به مهد کودک نه تنها منفعتی برای کودک شما نخواهد داشت، بلکه صدمات بسیاری نیز برای او در پی خواهد داشت و منجر به عدم ایجاد آمادگی برای رفتن کودک به مدرسه خواهد شد.

کودکان ۳ تا ۵ سال بیش از آنچه والدین تصور می‌کنند می‌فهمند. پس می‌توانید با فرزندان خود با این پیش فرض‌ها رفتار کنید:

از کودک خود انتظار بیشتری داشته باشید:وقتی بچه‌ها وارد مهد‌کودک می‌شوند از آنها انتظار دارند که کت و کاپشن خود را روی چوب لباسی بگذارند، اما در خانه اغلب چنین انتظاری نیست. پس والدین لازم است کمی سطح توقع خود را از بچه‌ها بالاتر ببرند تا آنها کارهای مشابه این را در منزل انجام دهند.

از انجام دادن کارهایی که کودک خودش می‌تواند انجام بدهد اجتناب کنید: گرچه انجام کارهای روزمره توسط مادر و پدر بسیار راحت‌تر و سریع‌تر است، اما این کار به مرور اعتماد به نفس کودک را پایین می‌آورد، بنابراین والدین می‌توانند در منزل از کودک خود بپرسند آیا برای پوشیدن لباس یا غذا خوردن یا ... کمک لازم داری؟ معمولا کودک در این موارد ترجیح می‌دهد خودش کارهایش را انجام بدهد و غرور خود را حفظ کند.

کاری که بچه انجام داده مجدد انجام ندهید: اگر کودک شما سعی می‌کند رو تختی‌اش را خودش مرتب کند یا اسباب‌بازی‌هایش را خودش جمع کند، اما این کارها را درست انجام نمی‌دهد اشکالی ندارد. تا زمانی که مجبور نشده‌اید، کاری را که انجام داده مجدد انجام ندهید تا اعتماد به نفس کودک‌تان زیاد شود.