تاثیر کرونا بر زندگی، دچار وسواس نشوید
همه ما ترس و اضطراب را که بخشی از احساس انسان هستند، تجربه کرده‌ایم؛ مثلا وقتی با اتومبیلی مواجه می‌شویم که از کنترل خارج شده‌است، می‌ترسیم.
مدتی است که از ورود ویروس چند گرمی به دنیایمان می‌گذرد، بعضی از ما زندگیمان را با این شرایط وفق داده‌ایم و بعد از اینکه کنار هم طعم ترس و نگرانی را تجربه کردیم، نگاهمان را به زندگی تغییر دادیم و شاید ارزش‌هایمان در زندگی چنان تغییر کرد که سعی کردیم با زندگی در زمان اکنون خودمان را از شر نگرانی‌های بیهوده زندگی برهانیم اما برای برخی افراد هنوز شرایط استرس‌زاست و از شر کووید-۱۹ لحظه‌ای آرامش ندارند. البته در این گروه‌ها اقشار حساسی مانند کسانی که به بیماری‌های زمینه‌ای مبتلا هستند یا شرایط خاصی را تجربه می‌کنند، هم وجود دارند؛ قصد دارم در این گزارش به طور اختصاصی به حال و روز خانم‌هایی که به تازگی صاحب فرزند شده‌اند بپردازم، شاید شما هم با من هم‌عقیده باشید که در این دوران مادران گویا در برزخی که طعم خوشحالی و نگرانی را همزمان می‌چشند، گیر کرده‌اند. گاهی احساس شادی دارند و از اینکه خداوند چنین نعمت بزرگی را نصیبشان کرده اشک در چشمانشان حلقه می‌زند و گاهی با نگاه کردن به نوزاد چند کیلویی خود از نگرانی و آینده او به خود می‌لرزند. برای گفت‌وگو درمورد استرس مادران در این روزها سراغ پویا سمیعی، روان‌درمانگر رفتیم
تا هرچه بیشتر و به صورت تخصصی بحث را پیش بگیریم. اگر شما هم به این مبحث علاقه‌مندید با ما همراه باشید.
از نظر شما اخبار و اتفاقاتی که این روزها می‌شنویم تا چه حد می‌تواند سلامت روانی ما را تحت تاثیر قرار دهد؟
شاید وقتی دسامبر ۲۰۱۹ (آذر ماه ۱۳۹۸) در اخبار درباره شیوع ویروس در چین شنیدیم، بی‌تفاوت از آن گذشتیم و با خود گفتیم باز هم عادات غذایی عجیب و غریب چینی‌ها کار دستشان داد و خود باید متحمل هزینه‌های رژیم غذایی عجیب و غریبشان باشند اما وقتی این ویروس از مرکز ووهان به مرکز سوهان رسید، دریافتیم با پاندمی روبرو هستیم. همین طور که کادر درمانی کشور، این قهرمانان بین‌شان، در سراسر کشور مشغول کشف آسیب‌های جسمی و شیوع و مرگ و میر ناشی از این بیماری بودند، مشکلات اقتصادی و روانی این ویروس صدچهره بیشتر نمایان شد که همه این مشکلات به طور محسوسی بر سلامت روانی همگان و بالابردن سطح اضطراب و بیماری‌ها اثری جدی گذاشت تا جایی که در روزهای پیش آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد از دولت‌ها خواست به وضعیت افراد با شرایط خاص سلامت روانی توجه بیشتری داشته باشند. به گفته وی، سلامت روان هسته مرکزی بشریت است. بیماری کووید-۱۹ تنها به سلامت فیزیکی ما حمله نکرده، بلکه میزان رنج روانی ما را افزایش داده است.
به طور کلی اضطراب چیست؟
همه ما ترس و اضطراب را که بخشی از احساس انسان هستند، تجربه کرده‌ایم؛ مثلا وقتی با اتومبیلی مواجه می‌شویم که از کنترل خارج شده‌است، می‌ترسیم. در واقع ترس و اضطراب با هم عجین‌اند و زمانی که احساس خطر کنیم، ایجاد می‌شوند. در این حالت ما احساس هراس و دلهره داریم، آثار اضطراب یا ترس در بدن ما تظاهراتی مثل رنگ‌پریدگی یا ضربان شدید قلب ایجاد می‌کنند و رفتارهایی برای محافظت از خود انجام می‌دهیم اما خوب است بدانید ترس و اضطراب با هم متفاوت‌اند؛ ما در ترس از منبع مشخصی واهمه داریم ولی در اضطراب با احساس خطر مبهمی که منشاء آن دقیقا برای خودمان هم مشخص نیست، مواجهیم.
خانم‌هایی که به تازگی زایمان کرده‌اند با مشکلاتی روبرو شده‌اند. ممکن است درباره استرس و فشارهای این دوران برایمان بگویید؟
معمولا دوره بعد از زایمان به خودی‌خود چالش‌زا است و با وجود بیماری کرونا استرس و ترس از بیمار شدن نوزاد یا مادر افزایش یافته است. به طور معمول حدود یک‌سوم مادران به افسردگی پس از زایمان مبتلا می‌شوند. مادر با تولد نوزاد انتظار تجارب لذتبخشی در زندگی دارد اما با حالات ناشناخته و ناخوشایندی مثل نگرانی و اضطراب، احساس ضعف و ناتوانی، اختلال خواب و اشتها و احساس بی‌کفایتی به عنوان مادر دست به گریبان می‌شود. از طرفی در افسردگی پس از زایمان، اغلب اشتهای مادر افزایش می‌یابد و باعث افزایش وزن می‌شود. میل به خواب به‌خصوص در خانم‌هایی که اولین بار است صاحب فرزند شده‌اند، افزایش می‌یابد، در حالی که مجبورند با کوچک‌ترین گریه نوزاد بیدار شوند.
به طور کلی افسردگی پس از زایمان با چه علائم دیگری همراه است؟
تحریک‌پذیری، گریه‌های خودبه‌خودی و غیرقابل‌کنترل، رفتارهای انفجاری و پرخاشگرانه، اضطراب شدید، حملات پانیک و ترس و میل به تنهایی از دیگر علایم افسردگی پس از زایمان است. یکی از برجسته‌ترین خصوصیات افسردگی پس از زایمان، طرد کردن نوزاد است که اغلب به دلیل خشم و عصبانیت غیرطبیعی مادر است. البته باید در نظر داشته باشید این علائم همیشه وجود ندارند و در برخی موارد به قدری ضعیف‌اند که مشکلی ایجاد نمی‌کنند.
کرونا و شرایط پیش آمده چه تاثیری در بروز استرس بیشتر مادران دارد؟
کرونا نیز در این زمان شرایط سختی برای همه و به‌ویژه مادران ایجاد کرده است. البته بهتر است مادران اخبار قابل‌اعتماد را دنبال کنند تا از اضطراب‌های بیهوده دور باشند؛ تاکنون طبق اخبار منابع موثق، احتمال ابتلای کمی برای نوزادان شیرخوار اعلام شده و گویا تنها ۲۴ درصد شیرخواران زیر یک سال تست کرونای مثبتی داشتند و تاکنون شیرخواری بر اثر این بیماری فوت نکرده است بنابراین مادران با رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و مشورت با کارشناسان، ماما و پزشک می‌توانند از استرس بیهوده بیماری و ابتلا به آن دور باشند.
مادران چه زمانی باید درباره نگرانی‌های خود، سراغ درمانگر بروند؟
در مورد مادران، دل‌مشغولی ابتلا به بیماری کووید-۱۹ مثل هر بیماری دیگری اگر از حد بگذرد، حالت وسواس به خود می‌گیرد و نیاز به درمان دارد؛ به طور کلی اگر مادری به دلیل افکار وسواسی به خوبی به کارهای خود نرسد، به عنوان مثال حدود یک ساعت در روز مشغول فکر یا انجام مناسک بیش از حد باشد، دارای استرس بیش از حد متعادل است. در موارد دیگر ممکن است برای مادران «خودبیمارانگاری» یا «هیپوکندریا» اتفاق بیفتد، مبتلایان به این بیماری دائم احساس می‌کنند، دچار بیماری کووید-۱۹ هستند و گاهی علائم ساده خود را نشانه‌های قطعی بیماری در نظر می‌گیرند، این درحالی است که در واقعیت آنها مشکل و بیماری جدی ندارند و تنها به دلیل برخی اختلالات روانی دچار آن می‌شوند. خودبیمارانگاری در زنان نسبت به مردان به دلیل تغییرات هورمونی شایع‌تر است و معمولا در سنین جوانی و بعد از ۳۰ سالگی در افراد بروز پیدا می‌کند. در این موارد ممکن است مادر برای اطمینان از عدم بیماری به آزمایشگاه مراجعه کند و این حضور در مکان‌های پرخطر مثل بیمارستان و آزمایشگاه‌ها مقدمه ابتلا به بیماری و مشکلات بعدی شود. بنابراین لازم است تاکید کنم مادران حتما از مشاوره‌های آنلاین یا
تلفنی پزشکی استفاده کنند.
آیا استرس این روزها تاثیری بر سلامت آینده نوزادان این دوره خواهد داشت؟
نمی‌توانیم بگوییم استرس مادر تاثیری بر نوزاد نخواهد داشت، برای مثال عصبانیت و استرس سبب می‌شود:
1- مادر به اندازه کافی غذا نخورد و آب ننوشد.
۲- باعث تولید هورمون‌های کورتیزول، آدرنالین و... در بدن می‌شود.
3-مصرف دارو برای مادران تنش و اضطراب ایجاد می‌کند و نمی‌توان هر دارویی را در زمان شیردهی استفاده کرد.
۴- استرس جریان خون مادر را کاهش می‌دهد که همه علائم گفته‌شده از میزان و کیفیت شیر مادر می‌کاهند و در بلندمدت، آثار منفی بر جسم و روان مادر و نوزاد می‌گذارند. خبر خوشحال‌کننده این است که معمولا کار به جایی نمی‌رسد که شیر مادر کامل متوقف شود و بهتر است با بروز علائم مادران سعی کنند با بهره‌گیری از درمان‌های مناسب و کاهش استرسشان به شیردهی ادامه دهند.
می‌توان پیش‌بینی کرد نوزادان مادران مضطرب در آینده چه ویژگی‌های اخلاقی خواهند داشت؟
وقتی مادر مضطرب باشد، از نوزاد به طور وسواس‌گونه‌ای مراقبت خواهد کرد. به طور کلی افراد مضطرب با مادر شدن انتظارات سختگیرانه‌ای در مورد مادر خوب و بی‌نقص بودن، دارند. آنها با کمترین کمبودی در مورد کودکشان خود را سرزنش می‌کنند بنابراین سعی می‌کنند با مراقبت بیش از حد از کودک از هر کمبودی جلوگیری کنند. چنین مادری در مورد هر چیزی مثل غذا خوردن کودک، ارتباط و برخورد دیگران با او، داشتن لباس و اسباب‌بازی‌های کافی بسیار نگران هستند و سعی می‌کنند خدمات بیش از حدی به کودک ارائه دهند. اصولا کودکان چنین مادرانی وابستگی زیادی به آنها پیدا می‌کنند و ممکن است به تدریج به آنها القا شود به تنهایی توانایی حل مسائل را ندارند و به کمک دیگران نیازمند هستند. این کودکان ممکن است در مورد مواجه شدن با تجربیات جدید یا عملکرد مستقل ترس و اضطراب پیدا کنند. به این ترتیب احساس کارایی، اعتمادبه‌نفس پایین و وابستگی زیاد می‌تواند از تبعات این محافظت بیش از حد باشد. بنابراین در این ایام که بیماری کرونا جزء لاینفکی از زندگیمان شده، مادران لااقل با اصلاح الگوی تغدیه‌ای می‌توانند کمترین تاثیر را بر شیردهی داشته باشند و از طرف دیگر با عدم
انجام حالت‌های وسواس‌گونه، از آسیب‌های روانی به کودک بکاهند و بهتر اینکه مشکل اضطراب را به طور ریشه‌ای با راهکارهایی حل کنند.
ممکن است درباره راهکارهای کاهش استرس در مادران برایمان بگویید؟
به روان‌شناس مراجعه کنید: بیان دغدغه‌ها و شنیده شدن شما توسط فرد متخصص که مصاحبت با او برایتان دوست‌داشتنی است و در ضمن او را قبول دارید، قطعا به آرامش شما کمک خواهد کرد. اگر از قبل با روان‌شناسی مرتبط بودید، دوباره با او ارتباط بگیرید و چنانچه مشاوره تصویری آنلاین برایتان میسر بود از آن استفاده کنید. به این ترتیب هم برنامه مشاوره خود را داشته‌اید و هم از مراقبت از فرزندتان غافل نشده‌اید. همچنین در محیط پرخطر حضور نیافته‌اید.
به دیدار یک قرنطینه دیگر بروید: چنانچه علائمی از بیماری ندارید و همه موازین بهداشتی را رعایت کرده‌اید، می‌توانید با رعایت فاصله اجتماعی به دیدار اقوام نزدیک بروید و کمی از کرونا و اخبار آن دور باشید. شاید کرونا تا مدت مدیدی همراه ما باشد، بنابراین با رعایت موازین می‌توانیم از صله رحم بهره‌مند شویم. در این ایام با افراد زیاد دور هم جمع نشوید و همه موازین بهداشتی را رعایت کنید.
ذهنتان را آرام کنید: استراحت مختصر برای ذهن شما، روشی بسیار موفق درکم کردن یا کنترل استرس است. تصور کنید روی شن داغ ساحل دریا دراز کشیده‌اید. باد خنکی از سمت دریا به سوی شما می‌وزد و موج ساحلی کنار شما غلت می‌خورد. مطمئن باشید با این تصور آرامش زیادی پیدا می‌کنید.
دوش آب گرم بگیرید: آب گرم برای کم کردن اضطراب مفید است. زمانی که مضطرب و عصبی می‌شوید، جریان خون در دست‌ها و پا‌ها کم می‌شود. آب گرم، جریان خون را به حالت اول برمی‌گرداند و بدن را متقاعد می‌کند که در وضع خوبی به سر ببرد و آمادگی استراحت داشته باشد.
به نقاط دوردست نگاه کنید: درصورتی که چند لحظه از پنجره به نقاط دوردست، جایی که نقشی در پریشانی خاطر شما ندارد، نگاه کنید، چشمانتان آرامش پیدا می‌کنند. اگر چشمانتان آرامش پیدا کنند، شما هم می‌توانید آرامش پیدا کنید.
مادران چه زمانی باید سراغ دارودرمانی بروند؟
در گام اول با مراجعه به روان‌شناس می‌توانند ارزیابی و آرامشبخشی خوبی را تجربه کنند، بسیاری از افراد نیاز به دارودرمانی پیدا نمی‌کنند ولی در صورت رفع نکردن مشکل مانند فرد مضطربی که هر اتفاقی او را نگران می‌کند و درباره وقایع معمول زندگی خود دچار دل‌نگرانی می‌شود و واکنش‌های شدیدی در مقابل استرس نشان می‌دهد، یا افراد مبتلا به وسواس که قادر به کنترل افکار مزاحم خود در زمینه‌های مختلف نیستند و به دلیل وقت زیادی که صرف شستشو یا کنترل کردن می‌کنند، باعث ناراحتی نزدیکان می‌شوند، بهتر است به روان‌پزشک ارجاع داده شوند و از دارودرمانی بهره گیرند.
در این شرایط که بهتر است جز در ضرورت بیرون نرویم، استفاده از تماس تصویری برای جلسات روان‌شناسی برای بسیاری افراد کمی غریبه است، آیا این شیوه می‌تواند تاثیر‌گذار باشد؟
مشاهدات نشان می‌دهد به جز مواردی معدود تقریبا تمام مراجعان به مشاوران، روان‌شناسان و روان‌پزشکان پس از بروز یک اختلال روانی یا سردرگمی سراغ روان‌شناس رفته‌اند. این در حالی است که درمان تنها بخشی از رسالت این متخصصان است. در بسیاری از کشورها مراجعه به مشاور متخصص، از جمله کارهای برنامه‌ریزی‌شده افراد در طول هفته یا ماه است ولی متاسفانه در برخی جوامع مراجعه به مشاور، روان‌شناس و روان‌پزشک را معادل با ابتلا به بیماری روانی می‌دانند. حتی پس از مراجعه، از همان بدو ورود فرد در مقابل مشاور یا روان‌شناس قرار می‌گیرد و اغلب ابتدای جلسه از صحبت کردن فرار می‌کند که علت این امر ناخودآگاه را می‌توان در نگاه جامعه و باورهای غلط جستجو کرد. باور غلطی که شاید ناشی از تداخل سنت و مدرنیته باشد و هنوز نمی‌دانیم باید راه علم را پیش بگیریم یا باور اجدادمان را. انسان عاقل نیازمند مشورت است و اگر در امور زندگی مشورت کنیم با مشکلات کمتری روبرو خواهیم بود. تمام مردم نیازمند مشاوره هستند اما معمولا زمانی به مشاور مراجعه می‌کنند که دچار مشکل شده‌اند و این موضوع کار را برای آنها سخت‌تر می‌کند.
بنابراین همیشه مراجعه به روان‌شناس توصیه می‌شود و پیداکردن روان‌شناسی که امین، صادق و متخصص باشد بر دوش مراجعان است، قطعا هر کس مدرک روان‌شناسی دارد، روان‌شناس خوبی نخواهد بود. در انتخاب روان‌شناس مهم است که حالتان با درمانگرتان خوب باشد و کارایی‌تان در زندگی افزایش یابد.
در این برهه از مشاوره‌های آنلاین یا تلفنی نیز می‌توان بهره جست. چنانچه فضای درمانی امن و راحت و حس اعتماد بین شما و درمانگرتان ایجاد شد، می‌توانید از جلسات مجازی خود با صرف زمان و هزینه کمتر بهره ببرید.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼