ویروس کرونا در چین، چه تغییری کرده؟

ساخت واکسن مؤثری علیه ویروس کرونا آسان نیست. ترکیب ژنتیکی این ویروس مدام در حال تغییر است. پس از همه‌گیر شدن کرونا، پژوهشگران در سراسر جهان، یک‌صد نوع ویروس کرونا ثبت کردند.

این ویروس‌ها به دلیل جهش ژنتیکی، تفاوت اندکی با یکدیگر دارند. جهش موجب تغییر آرایش ژنتیکی ویروس می‌شود و طبیعی است که به مرور زمان موجب پدیدار شدن زیرگروه‌های جدیدی در خانواده ویروس می‌شود. این جهش‌ها‌ می‌تواند ویژگی‌های ویروس را تغییر دهند و آن را ضعیف‌تر یا تهاجمی‌تر کنند. دلیل متفاوت بودن شدت بیماری در پی آلودگی به کرونا در نقاط مختلف جهان هم این جهش‌های ژنتیکی هستند.

ترس از همه‌گیر شدن موج دوم کرونا در چین
چین، کشور مبدأ گسترش ویروس کرونا در جهان، موفق شد با وضع محدودیت‌های سخت رفت‌وآمد انتشار کرونا در این کشور را تا حد زیادی کنترل کند اما در چند هفته گذشته آمار ابتلا به کووید ۱۹ در چین رو به افزایش است و دولت چین می‌گوید دلیل آن بازگشت شهروندان این کشور از خارج است.

آزمایش‌های اولیه حاکی از آن است، نوع جدیدی از ویروس کرونا در چین در گردش است. زنگ گوآنگ، اپیدمیولوژیست وزارت بهداشت چین به روزنامه "گلوبال تایمز" گفته است: «ویروس کرونا که در پکن شیوع پیدا کرده با ویروس‌هایی قبلی در چین اندکی تفاوت دارد.»

پژوهشگران حال می‌خواهند آرایش ژنتیکی این ویروس را با ویروس‌های کرونا در سایر کشور‌های جهان مقایسه کنند تا متوجه شوند، ویروس جدید از کجا آمده است.

نتیجه اطلاعاتی که تا کنون به دست آمده حاکی از آن است که این ویروس از بازار عمده فروشی ماهی در پکن در سطح شهر پخش شده است. در این بازار ماهی سالمون وارداتی عرضه می‌شود. هنوز مشخص نیست که ماهی‌های این بازار از کدام کشور وارد چین شده بودند. چین از چندین کشور مانند نروژ، شیلی، استرالیا، کانادا و جزایر فارو ماهی وارد می‌کند.

احتمال اینکه ماهی سالمون ناقل ویروس کرونا به انسان باشد اندک است، چون ویروس کرونا تنها در بدن برخی از پستانداران مانند شتر، اسب، گوسفند، خرگوش، یا گربه تکثیر می‌شود. تحقیقات مختلفی که تا کنون در مورد کرونا صورت گرفته نشان می‌دهد که امکان تکثیر ویروس کرونا در بدن ماهی‌ها، خزندگان، دوزیستان و پرندگان اندک است.

آنچه برای ویروس کرونا تعیین کننده است، آنزیمی است به نام آنزیم ACE۲ که ساختار آن در بدن جانداران مختلف، متفاوت از یکدیگر است. ویروس کرونا برای نفوذ به سلول‌های میزبان و تکثیر خود به این آنزیم می‌چسبد.

بازار ماهی‌فروشی پکن حال از روی احتیاط تعطیل شده است. نزدیک به ده‌هزار خرده‌فروش و کارگر این بازار قرار است تست کرونا انجام دهند.

چندین مجتمع آپارتمانی در جنوب شهر پکن تحت قرنطینه قرار گرفتند و ۹ مدرسه و مهد کودک منطقه هم بسته شد. بازگشایی برنامه‌ریزی شده مدارس ابتدایی در پکن به تعویق افتاده و برنامه‌های ورزشی و سفر‌های گروهی به استان‌های دیگر همه لغو شدند.

ویروس از سلول میزبان برای تکثیر خود استفاده می‌کنند
ویروس از سلول میزبان برای تکثیر خود استفاده می‌کنند و برای این‌کار اطلاعات ژنتیکی خود را وارد هسته (مرکز تصمیم‌گیری) سلول می‌کند. هسته سلول آلوده دستور تولید میلیون‌ها نسخه از ویروس را درون سلول صادر می‌کند. در روند تولید ویروس‌های جدید ممکن است خطا‌های کوچکی هنگام نسخه‌برداری از آرایش ژنتیکی ویروس مادر صورت گیرد که باعث می‌شوند کد ژنتیکی ویروس نسل بعد تغییر کند و این تغییر، جهش ژنتیکی خوانده می‌شود.

هنوز روشن نیست که نخستین مورد ابتلا به ویروس کرونا کی و کجا بوده است. پژوهشگران تصور می‌کنند که نوعی ویروس جهش یافته کرونا ابتدا در ووهان چین گسترش یافت.

پروتئینی که این ویروس را به سلول‌ها وصل می‌کند، احتمالاً پیش از سرایت آن به بدن انسان در بدن یکی از حیوانات میزبان، مثل خفاش جهش یافته بوده و با این تغییر ژنتیکی، توانایی ورود به سلول‌های بدن انسان را پیدا کرده است.

بدن انسان به طور معمول می‌تواند برابر ویروس‌ها از خود دفاع کند. سیستم دفاعی بدن انسان با تولید آنتی‌بادی با ویروس‌هایی که وارد بدن می‌شوند مقابله می‌کند و بدن را در برابر آن‌ها مصون می‌کند.

حال اگر ویروس در بدن انسان دیگری جهش پیدا کند، آنتی‌بادی که برای مقابله با نسخه قدیمی‌تر ویروس برنامه‌ریزی شده اثر خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد. ویروس سرماخوردگی هم مرتب تغییر می‌کند و می‌تواند پس از هر بار تغییر، فردی که پیشتر به آن مبتلا شده بود را بیمار کند.

آیا جهش‌های ژنتیکی خطرناک هستند؟
نشانه‌های بسیاری وجود دارد که ثابت می‌کند موج جدید ابتلا به ویروس کرونا در چین ناشی از ویروس جهش‌یافته کروناست که نشانه‌های ابتلا به آن به مرور و در یک برهه زمانی طولانی‌تر مشخص می‌شود.

این یافته لزوماً به معنای آن نیست که ویروس خطرناک‌تر شده است. برخی جهش‌های ژنتیکی می‌توانند ویروس را تا حد قابل توجهی تضعیف کنند.

کریستین دروستن، ویروس‌شناس برجسته آلمانی هم این جهش را مثبت ارزیابی می‌کند و با اشاره به مطالعات اخیر می‌گوید: «ویروس جدید در حفره بینی بهتر عمل می‌کند و تولید مثل بهتری دارد.»

ویروس کرونای جدید هنوز هم می‌تواند روی غشای مخاطی ریه هم تأثیر بگذارد و فرد را به شدت بیمار کند اما این بیماری سخت هم می‌تواند در نهایت به نفع بقیه باشد، چون فرد بیمار مجبور می‌شود در خانه بماند ویروس را به افراد کمتری منتقل کند.

کریستین دروستن معتقد است ویروس کرونا هرچه بیشتر تکثیر شود، جهش‌های بیشتر یا همان خطا‌های ژنتیکی بیشتری پیدا خواهد کرد و اثر تهاجمی آن در بدن انسان کمتر خواهد شد.

به گفته محققان ویروس سارس که نوامبر سال ۲۰۰۲ میلادی ابتدا جنوب چین و سپس سراسر آسیا گسترش پیدا کرد، می‌توانست به نخستین پاندمی قرن بیست و یکم تبدیل شود.

اما در مدت شش ماه تنها ۷۷۴ نفر در سراسر جهان به سندروم حاد تنفسی سارس (SARS) مبتلا شدند و تابستان سال بعد شمار افراد مبتلا به این ویروس کاهش قابل توجهی پیدا کرد. بهار سال ۲۰۰۴ میلادی سازمان جهانی بهداشت رسمأ اعلام کرد پاندمی سارس پایان یافته است.