پیشگیری از ویروس کرونا، با طب سنتی

طب سنتی و توصیه‌های آن برای پیشگیری و درمان بیماری‌ها همیشه مورد توجه مردم بوده و انصافا می‌تواند کنار طب مدرن در درمان بیماری‌ها موثر باشد. در سال‌های اخیر به دلیل شیوع بیماری‌های غیرواگیر مثل دیابت، فشارخون و بیماری‌های قلبی- عروقی، اقبال مردم به سمت طب سنتی بیشتر از قبل شد و نتیجه این شد که بسیاری از افراد غیرمتخصص و بعضا بی‌سواد از اعتماد مردم سوء‌استفاده کرده و هر مطلب نامعتبری را به نام طب سنتی به خورد مردم دادند. در حالی که دانشگاه‌های علوم پزشکی رشته طب سنتی دارند و اینگونه نیست که هر فردی بتواند با ادعای کارشناس طب سنتی بودن، زیر سایه دین هر مطلب نادرستی را به طور گسترده در شبکه‌های اجتماعی بیان کند و از این راه سود ببرد. نمونه بارز آن تشویق مردم به استفاده از نمک دریا یا ارتباط واکسن زدن در کودکی و ناباروری در بزرگسالی است که نه‌تنها پایه علمی ندارد بلکه می‌تواند عوارض غیرقابل جبرانی هم در پی داشته باشد اما نکته مهم این است که در دوران کرونا مجددا این مدعیان طب سنتی یا به قول سخنگوی وزارت بهداشت کاسبان کرونا سرو کله‌شان پیدا شده و با دادن وعده پیشگیری و درمان کرونا، مردم را گمراه می‌کنند. از این رو، در صفحه «دیده‌بان تغذیه» این هفته با دکتر حسین رضایی زاده، رئیس دانشکده طب ایرانی دانشگاه علوم پزشکی تهران و دبیر بورد آموزشی طب سنتی، مکمل و تاریخ پزشکی در مورد ادعاهای درمانی طب سنتی در زمینه کرونا و درست و غلط بودن آنها گفت‌وگو کردیم که مشروح آن را می‌توانید بخوانید.
با شیوع کرونا، مجددا توصیه‌های زیادی در زمینه درمان و پیشگیری از کرونا مطرح شده که حتی برخی از آنها توصیه‌های بهداشتی پذیرفته شده را نقض می‌کند. در حال حاضر، مردم اگر بخواهند توصیه‌های کاربردی طب سنتی در زمینه کرونا را بشنوند چگونه باید این مطالب را به دست بیاورند؟
ما زمانی که کرونا شیوع پیدا کرد، در زمینه طب ایرانی آکادمیک ۳ راهنمای بالینی منتشر کردیم که در آن همه موارد پیشگیرانه و درمانی ذکر شده است. به طور مثال، در راهنمای خودمراقبتی در مورد کاربرد دمنوش‌ها و شربت‌ها در راهنمای بالینی مطالبی آورده شده است. علاوه بر آن بحث دوم، بهبود تاب‌آوری زیستی است که جزوه رسمی آن را منتشر کردیم که برگرفته از مفاهیم طب ایرانی است و لینکش در وبدا در اختیار عموم مردم هم هست. البته به این نکته هم باید اشاره کنم که در فضای مجازی افراد باسواد و بی سواد، با تخصص و بدون تخصص اظهار نظر زیادی در مورد پیشگیری و درمان کرونا داشتند و ما نه همه آنها را رد می‌کنیم و نه تایید می‌کنیم زیرا در مورد آنها بررسی و داوری نشده و ما نمی‌توانیم به آنها استنادی داشته باشیم.
چرا در شبکه‌های اجتماعی به طور گسترده مدعیان طب سنتی مطالب‌شان را منتشر می‌کنند ولی دفتر طب سنتی وزارت بهداشت مانند آنها پر رنگ نیست تا مردم با آگاهی بتوانند درست و غلط مطالب را تشخیص دهند؟
ما تقریبا ۲۰ عدد موشن گرافی در زمینه کرونا و طب سنتی پخش کردیم و بنده از سال پیش در برنامه «به خانه بر می‌گردیم» برنامه ثابت دارم و در مورد مطالب درست طب سنتی در زمینه کرونا صحبت کردم ولی برای برخی از مطالب مثبت یا منفی موج سازی می‌شود و گاهی برخی دوست دارند که موج منفی ایجاد شود. در مورد برخی از داروهای طب سنتی مثل داروی امام کاظم، برای فردی که کاسبی می‌کند موج منفی یک دارو هم به نفعش تمام می‌شود زیرا باعث آشنایی بیشتر مردم با یک دارو خواهد شد و خریدار و توزیع آن بیشتر می‌شود. بنابراین آبروی علمی برای این افراد مطرح نیست و موج خبری برایشان مهم است.
توصیه به بخور جوش شیرین برای پیشگیری از کرونا نیز از زمانی که مطرح شد حتی از ایرانیان مقیم کشور‌های خارجی هم با من تماس گرفتند که آیا این مطلب درست است! در صورتی که ما قبل از این ادعا، راهنمای بالینی‌مان را منتشر کرده بودیم ولی چون در آن کسب و کاری انجام نمی‌شود و موجی هم ایجاد نمی‌شود، مورد توجه قرار نمی‌گیرد. بنابراین، افرادی که ما را می‌شناسند این راهنماها را منتشر می‌کنند ولی آن مطالبی که در شبکه‌های اجتماعی سریع پخش می‌شود، در واقع موج است. باید بپذیریم ضریب نفوذ برنامه‌های ما با موج سازی خیلی متفاوت است. وزیر بهداشت هم چند بار در مورد مدعیان طب سنتی موضع گیری کرد ولی چون حرف‌های ما بیشتر سلبی است، درصورتی که مردم بیشتر دنبال این هستند که یک نفر بگوید این را بخورید تا درمان شوید، چندان دیده نمی‌شود.
صحبت‌های شما در مورد جوسازی و موج رسانه‌ای درست است اما افرادی هستند که چند سال است با اسم طب سنتی کاسبی می‌کنند و مردم زیادی هم از روی ناآگاهی طرفدار آنها هستند. درصورتی که اکثر توصیه‌هایشان درست نیست. چرا وزارت بهداشت این توانایی را ندارد که مانع فعالیت این افراد شود؟
مسائلی مثل قدرت، پول و مسائل امنیتی مطرح است و برخی از این مدعیان وجه اسلام و شرع را هم زیر سوال می‌برند. وزارت بهداشت چند بار پروانه مطب یکی از معروف‌ترین مدعیان طب سنتی را باطل کرده و مطبش تعطیل شده است اما جالب است بدانید که به گوش مردم می‌رسد که آقای دکتر خارج از کشور رفته یا فرصت مطب آمدن را ندارد و موضوع به شکل دیگر بیان می‌شود.
آقای دکتر! بارها منتشر شده که برای پیشگیری از کرونا گرمی بخورید و از سردی‌ها بپرهیزید. این توصیه درست است؟
نه درست نیست. ما در راهنمای خودمراقبتی آوردیم، افراد باید تعادل مزاجی داشته باشند زیرا اگر در بدن عدم تعادل اتفاق بیفتد یعنی افراد به دیابت یا فشارخون بالا مبتلا باشد، باید اصلاح شود. بدن هر مزاجی که داشته باشد، هر چه سالم‌تر باشد، کمتر در معرض بیماری است. افرادی که انباشتگی مفرط در بدن دارند یعنی به چاقی، دیابت، فشارخون و کبد چرب مبتلا هستند، شواهد پزشکی جدید نشان می‌دهد که بیشتر در معرض آسیب هستند و اگر مبتلا به کرونا شوند، بدتر علائم را نشان می‌دهند و مرگ و میر در آنها بیشتر است.
این دیدگاه که گرمی خوردن باعث پیشگیری از بیماری شود یا درمانش می‌کند، غلط است. ما ۱۰ ویدئو کنفرانس با آکادمی طب سنتی چین برگزار کردیم و مکرر استادان ما در اینجا با آنها تبادل تجربه کردند و گزینه‌های مختلف را بررسی کردند و به هیچ عنوان توصیه به گرمی خوردن نبود. مثلا در ایران خیلی توصیه شد که مردم سیر زیاد بخورند در صورتی که درست نیست. خوردن زنجبیل هم بسیار توصیه شد، حتی مقداری که فرد گرمی‌اش کند و بدنش کهیر بزند. درصورتی که حتی چینی‌ها هم توصیه به خوردن زیاد زنجبیل نمی‌کنند. فقط کارشناسان طب سنتی چینی می‌گفتند بیمارانی که مشکل گوارشی دارند، زنجبیل را با دوز معقول تجویز می‌کنیم و نه برای کرونا و برداشت ما این بود که گرمی زیاد می‌تواند وضعیت بیماری را تشدید کند.
: طب ایرانی یا سنتی چه درمانی برای بیماران کرونایی دارد؟
ما یک ویدئو کنفرانس هم با سازمان بهداشت جهانی داشتیم که ۷ کشور در این ویدئو کنفرانس شرکت کردند و مقاله معتبر هم در زمینه طب سنتی و کرونا چاپ شد. تا به امروز هیچ شاهدی مبنی براینکه که کرونا را می‌توان با طب سنتی درمان کرد، وجود ندارد .در مورد کمک به بهبود بیماران ما ۱۷ کلینیک ترایال انجام دادیم و هنوز هیچ کدام به صورت رسمی منتشر نشده و فارغ از آن تنها شواهدی که وجود دارد، آن است که استفاده از طب سنتی و مکمل می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بالاتر ببرد و عوارض را کمتر و احتمالا مرگ و میر را کاهش دهد.
استفاده از بخور جوش شیرین هم که برای پیشگیری و درمان کرونا که بسیار در شبکه‌های اجتماعی دست به دست شد تا چه حد می‌تواند موثر باشد؟
یک مطالعه در مورد تاثیر جوش شیرین وجود دارد به این صورت که جوش شیرین را در فضای مایع قرار می‌دهید و می‌تواند وارد دستگاه تنفسی شود مثل اسپری کردن. در برخی از بیماری‌های ویروسی مطالعاتی بوده که اثر داشته است. این دوستان این مقالات را دیدند و خودشان یک سوء‌تعبیر کردند که این همان بخور جوش شیرین است. درصورتی که جوش شیرین وقتی داخل آب ریخته می‌شود و جوشانده می‌شود از نظر علم شیمی که ما با استادان آن این موضوع را بررسی کردیم، همه جوش شیرین در همان جا تجزیه می‌شود و آبی که بالا می‌آید، چیزی با خودش ندارد و عملا بخور جوش شیرین، بخور آب جوش است پس نمی‌تواند در در پیشگیری و درمان کرونا موثر باشد.
مطالبی هم در مورد شستشوی مداوم بینی و حلق با آب نمک مطرح شد. آیا واقعا آب نمک می‌تواند ویروس کرونا را در مخاط بینی و حلق از بین ببرد؟
استنشاق آب نمک می‌تواند به پاک کردن مخاط بینی و گلو کمک کند و لود ویروس را می‌تواند کاهش دهد ولی نمی‌توانیم این روش را جایگزین رفتارهای بهداشتی کنیم. تصور کنید فرد از صبح در معرض لود بالای ویروس بوده بعد تا شب صبر کند بیاید آب نمک قرقره کند در حالی که ویروس کارش را در بدن شروع کرده است. روزی ۵ بار هم نمی‌توان توصیه کرد که افراد با آب نمک مخاط‌شان را شستششو دهند زیرا مخاط را خشک می‌کند و بسیار آزاردهنده است.
از طب سنتی چه توصیه‌ای به مردم در زمینه پیشگیری و درمان کرونا دارید؟
توصیه‌های من بر می‌گردد به همان راهنمای خودمراقبتی که ما منتشر کردیم. یک عامل پاتوژن را داریم که ویروس است و در طب سنتی و طب جدید هنوز راه مقابله قطعی با ویروس را نداریم زیرا ویروس مدام رفتارش را تغییر می‌دهد. موضوع دوم، عامل محیط است که باید اصول بهداشتی را رعایت کنیم. بحث سوم از دیدگاه ما که فکر می‌کنیم در پزشکی رایج مغفول است، بحث توجه به بدن افراد است که سیستم ایمنی‌شان را تقویت کنیم زیرا همه با یک شدت مبتلا نمی‌شوند و همه افراد بهبود‌شان هم به یک شکل نیست. ما در طب سنتی به این بخش بیشتر توجه داریم. البته باید وضعیت روانی افراد را هم تقویت کنیم زیرا می‌تواند در تقویت سیستم ایمنی افراد موثر باشد. خوب خوابیدن و به موقع خوابیدن و به اندازه خوابیدن هم سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند. شاد بودن، حس امیدواری و خندیدن و هر چیزی که ذهن را آرام می‌کند، مثل کتاب خواندن، دیدن فیلم‌های کمدی و تاریخی، بازی‌های خانگی و خانوادگی و ورزش کردن هم سیستم ایمنی را تقویت می‌کند.