چگونه به کودک بیاموزیم از خود دفاع کند؟

قلدری در زمان های گذشته تقریبا امری معمول و عادی تلقی می شد. اما امروزه زورگویی و قلدری به عنوان یک مشکل جدی شناخته می شود که می تواند بر سلامت جسمی وعاطفی کودک و همچنین عملکرد تحصیلی او تأثیر بگذارد.
اگر فرزند شما مورد آزار و اذیت قرار می گیرد، باید آن را جدی بگیرید و فورا برای حل این مشکل قدم بردارید. او چه در خانه و چه در کجایی که زورگویی اتفاق می افتد نیاز به راهنمایی، عشق و پشتیبانی زیادی دارد. کودک همچنین باید بداند که والدینش به این موضوع اهمیت می دهند و هر کاری برای رفع این مشکل انجام خواهند داد.
کودک شما همچنین می تواند روش های مقابله با زورگویی را یاد بگیرد. این می تواند به او کمک کند تا هرگونه قلدری یا رفتارهای منفی اجتماعی را حل کند یا با بدرستی با آن کنار بیاید. مدیریت این شرایط به کودک کمک خواهد کرد که در مقابل آزار و اذیت دیگران، احساس اطمینان و قدرت بیشتری کند و از حق خود دفاع کند.

زورگویی چیست؟
زورگویی یا قلدری نوعی پرخاشگری است که در آن یک یا چند نفر، فرد ضعیف تری را مورد آزار و اذیت قرار می دهد.
اهداف زورگویی اغلب متفاوت است و به علل مختلفی روی می دهد. برخی فاکتورهای تاثیر گذار بر زورگویی شامل موارد زیر است:
وضعیت اجتماعی یا اقتصادی
اندازه و قدرت بدنی
ناتوانی جسمی
اختلال یادگیری
تفاوت های قومی، نژادی یا مذهبی
گرایش جنسی یا هویت جنسیتی

نشانه های مورد آزار و اذیت قرار گرفتن کودک چیست؟
برخی والدین می گویند که از آزار و اذیت فرزندشان از سوی دیگران مطمئن نیستند و نمی دانند که باید به دنبال چه نشانه هایی باشند.
کودکان به راحتی نمی توانند به والدین خود بگویند که مورد آزار و اذیت قرار می گیرند زیرا ممکن است بترسند که اوضاع بدتر شود. به همین دلیل والدین باید نسبت به برخی از علائم هوشیار باشند. علائمی که نشان می دهد کودک مورد آزار و اذیت قرار می گیرد عبارتنداز:
علائم فیزیکی مانند کبودی های غیر قابل توضیح، بریدگی و خراش پوست، شکسته شدن استخوان ها و زخم های بهبود یافته
ترس از رفتن به مدرسه یا پیوستن به برنامه های مدرسه
اضطراب، عصبانیت یا هوشیاری بسیار زیاد
داشتن دوستان معدود در مدرسه یا خارج از آن
از دست دادن دوستان به طور ناگهانی یا ترک موقعیت های اجتماعی
پاره شدن لباس ها، آسیب به وسایل الکترونیکی مانند موبایل، گم شدن وسایل شخصی یا خراب شدن آنها
درخواست مکرر پول از والدین
عملکرد ضعیف در مدرسه و افت تحصیلی
غیبت در کلاس درس، یا تماس از مدرسه برای پیگیری علت غیبت ها
سعی و تلاش برای ماندن کنار بزرگسالان
کمبود خواب و مشکل در به خواب رفتن

چرا والدین باید در مقابل زورگویی های وارد شده به فرزندشان مداخله کنند؟
قلدری می تواند عواقب مضر و طولانی مدت برای کودکان داشته باشد. علاوه بر اثرات فیزیکی قلدری، کودکان ممکن است مشکلات عاطفی و روانی از جمله افسردگی و اضطراب را نیز تجربه کنند که این می تواند منجر به سوء مصرف مواد مخدر و عملکرد ضعیف در مدرسه و اجتماع شود. به همین دلیل است که شما باید به عنوان والدین از آسیب بیشتر فرزندتان جلوگیری کنید و از او حمایت کنید.

پس از آزار و اذیت کودک توسط دیگران، چه اقداماتی باید انجام داد؟
هیچ والدی دوست ندارد فرزندش مورد آزار و اذیت قرار بگیرد اما واقعیت این است که بسیاری از کودکان درگیر این موضوع هستند و از آن رنج می برند. بنابراین باید از فرزندتان حمایت کنید و از هیچ کمکی به او دریغ نکنید. اگر فرزند شما مورد آزار و اذیت قرار می گیرد، کارهایی وجود دارد که می توانید برای کمک به او انجام دهید.
در مورد زورگویی با فرزند خود صحبت کنید
اگر فرزند شما مورد آزار و اذیت قرار می گیرد، یکی از بهترین راه های کمک به او، گوش دادن و صحبت در مورد قلدری است. همچنین این یک راه خوب برای بدست آوردن اطلاعات بیشتر قبل از صحبت کردن با معلم است.
نکته ی مهم این است که به کودک خود توجه کامل کنید و در یک فضای آرام صحبت کنید. از فرزندتان سؤالات ساده بپرسید و سپس به جوابها گوش دهید. سعی کنید سوالاتی مانند "پس از آن چه اتفاقی افتاد؟" و "بعد از آن چکار کردی؟" را بپرسید.
آرام باشید
پس از شنیدن آزار و اذیت فرزندتان باید آرام باشید و خونسردی خود را حفظ کنید. به یاد داشته باشید که یک قلدر به دنبال ایجاد ترس و کنترل دیگران است. همه کارشناسان قبول دارند که مهمترین کاری که باید انجام شود حفظ آرامش است. از آنجاکه یک قلدر به دنبال واکنش از سوی دیگران و تحریک آنها است، سعی کنید حالت عصبانیت یا ترس به خود نگیرید. اینکه چگونه شخصاً به این خبر واکنش نشان می دهید، واکنش کودک شما را شکل می دهد.
به فرزندان خود در مورد قلدری آموزش دهید
هنگامی که کودکان بدانند زورگویی چیست، بهتر می توانند آن را در صورت وقوع تشخیص دهند. فرقی نمی کند این مشکل برای آنها پیش آمده باشد یا برای دیگران.
با فرزندان خود آشکارا و مکرر صحبت کنید. هرچه بیشتر با کودکان در مورد قلدری صحبت کنید، در صورت مشاهده یا تجربه آن، راحت تر با شما صحبت خواهند کرد. هر روز با فرزندان خود تماس بگیرید و نه تنها در مورد کلاس ها و فعالیت ها، بلکه در مورد احساسات شان نیز سؤال کنید.
به فرزند خود اطمینان دهید که این تقصیر آنها نیست
برخی افراد قلدری را یک ننگ می دانند و به همین دلیل اکثر کودکانی که مورد اذیت قرار می گیرند، خود را مقصر می دانند. به آنها یادآوری کنید که بسیاری از افراد مشهور نیز مورد آزار و اذیت قرار گرفته اند. مورد آزار و اذیت بودن به معنای ضعیف بودن نیست و قلدر بودن نیز به معنای قوی بودن نیست.
Sue Atkins، معاون و مربی والدین می گوید: "فرزند خود را ترغیب کنید تا اعتماد به نفس خود را نشان دهد حتی اگر آن را احساس نکند." سعی کنید درمورد زبان بدن و تن صدا به آنها آموزش دهید.
به تقویت اعتماد به نفس فرزندتان کمک کنید
کودک خود را تشویق کنید که در کلاس شرکت کند یا به فعالیتهایی که دوست دارند، بپیوندد. این امر علاوه بر ایجاد اعتماد به نفس، به پیدا کردن دوستان جدید و به اشتراک گذاشتن علایق نیز کمک می کند.
الگوی فرزندتان باشید
به کودک خود نشان دهید که چگونه باید با کودکان و بزرگسالان دیگر با مهربانی و احترام رفتار کند. به او یاد دهید که با همان شیوه، در مورد قلدری و زورگویی نیز صحبت کند. اولین الگوی کودکان، والدین هستند و آنها به والدین خود به عنوان یک الگوی رفتاری می نگرند.
در برابر قلدر یا خانواده او تلافی نکنید
تلافی کردن کارهای قلدر با خود یا خانواده اش بسیار وسوسه برانگیز است اما بهتر است این کار را نکنید. بجای تلافی کردن، گزینه هایی در مقابل فرزندتان قرار دهید که نحوه ی حل مسئله را به او بیاموزد.
آزار و اذیت کودک یا تهدید او از سوی دیگران برای والدین بسیار دشوار است. همه ی والدین با شنیدن این خبر می خواهند فورا این مشکل را حل کنند و از آسیب های بیشتر جلوگیری کنند اما به یاد داشته باشید که تلافی جویی به فرزند شما در حل مشکل کمک نمی کند یا باعث نمی شود تا نسبت به خودش احساس بهتری داشته باشد. درعوض سعی کنید نفس عمیق بکشید و در مورد آنچه می توانید برای کمک به فرزندتان انجام دهید فکر کنید.
نحوه ی واکنش به زورگویی را به فرزند خود یاد دهید
قلدرها معمولاً افرادی را انتخاب می کنند که می دانند نسبت به کارهایشان واکنش نشان می دهند. آنها کودکانی را انتخاب می کنند که ناراحت می شوند، سریعا تحریک می شوند و گریه می کنند. آنها همچنین به دنبال بچه هایی هستند که نمی توانند روی پای خود بایستند و ضعیف هستند. بنابراین نحوه ی واکنش کودک به زورگویی اهمیت زیادی دارد.
شما می توانید با هم نقش بازی کنید و به فرزندتان یاد دهید در مقابل خواسته های زورگو یا حرف هایش، واکنشی نشان ندهد. درست است که کودک نمی تواند بلافاصله زورگویی را متوقف کند اما می تواند خود را از شرایط سخت دور کند یا کسی را پیدا کند و در مورد این مشکل با او صحبت کند.
به دنبال کارهایی باشید که کودک در انجام آن استعداد دارد
به کودک خود کمک کنید با پیدا کردن کاری که در آن استعداد دارد، نسبت به خود احساس خوبی داشته باشد. فعالیتهایی را انتخاب کنید که کودک در آن خوب است و به فرزندتان انگیزه و امید می دهد. بنابراین سعی کنید یک تجربه مثبت برای فرزندتان پیدا کنید و به او کمک کنید احساس خوبی نسبت به خود داشته باشد. با موفقیت کودک در کارها، اعتماد بنفس و عزت نفس او تقویت می شود و از احساس سرخوردگی او در مقابل زورگوها جلوگیری می شود.
فرزند خود را تشویق کنید که اجتماعی تر باشد
شرکت در جمع های دوستانه و یادگیری مهارت های اجتماعی، احتمال زورگویی را کاهش میدهد. قرار گرفتن در جمع صمیمی دوستان موجب می شود که بچه ها پشت هم باشند و از آسیب اعضای گروه توسط دیگران جلوگیری کنند. به فرزند خود بیاموزید که بتواند از دوستان خود پشتیبانی کند، به این ترتیب دوستان نیز از او حمایت و پشتیبانی می کنند.
برخورد با قلدرها دشوار است و وقتی کودکان می بینند که شخصی مورد آزار و اذیت قرار می گیرد، می توانند به معلم ها یا والدین اطلاع دهند و از اینکار جلوگیری کنند. بنابراین فرزند خود را به پیدا کردن دوست های وفادار و صمیمی تشویق کنید.
از سوی مدرسه به دنبال پشتیبانی و حمایت باشید
از نظر قانونی تمام مدارس باید سیاست ضد زورگویی داشته باشند. بسیاری از مدارس سعی می کنند برای افراد ضعیف تری که مورد آزار و اذیت قرار می گیرند، چاره ای بیندیشند و آنها را از حمایت همسالان و هم کلاسی ها بهره مند کنند.
پس از رسیدن به مدرسه، در مورد تمامی اتفاقات با فرزند خود صحبت کنید. از او در مورد اتفاقاتی که روی داده است سوال کنید، همچنین در مورد نحوه ی بروز اتفاقات و زمان و مکان آن بپرسید. به این ترتیب اطلاعات بیشتری کسب می کنید و می توانید آن را با معلمان و مسئولان مدرسه به اشتراک بگذارید.
فرزندتان را قوی کنید
اعتقاد داشته باشید که فرزند شما به اندازه کافی قوی است و می تواند با احساسات مرتبط با درگیری و زورگویی از جمله عصبانیت، اندوه، خجالت، سردرگمی و حتی تحقیر کنار بیاید. فرزندتان را در زندگی خود توانمند کنید تا بر روی موقعیتهای دشوار و احساسات منفی کار کند و در طول مسیر، عشق بی قید و شرطی برای آنها فراهم کنید.
فرزند خود را در طول مسیر تنها نگذارید و به او کمک کنید تا با شرایط سخت و طاقت فرسا کنار بیاید. نکته ی مهمی که باید در نظر بگیرید این است که هیچ وقت کودکتان را مورد سرزنش و تحقیر قرار ندهید. مثلا به او سرکوفت بی عرضگی نزنید. وقتی کودکتان چنین جملاتی را از شما که بزرگترین حامی او هستید می شنود، مثل این است که دو بار آسیب دیده است: یک بار از طرف بچه قلدر و یک بار از طرف شما! این می تواند برای او بسیار سخت باشد و بهای سنگینی داشته باشد."
درست است که برخورد با قلدری کاری سخت و پیچیده است اما اگر فکر می کنید فرزندتان با این مشکل مواجه شده است، دست به کار شوید و از راههای گفته شده در این مطلب بهره ببرید. رعایت کردن توصیه های ذکر شده، به جلوگیری از قلدری و بازیابی اعتماد بنفس کودک کمک می کند.