چگونه بیش فعالی کودک را تشخیص دهیم؟

بیش فعالی معمولا در دوران کودکی بروز پیدا می کند و در صورت عدم درمان به موقع بیش فعالی، برخی مواقع به بزرگسالی هم کشیده می شود.
علایمی چون مشکل توجه و تمرکز، بی نظمی، رفتارهای تکانشی و بدون فکر، بی ثباتی هیجانی و … باعث مشکلاتی در زندگی فرد شده و عملکرد او را در این حوزه های مهم که برای یک زندگی خوب و لذت بخش لازم است، تحت تأثیر قرار می دهند.
بسیاری از روانشناسان متخصص، عنوان می کنند که بیش فعالی از مشکلات رفتاری است و یک اختلال روانپزشکی است که در پسران بیش از دختران شایع است و به گفته ی روانشناسان و مشاوران متخصص علت بروز اختلال بیش فعالی بسیار متعدد و پیچیده است.
علت بیش فعالی شامل عواملی همچون ژنتیک، محیط، سابقه و شرایط خانوادگی و اجتماعی است.

بیش فعالی چگونه تشخیص داده می شود؟
علائم بیش فعالی در کودکان
تعدادی از علائم بیش فعالی و اختلال توجه و تمرکز شامل موارد زیر است، اگر کودک شما از نشانه های زیر حداقل ۶ نشانه را دارد ممکن است بیش فعال باشد.
کودک غالباً با دست هایش بازی می کند و در جایش می لولد، کودک معمولاً کلاس را ترک می کند، غالباً می دود یا می پرد، اغلب بازی یا فعالیت هایش پر سروصداست، به نظر می رسد کودک همیشه در حال حرکت است.
زیاد صحبت می کند، از توجه به جزئیات ناتوان است، اغلب قادر به پیگیری دستوران یا اتمام کارها نیست، اغلب وسایل خود را گم می کند، بی قراری زیاد حرکتی در چند ماه مداوم، سرپیچی کردن از دستورات با آگاهی کامل.
قطع پی‌ در پی گفت‌ وگو و مکالمه بزرگ‌ ترها، پاسخ دادن به سؤال، پیش از آنکه جمله‌ی سؤال‌ کننده به پایان برسد، بی‌ صبری و بی‌ تحملی شدید طوری که هر آنچه طلب کرد، باید در همان لحظه آن را دریافت کند.
بی‌ صبری و نداشتن تحمل برای ایستادن در صف و رعایت نوبت، عصبی و حساس بودن و مرتب پایین و بالا پریدن، هل دادن بقیه‌ی کودکان، برهم زدن بازی بقیه‌، انجام تکلیف‌های مدرسه بدون توجه و دقت، «قاپیدن» وسایل و اسباب‌ بازی های کودکان دیگر
نداشتن مهارت های لازم در برقراری ارتباط‌های اجتماعی با دیگران، گم‌کردن وسایل شخصی، از این شاخه به آن شاخه پریدن از مهمترین علائم بیش فعالی کودکان است.

نشانه های کودکان بیش فعال
تشخیص بیش فعالی در کودکان
هیچ تست آزمایشگاهی برای تشخیص بیش فعالی کودکان وجود ندارد اما پزشکان و متخصصان در پاسخ بیمار به سؤالات، ‌توضیحاتی که خانواده ارائه می‌دهد و مشکلات رفتاری و ارزیابی مدرسه بیماری را تشخیص می‌دهند.
کودک مبتلا به بیش‌ فعالی باید حداقل به مدت ۶ ماه این علائم را داشته باشد این علائم تا سن ۱۲ سالگی ادامه دارد.
تشخیص برای کودکان حداقل 6 علامت از یک (یا هر دو) گروه معیارهای ذکر شده در زیر برای حداقل 6 ماه تا درجه ای که با سطح پیشرفت ناسازگار باشد و اثرات منفی آن به طور مستقیم بر روی فعالیت های اجتماعی و علمی / شغلی تاثیر گذارد (دخالت یا کاهش کیفیت آن).
تشخیص برای نوجوانان یا بزرگسالان، حداقل ۵ نشانه از یک (یا هر دو) گروه معیارهای ذکر شده در زیر برای حداقل ۶ ماه که به طور مستقیم بر فعالیت های اجتماعی و تحصیلی / حرفه ای تاثیر گذارد (دخالت یا کاهش کیفیت).

نشانه های نقص توجه و تمرکز برای تشخیص بیش فعالی کودکان
اغلب به جزئیات توجه نداشته و یا اشتباهات عدیده ای را در کارهای مدرسه، در محل کار و یا در فعالیت های دیگر (به عنوان مثال، نادیده گرفتن جزئیات، کار نادرست است) انجام می دهد.
اغلب در توجه به وظایف یا فعالیت های روزمره دچار مشکل است (برای مثال، در حین سخنرانی، مکالمه یا خواندن طولانی مشکلی باقی می ماند).
اغلب به نظر نمی رسد که وقتی به طور مستقیم با او صحبت می شود گوش می دهد (به عنوان مثال، ذهن به نظر می رسد در جای دیگر است).
اغلب از دستورالعمل ها پیروی نمی کند و نمی تواند کارهای انجام شده یا وظایف را در مدرسه یا محل کار به پایان برساند (به عنوان مثال، شروع به کار میکند، اما به سرعت فوکوس را از دست می دهد).
اغلب در سازماندهی وظایف و فعالیت ها مشکل دارد (مثلا مشکل در مدیریت وظایف متوالی، سختی درنگه داشتن مواد و وسایل مورد نیاز، کارهای ناسالم و ناسازگار، مدیریت زمان ضعیف، عدم رسیدگی به مهلت ها)
کودکان بیش فعال اغلب اوقات از نادیده گرفتن، نداشتن یا تمایل به مشارکت در کارهایی که نیاز به تلاش فکری مستمر دارند (مثلا کارهای مدرسه یا مشق شب، تهیه گزارش، تکمیل فرم ها، بررسی مقالات طولانی).
اغلب وسایل لازم برای وظایف و فعالیت ها (مثلا مواد مدرسه، مداد، کتاب، ابزار، کیف پول، کلید، کاغذکاری، عینک، تلفن همراه) را گُم یا فراموش می کند.
اغلب به راحتی تحت محرک های غیر قابل تحمیل افکار قرار می گیرند (برای نوجوانان و بزرگسالان ممکن است شامل افکار غیر مرتبط باشد)
اغلب فعالیت های روزانه را فراموش می شود (به عنوان مثال، انجام کارهای شخصی، اجرای دستور کار، تماس های برگشتی، پرداخت صورتحساب)

نشانه های بیش فعالی و تکانشگری برای تشخص بیش فعالی کودکان
اغلب fidgets با یا ضربه زدن به دست یا پای خود در صندلی.
اغلب صندلی های خود را در موقعیت هایی که قرار دارند ترک می کنند (به عنوان مثال، محل برگزاری خود را در کلاس، در دفتر یا محل کار)
اغلب در موقعیت های نامناسب رانندگی یا صعود می کنند (توجه: در نوجوانان یا بزرگسالان ممکن است محدود به احساس بی قرارگی باشد)
کودکان مبتلا به بیش فعالی اغلب قادر به بازی و فعالیت در فعالیت های تفریحی بی سر و صدا نیستند.
اغلب "در حال حرکت" هستندکه به نظر می رسد "توسط یک موتور" هدایت می شوند.
اغلب بیش از حد صحبت می کنند.
اغلب قبل از اینکه یک سؤال تکمیل شود، یک می دهند (به عنوان مثال، جملات افراد را تکمیل می کند؛ نمی توانید منتظر نوبت مکالمه خود باشید)
اغلب دشوار است در انتظار نوبت خود بمانند (به عنوان مثال، انتظار در صف)
اغلب به حریم دیگران وارد می شوند (مزاحمت یا فضولی) به عنوان مثال در گفتگوها، بازی ها یا فعالیت های مختلف؛ ممکن است بدون اجازه یا درخواست مجوز از افراد دیگر شروع به استفاده از آن ها کنند؛ برای نوجوانان و بزرگسالان ممکن است به آنچه که دیگران انجام می دهند، نفوذ کنند.

تشخیص خانگی بیش فعالی کودکان
آزمون بیش فعالی
به سوالات زیر دقت کنید و اگر فرزند شما هر کدام از این نشانه‌ها را داشت، علامت بزنید.
بررسی دوره نوزادی برای آزمون تشخیص بیش فعالی
بیشتر این کودکان در دوره‌ی نوزادی به طور مداوم گریه می‌کنند
خیلی دیر آرام می‌گیرند
خوابشان خیلی زیاد یا ناکافی است
اشتهای این کودکان از نظم خاصی تبعیت نمی‌کند، گاهی پراشتها و گاهی کم‌ اشتها هستند و برخی اوقات نیز از خوردن غذا خودداری می‌کنند
بررسی وضعیت ۲ تا پنج سالگی برای آزمون تشخیص بیش فعالی
اغلب حوصله و انگیزه بازی‌های فکری مثل پاز‌ل را ندارند
کارهایشان را نصفه رها می‌کنند
کار‌های شخصی خود را در حد توان، منظم انجام نمی‌دهند
کار‌های خطرناکی انجام می‌دهند و به طور کلی بی احتیاط هستند
بررسی دوره پیش دبستان برای آزمون تشخیص بیش فعالی
این کودکان وقتی به دوره پیش دبستانی می‌رسند، مربیشان از آن‌ها شکایت می‌کند که از نظر حرکتی بی قرار‌ند، در یک جا آرام نمی‌گیرند و نمی‌توانند حتی به مدت ۲۰ دقیقه روی صندلی آرام بنشینند
تقریباً نسبت به همه چیز کنجکاو هستند و سعی می‌کنند از همه چیز سر در بیاورند
بد‌خلقی می‌کنند
خوابشان در این سنین کم است
نسبت به دستورات مربی و والدین نافرمانی می‌کنند
بدخلق و بد‌قلقند
معمولاً در مقایسه با کودکان عادی، در رشد زبان و تکلم تأخیر دارند
انجام کار‌های ظریف مثل بستن بند کفش و دکمه لباس برایشان مشکل است
بررسی دوره دبستان برای آزمون تشخیص بیش فعالی
سن تشخیص بیش فعالی کودکان، در دوره دبستان است و بهترین زمان برای تشخیص این اختلال در این سنین می باشد.
در دوره دبستان گاهی مثل دلقک‌ها رفتار می‌کنند
همکلاسی‌هایشان از آن‌ها ناراحتند و شکایت می‌کنند
خیلی تکا‌نشی عمل می‌کنند یعنی خیلی زود و فوری نسبت به محرک‌ها واکنش نشان می‌دهند
پرخاشگری می‌کنند
به دستورات آموزگارشان توجه نمی‌کنند
توجه آن‌ها خیلی کوتاه و ناپایدار است
حواسشان معمولاً پرت است
بعضی از وسایل خود را جا می‌گذارند
فعالیت‌های غیرضروری انجام می‌دهند
در برابر انجام خواسته‌های خود بی‌صبری می‌کنند
به لحاظ هیجانی ناپایدارند و گاهی خشم شدیدی از خود نشان می‌دهند
بیش از حد تکان می‌خورند
بیش‌ فعالند
در اجرای دستور‌های معلم موفق نیستند
یک جا نمی‌نشینند و جنب و جو‌ششان زیاد است
خلقشان تغییر می‌کند
تکالیف مدرسه را عجولانه و بی‌نظم انجام می‌دهند
دقت کافی ندارند
تکلیف‌های مدرسه را فراموش می‌کنند
بیش از اندازه صحبت می‌کنند
توجه طلبند
کلمه‌هایی که می‌نویسند یکنواخت نیست، به طوری که به نظر می‌رسد کلمات بر روی صفحه کاغذ می‌رقصند
در جهت‌یابی و در تشخیص زمان ضعف دارند
تمرکزشان در درک فضایی ضعیف است
بررسی رفتار کودک در منزل برای آزمون تشخیص بیش فعالی
خیلی پر جنب و جو‌شند
به حرف والدین گوش نمی‌دهند
وقتی مشغول فعالیتی هستند، بدون به اتمام رساندن آن، به فعالیت دیگری می‌پردازند
در اموری که باید نوبت رعایت شود، نمی‌توانند نوبت را رعایت کنند
با والدین مخالفت می‌کنند
ریخت و پاش زیادی دارند
خیلی زود آشفته می‌شوند
بیشترشان نسبت به درد، به اندازه افراد معمولی حساس نیستند
رفتارشان غیرقابل پیش‌بینی است
خلقشان ثابت نیست و نوسان دارد
در بعضی موارد کم کار و در برخی موارد پرکارند
خودباوری آن‌ها کم است
کلاً در رفتار و کردا‌رشان ناپختگی به وضوح دیده می‌شود
در تعامل با همسالانشان برتری می‌طلبند، و در برابر هر رفتاری عکس‌العمل نشان می‌دهند
کار‌های خطرناک انجام می‌دهند
قانون پذیر نیستند
میز کارشان به هم ریخته است
در پیروی از دستورالعمل‌ها ضعیفند

تفسیر آزمون تشخیص بیش فعالی
اگر کودک شما از این سوالات ۴۰ علامت را داشت، به طور قطعی بیش‌ فعال است و باید زمان چشمگیری را برای درمان او بگذارید.
در صورتی‌ که حدود ۳۰ علامت را داشت، باز هم بیش‌ فعال است.
اگر حدود ۲۰ علامت را داشت، گرایش به بیش‌ فعالی و نیاز به درمان دارد.
اگر کمتر از ۲۰ علامت را داشت، مشکلات محیطی باعث شده است که او علائم بیش‌ فعالی را نشان دهد و نیاز به خانواده‌ درمانی وجود دارد.