با بی خوابی کودک چه کنیم؟

بی خوابی نوعی اختلال در چرخه خواب است که شامل مشکل در بخواب رفتن، مشکل در خواب ماندن و احتمالاً بیداری های صبحگاهی است.
بی خوابی در کودکان می تواند کوتاه مدت (فقط چند شب) اتفاق بیفتد یا می تواند طولانی مدت باشد و هفته های طولانی ادامه پیدا کند. کودکان مبتلا به اضطراب خواب ممکن است بی خوابی داشته باشند. بیخوابی به دو صورت وجود دارد:
بی خوابی کوتاه مدت فقط چند روز یا چند هفته طول می کشد. به این حالت بی خوابی حاد نیز گفته می شود.
بی خوابی طولانی مدت به اینصورت است که کودک حداقل هفته ای سه بار در خوابیدن مشکل داشته باشد و این مشکل یک ماه یا بیشتر طول بکشد. به این حالت بی خوابی مداوم یا مزمن نیز گفته می شود.

کودکان به چه میزان خواب احتیاج دارند؟
قبل از اینکه تشخیص دهید کودک شما اختلال خواب دارد یا نه، ابتدا باید بدانید که میزان خواب مورد نیاز او چقدر است. در زیر ساعات توصیه شده ای را که بچه های در حال رشد باید در خواب سپری کنند نشان می دهد.
گروه سنی میزان خواب توصیه شده
نوزادان (۴ تا ۱۲ ماه)، ۱۲ تا ۱۶ ساعت در شبانه روز
کودکان نو پا (۱ تا ۲ سال)، ۱۱ تا ۱۴ ساعت در شبانه روز
کودکان (۳ تا ۵ سال)، ۱۰ تا ۱۳ ساعت در شبانه روز
کودکان (۶ تا ۱۲ سال)، ۹ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز
نوجوانان (۱۳ تا ۱۸ سال)، ۸ تا ۱۲ ساعت در شبانه روز

علل بی خوابی در کودکان
بی خوابی می تواند اولیه باشد به این معنی که به خودی خود یک مشکل است یا می تواند ثانویه باشد که نشاندهنده ی یک بیماری یا وضعیت پزشکی است. در اینجا چند دلیل برای بیخوابی کودکان آورده شده است:
استرس
استرس یکی از دلایل اصلی بی خوابی در کودکان است. کودکان هم مانند بزرگسالان می توانند استرس داشته باشند. کودکان بسیار حساس هستند و دعواهای خانگی در خانه می تواند آرامششان را مختل کند و آنها را در شب بیدار نگه دارد.
داروها
برخی از داروهای مانند داروهایی که برای درمان افسردگی و اضطراب و تشنج استفاده می شوند و همچنین کورتیکواستروئیدها، می توانند عوارض جانبی در عادتهای غذایی و خواب کودک داشته باشند.
اختلالات روانپزشکی، پزشکی و سایر مشکلات خواب
برخی از کودکان به دلیل اضطراب و نگرانی بیش از حد ممکن است با بی خوابی فیزیولوژیک روبرو شوند. شرایط پزشکی مانند اختلال برانگیختگی، سندرم پای بی قرار، خروپف، آپنه خواب انسدادی (بسته شدن راه هوایی بینی و حلق)، آپنه خواب مرکزی (عدم توانایی مغز در کنترل عضلات مسئول تنفس)، سندرم مقاومت راه هوایی فوقانی (مقاومت عبور جریان هوا) می تواند از علل بیخوابی کودکان باشد.
استفاده از کافئین
مصرف نوشیدنی های حاوی کافئین زیاد نیز می تواند مانع از خواب کودک در شب شود. این خصوصاً در کودکانی که نوشابه حاوی کافئین زیاد می نوشند، دیده می شود. نیکوتین هم ممکن است در شب منجر به بی خوابی شود.
عوامل محیطی
حتی کودکان هم ممکن است در خوابیدن در یک محیط پر سروصدا مشکل داشته باشند. اگر خواب فرزند شما سبک است، بهتر است یک محیط آرام و ساکت برای او فراهم کنید.
وابستگی ها
وابسته بودن کودک به مواردی مانند استفاده از شیشه شیر در زمان خواب یا بودن در کنار والدین، موجب می شود که خوابیدن بدون اینها برای او مشکل باشد.
رفتارهای بد خواب
به عنوان مثال استفاده زیاد از تبلت یا تماشای تلویزین قبل از خواب به ویژه در اتاق خواب، از داشتن خواب آرام در کودکان جلوگیری می کند.

علائم بی خوابی در کودکان
برخی از علائمی که ممکن است نشان دهنده بی خوابی در کودکان باشند عبارتنداز:
صبح زود بیدار شدن و خواب آلود بودن در طول روز
عدم توجه به وظایف و تکالیف مدرسه
اشتباهات سرسری
پرخاشگری
بیش فعالی
مشکل در به خاطر سپردن چیزها
مشکلات انضباطی در خانه و مدرسه
تحریک پذیری و بداخلاقی
بهانه گیری برای نرفتن به رختخواب
بیدار شدن در طول شب و عدم توانایی در بخواب رفتن مجدد
بخواب رفتن در ساعت های مختلف (بی نظمی الگوی خواب)
کودکان مبتلا به بی خوابی ممکن است همیشه احساس بی حالی و خستگی کنند. با این حال این علائم همچنین می تواند نشان دهنده وجود یک بیماری زمینه ای پزشکی باشد.

تشخیص بی خوابی در کودکان
بی خوابی کودکان را نمی توان از طریق یک آزمایش خاص یا روش تشخیصی بخصوص، تشخیص داد. اگر گمان می کنید فرزند شما هر روز در خوابیدن مشکل دارد یا علایم گفته شده در بالا را دارد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
اگر کودک این علائم را در طی یک دوره نشان داد، برای تشخیص هرگونه مشکل خواب یا اختلالات روانی، از یک پزشک متخصص کمک بگیرید.

گیاهان مفید برای درمان بی خوابی
استفاده مناسب از این داروهای گیاهی طبیعی ممکن است به کودک در مبارزه با بی خوابی و ایجاد عادتهای سالم خواب کمک کند.
گیاهان زیر را می توان در طول روز یا ۲۰-۳۰ دقیقه قبل از خوابیدن برای بهبود حس آرامش و خواب استفاده کرد:
بابونه
این گیاه مناسب برای نوزادان و کودکانی است که به اندازه کافی نمی توانند بخوابند. برای خوشمزه شدن دمنوش بابونه می توان مقدار کمی عسل را برای کودکان بالای ۱۲ ماه استفاده کرد. یک فنجان چای بابونه که قبل از خواب به کودک داده می شود، می تواند آرامش بخش باشد و باعث داشتن خواب خوب شود.
اما قبل از انجام این کا، اطمینان حاصل کنید که کودک شما نسبت به چای بابونه حساسیت ندارد.
شقایق کالیفرنیا
شقایق کالیفرنیا یک گیاه بسیار ملایم برای آرام کردن سیستم عصبی است. این گیاه برای تسکین بی قراری، درد و بی خوابی مفید است.
شقایق کالیفرنیا حاوی تریاک یا مواد افیونی نیست و برای بچه های بالای ۲ سال بسیار بی خطر است. برای اطمینان بیشتر بهتر است قبل از استفاده با پزشک مشورت کنید.
اسطوخودوس
فقط بوی اسطوخودوس برای بسیاری از افراد آرامش بخش است و برای آرام کردن سیستم عصبی و ترویج خواب آرام از آن در آروماتراپی استفاده می شود. محصولات حمام اسطوخودوس می تواند قبل از خواب مفید باشد.
منیزیم
مطالعات نشان داده اند که عدم منیزیم کافی در بدن می تواند منجر به بروز مشکلات زیادی از جمله بی خوابی شود. خوشبختانه شما می توانید سطح منیزیم کودک خود را با استفاده از مکمل ها و اسپری ها تقویت کنید. همچنین می توانید منیزیم را از مواد غذایی دریافت کنید. منابع غذایی خوب منیزیم شامل سبزیجات برگ سبز، جوانه گندم، دانه کدو تنبل و بادام است.
این کمک می کند تا اضطراب خفیف و بیقراری و دردها تسکین پیدا کند و کودک شما خواب آرامی داشته باشد.
والرین
والرین یک داروی خانگی گیاهی است که به عنوان چای دم کرده یا به عنوان مکمل مصرف می شود. این گیاه معمولاً برای کاهش اضطراب، بهبود کیفیت خواب و به عنوان آرام بخش استفاده می شود.
والرین می تواند عوارض جانبی کمی داشته باشد اما عارضه های طولانی مدت آن مشخص نیست. همچنین ریشه والرین نباید برای کودکان کمتر از سه سال استفاده شود.
بادرنجبویه
بادرنجبویه گیاه ضد ویروسی است که به بهبود تحریکات جزئی پوستی کمک می کند. معمولاً برای کاهش اضطراب و بیقراری و آرامش بدن استفاده می شود. بادرنجبویه به اندازه کافی ملایم است و می توان برای کودکان از آن استفاده کرد.
آروماتراپی
خواص آرامبخش حمام آروماتراپی با ترکیبی از گیاهان اسطوخودوس، بابونه رومی، چوب صندل، ماندارین و نعنای دشتی بهمراه موارد دیگری ازجمله اسطوخودوس و بابونه برای تقویت خواب کودک مفید است. این گیاهان بوی فوق العاده ای می دهند و باعث می شود فرزند شما در عرض چند دقیقه بخوابد.
چای خواب آور
می توانید از گیاهان زیر یک چای خواب آور برای کودک خود تهیه کنید. برای بهبود طعم آن از کمی عسل استفاده نمایید.
½ لیوان برگ بادرنجبویه
½ لیوان علف گربه (کت نیپ)
¼ فنجان گل بابونه (فقط از گل ها استفاده کنید)
تمام مواد را درون یک ظرف دربسته بریزید و بخوبی تکان دهید تا با هم مخلوط شوند.
برای تهیه دمنوش، ۱ قاشق چایخوری از این مخلوط را در ۱ فنجان آب داغ بریزید. بگذارید دمنوش حدود پنج دقیقه دم بکشد. در صورت دلخواه مقدار کمی عسل خام اضافه کنید. این دمنوش برای نوزادان بی خطر است اما باید با مقدار دیگری آب آن را رقیق کنید. بگذارید کمی سرد شود و مدتی بعد از صرف شام سرو کنید.
روغن های گیاهی
در اینجا می خواهیم چند روغن را که به طور کلی برای استفاده در کودکان بیخطر است ذکر کنیم. همچنین روش هایی برای استفاده از آنها وجود دارد. از روغن های گیاهی زیر استفاده نمایید:
اسطوخودوس
نرگس درختی
روغن چوب سدر
بابونه رومی
مرزنجوش
وتیور
چوب صندل
راه های استفاده از روغنهای ضروری در زمان خواب:
اسپری بالش: با اسپری آرامش بخش بالش، خواب کودک خود را خیلی شیرین تر کنید. ۳۰ قطره روغن اسانس اسطوخودوس را با ۳ قاشق غذاخوری روغن آرامبخش دیگر مخلوط کنید و بهم بزنید. ۳ قاشق غذاخوری آب اضافه کرده و مخلوط را درون یک بطری اسپری بریزید. کودکان عاشق اسپری کردن بالش های خود هستند.
روغن آرامش بخش دیگری هم می تواند مورد استفاده قرار گیرد اما بهتر است از رایحه های ملایم تر استفاده کنید.
مخلوط دیفیوزر: به طور متناوب می توانید ۱۰ قطره از روغن های ضروری را در یک دیفیوزر قرار دهید و بگذارید حدود سی دقیقه قبل از خواب و حدود پانزده دقیقه بعد از خواب کودک در اتاق خواب بماند.
کاربرد موضعی: قبلاً تصور می شد که استفاده موضعی، بهترین راه برای کمک به بدن در جذب روغنهای ضروری است، اما برخی از کارشناسان معتقدند استنشاق روغنها به دلیل چگونگی تعامل آنها با لایه های مخاطی ظریف در دستگاه تنفسی، راه موثرتری است. استنشاق روغن های ضروری روش بسیار خوب برای بهبود خواب است. معمولاً برای بچه های زیر دو سال، هیدروسول (که ملایم تر است) انتخاب می شود اما برای بچه های بزرگتر بهتر است از رقت های زیر استفاده کنید:
رقت ۱ درصد، برای سنین ۲-۵ سال (۱ قطره روغن ضروری در یک قاشق چای خوری روغن حامل)
رقت ۱٫۵ درصد، برای سنین ۶-۱۵ ساله (۳ قطره روغن ضروری در دو قاشق چای خوری روغن حامل)

چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
داروهای طبیعی می توانند به تغییرات رفتاری و سبک زندگی برای کاهش بی خوابی کمک کنند. اما اگر فرزند شما یک بیماری زمینه ای دارد که باعث بی خوابی او شده است، بهتر است با پزشک اطفال مشورت کنید.
اگر فرزند شما در حال استفاده از دارو است یا با یک پزشک معالج برای درمان بی خوابی فرزند خود مشورت می کنید، قبل از امتحان کردن این داروهای گیاهی، ابتدا با پزشک مشورت کنید.