چگونه تنبلی چشم کودکان را درمان کنیم؟

هنگامی که اقدام به مشاهده اطراف می کنید، مغز به نا آگاه از چشم سالم برای پردازش و نقد اطراف خود کمک می گیرد. در این شرایط فعالیت چشم تنبل و دچار نقص به مرور کمتر و در طی مدت طولانی رو به خاموشی می رود.
سال های متعددی است که والدین با نزدیک شدن به ماه مهر، فرزندان خود را برای انجام معاینات چشم به کلینیک های بینایی می برند. گفتنی است که معاینات مربوط به چشم برای پیشگیری از بروز عارضه ای جدی باید از همان ابتدای تولد صورت گیرد. والدین با انجام این کار خود از سلامت چشم های فرزندشان آگاه می شوند و اگر مشکلی در سیستم بینایی آن ها وجود داشت، خیلی زود آن را تشخیص و مراحل بهبود را طی می کنند.

تنبلی چشم به چه معناست؟
تنبلی را می توان در دسته عارضه های بینایی قرار داد، که بر اثر آن درون یک چشم به ظاهر سالم و بی نقص، مشکل جدی در ساختمان مرکزی بینایی به وجود می آید. در این شرایط روند بهبود را نمی توان با استفاده از عینک طی کرد، چرا که پس از تشخیص با توجه به نوع آن، نحوه منحصر درمان تنبلی چشم نیز مشخص می شود. علت بروز تنبلی در چشم را می توان این گونه تعریف کرد؛ زمانی که تکامل سلامتی در یک چشم به صورت طبیعی و در دیگری غیر طبیعی رشد کند، در مورد دوم ضعف بینایی رخ می دهد که با مرور زمان به بروز مشکل در بینایی و بیماری تنبلی چشم منجر می شود.
این مشکل را می توان در ۲ الی ۳ درصد از کودکان مشاهده کرد که پزشکان بهترین زمان درمان را به دوران نوزادی و یا ابتدای کودکی تشخیص داده اند. قابل به ذکر است که در برخی موارد بسیار نادر تنبلی چشم مربوط به هر دو چشم می باشد.

علت ایجاد تنبلی در چشم
از نشانه های وجود تنبلی در چشم می توان به ایجاد اختلال در عملکرد های طبیعی چشم و عدم رسیدن به تکامل بینایی اشاره کرد. همچنین در بیشتر مواقع علت بروز آن ارثی و ژنتیکی می باشد که در غیر این صورت به موارد دیگری که در ادامه آشنا می شوید، مرتبط است.
به صورت کلی عوامل ایجاد تنبلی چشم را می توان در گروه های زیر طبقه بندی کرد.

استرابیسم
استرابیسم که در اصطلاحی دیگر لوچی چشم نیز معرفی می شود، زمینه های ایجاد تنبلی در چشم را محیا می کند. همچنین این عارضه با ایجاد انحراف در چشم و نحوه بینایی، سعی می کند که فرایند بینایی را با مشکل مواجه کند. در این شرایط کودک برای فرار از دو بینی به صورت مکرر از چشمی که بینایی قوی تر دارد استفاده می کند و در ادامه این روند، چشم منحرف به خوبی رشد و تکامل نمی یابد که به تنبلی دچار می شود.

نقص انکساری
این اختلال از گروه دیگر مشکلات بینایی است که با استفاده از عینک می توان آن را رفع کرد. گفتنی است که تنبلی هنگامی رخ می دهد که نقص های انکساری همانند دوربینی، نزدیک بینی و آستیگماتیسم در یک و یا دو چشم بروز پیدا کند. در این شرایط چشم ضعیف تر به مرور تنبل می شود و عیب انکساری در طولانی مدت ممکن است دو چشم را در برگیرد که در نهایت هر دوی آن ها به عارضه تنبلی مبتلا می شوند.
در بیشتر مواقع تشخیص این عارضه بسیار سخت و مشکل می باشد؛ چرا که تا کنون ظاهر چشم ها بسیار طبیعی و در ظاهر نیز عملکرد های آن طبیعی بوده است. همچنین والدین در این شرایط گمان می کنند که فرزندشان هیچ مشکل بینایی را دارا نمی باشد و در صحت و سلامت به سر می برد.

علت های سد کننده بینایی
همچنین در این رابطه عواملی همچون افتادگی پلک، آب مروارید و کدورت قرنیه سبب انسداد راه های بینایی می شود که در شرایط حادتر امکان بروز چشم به تنبلی را افزایش می دهد.

روش های پیشگیری از بروز تنبلی در بینایی
به صورت کلی علت بروز این عارضه را می توان وابسته به مواردی که در ادامه بیان می شود، مرتبط کرد.
سنی که در آن کودک به تنبلی چشم مبتلا شده است.
مقدار مدتی که از بروز این عارضه در چشم گذشته است.
زمانی که عارضه تنبلی چشم در بینایی کودک پدید آمده است.
گفتنی است که آگاهی والدین از زمان و علت بروز این اختلال سبب بهبود و تسریع روند درمان می شود. همچنین با همکاری والدین می توان این عارضه را به صورت کلی درمان و رفع کرد. والدین باید در خاطر داشته باشند که زمان درمان تنبلی چشم مربوط به کودکی و سنین پایین است که اگر از آن عبور کنند، به طور کل این فرصت را از دست می دهند. همچنین نباید انتظار بهبود سریع را داشت، و در این شرایط باید صبر و بردباری به خرج دهید.

آشنایی با نحوه درمان و رفع تنبلی چشم
پس از تشخیص این عارضه بینایی در چشم، می توان از روش های زیر با توجه به دستور پزشک برای کمک به بهبود روند درمان استفاده کرد.

پوشاندن چشم سالم
بهترین روش درمان تنبلی، بستن چشم سالم می باشد. در این شرایط چشم تنبل سعی می کند که فعالیت های خود را در رابطه با بینایی افزایش دهد که با تمرین های مکرر می توان این عارضه را از بین برد. مدت زمان بستن چشم در کودکان متفاوت است و ممکن است در بازه زمانی چند هفته و یا ماه رخ دهد. همچنین مدت زمان بستن چشم در طی روز نیز با توجه به شدت تنبلی توسط پزشک متخصص تشخیص داده می شود، که این زمان به طور متغیر ۲ الی ۶ ساعت می باشد.
طبیعی است که با توجه به افزایش میزان تنبلی در چشم ساعت بستن آن نیز افزایش می یابد. طبق مطالعات انجام شده باور بسیاری از چشم پزشکان به این صورت است که نباید بیش از ۶ ساعت چشم را با کمک پارچه و یا برچسب های مخصوص بپوشانید.
همچنین در طی روند درمان مراجعه به پزشک را فراموش نکنید، چرا که ممکن است، زمان بستن چشم کاهش و یا افزایش یابد. همچنین برای تحمل و پذیرش راحت تر کودک می توانید مدت زمان آن را در طی روز به چندین نوبت تقسیم کنید. همچنین به یاد داشته باشید که روش درمان و زمان بهبود آن را پزشک می تواند تشخیص دهد و والدین با مقایسه کودک دیگری نمی توانند این کار را انجام دهند.
قابل به ذکر است که بروز دو مرتبه این عارضه در چشم امکان پذیر است، از این رو تا سن ۱۰ سالگی باید کودک را به صورت مرتب تحت مراقبت پزشک قرار دهید.
هیچ وقت برای بستن چشم های کودک متوسل به زور نشوید، بلکه این کار را می توانید با بیان جملات و کلمات محبت انگیز انجام دهید.
برای مدت زمان باز و بسته کردن چشم بند؛ بهتر است از زمان سنج مخصوص استفاده کنید. در این شرایط و در نظر کودک، زمان سنج در برابر اعمال والدین موجودی بد تلقی می شود.
قابل به ذکر است که بازی کردن با کودک در حین بسته بودن چشم ها، سبب تحمل راحت تر و گذشت وقت به آسانی برای کودک می شود. همچنین با بازی کردن و تمرکز حواس، کودک سعی می کند اعصاب بینایی خود را بیشتر به کار گیرد که همین امر در درمان تنبلی چشم تاثیر به سزایی را دارا می باشد.
والدین گرامی توجه داشته باشید که در این زمان از انجام بازی های خطر آفرین و احتمال افتادن آن ها اجتناب کنید. چرا که در این شرایط حمایت از کودک حائز اهمیت است و او را از انجام این کار منع نمی کند.
همچنین در زمان بسته بودن چشمان کودک او را به مهمانی و جشن های دوستانه نبرید؛ چرا که با جلب توجه اطرافیان از او سوال های بسیاری پرسیده می شود که در نهایت سبب بروز استرس و اضطراب در کودک می شود. همچنین در برخی شرایط ممکن است که کودک از انجام دوباره این روش درمان سر باز کند.

توصیه های مهم در رابطه با خرید چشم بند مخصوص
اگر کودک به مهد و یا مدرسه می رود، بهتر است با معلم او صحبتی داشته باشید تا دیگر دانش آموزان را از این امر مطلع کند. همچنین استفاده از چشم بند در ساعات مدرسه به دلیل گذشت سریع تر زمان بسیار راحت تر است.
برای کودکانی که از سن بالا برخوردار هستند، بهتر است موضوع را به صورت شفاف و واضح بیان کنید.
توصیه می شود از چشم بند های زیبا برای انجام این روش درمان تنبلی چشم استفاده کنید.
به پوشش هایی که خریداری می کنید، توجه کافی داشته باشید. چرا که برخی از آن ها سبب تحریک پوست اطراف چشم می شوند که در نهایت ممکن است مشکل پوستی نیز برای کودک به وجود آورد.
در این شرایط می توانید از گاز استریل در زیر پوشش های چشم کودک استفاده کنید.
سعی کنید پوشش های ضد حساسیت و مناسب پوست کودک خریداری کنید.
در این رابطه حتما با متخصص مربوطه مشورت کنید.
توجه داشته باشید که پوشش چشم را نباید به روی عینک ببندید.

استفاده از عینک
در برخی از موارد برای بهبود روند درمان می توان از عینک نیز استفاده کرد. نحوه استفاده از عینک باید مطابق با دستور متخصص چشم برای رفع نقص های انکساری چشم صورت گیرد. همچنین در برخی از کودکان استفاده از عینک برای جلوگیری از بازگشت تنبلی در چشم ضروری می باشد.

عمل های جراحی
گفتنی است که با توجه به علت بروز این عارضه می توان برخی از روش های درمان را که سریع تر است، انتخاب کرد. اگر تنبلی اختلالی مادرزادی؛ همانند افتادگی پلک و دیگر نقص های ساختمانی بود، می توان با کمک عمل جراحی اقدام به رفع و درمان آن کرد.
همچنین توصیه پزشکان به نوزادانی که به صورت مادرزادی مبتلا به آب مروارید هستند؛ به این صورت است که تا قبل از ۳ ماهگی عمل جراحی مربوطه را انجام دهند. قابل به ذکر است که پس از سه ماهگی انجام عمل مربوطه چندان رضایت بخش نیست و نتیجه دلخواه را به دنبال ندارد.

انجام تمرینات مربوط به چشم
روش دیگر در درمان تنبلی چشم انجام تمرینات متعددی همچون نقاشی کردن، کتاب خواندن، خمیر بازی و بریدن طرح های مختلف است. با استفاده و انجام بازی های گفته شده، می توان فرایند بهبود را تسریع کرد و در نهایت نتیجه مطلوبی را به دست آورد. در ادامه با چند مورد اساسی در رابطه با درمان تنبلی چشم و انجام تمرینات بینایی آشنا خواهید شد.

نقاشی کردن
گفتنی است که در این رابطه با استفاده از مداد قرمز برای رنگ آمیزی و یا صفحات شطرنجی می توان قدرت تمرکز را در چشم مبتلا به اختلال افزایش داد و در نهایت فرایند بهبود را تسریع بخشید. همچنین نقاشی با آبرنگ نیز بسیار تاثیر گذار است. کودک می تواند باری با بستن چشم سالم و باری دیگر بستن چشم بیمار نقاشی بکشد و در نهایت تفاوت های آن را مشاهده کند.

بازی با خط و نقطه
اگر کودک شما علاقه ای به انجام نقاشی ندارد، می توان از بازی خط و نقطه برای رفع تنبلی چشم او کمک گرفت. در این بازی باید با کمک چشم مبتلا نقطه های مقابل یک دیگر را با خطی مستقیم به یک دیگر وصل کند. این کار را می توان با استفاده از مداد قرمز انجام داد تا خیلی سریع روند بهبود را طی کرد.

بازی های کامپیوتری
در این روش کودک باید امتیاز هایی را که با چشم سالم و مبتلا کسب کرده است، مقایسه کند. در این شرایط می توان به خوبی متوجه تفاوت ها شد و در رفع آن اقدامات لازم را انجام داد.

پرتاب توپ
پرتابی با هدف و تمرکز برای انجام صحیح بازی، می تواند روشی بسیار مناسب برای رفع تنبلی چشم به شمار آید. در این بازی می توانید از تعدادی جعبه های خالی کمک بگیرید و آن ها را با فاصله های معین از کودک قرار دهید. سپس از او بخواهید که توپ ها را با تمرکز بالا و به کمک چشم مبتلا درون جعبه های خالی بیندازد.
در این رابطه می توان از توپ های پینگ پنگ و شکل های کوچک تر دیگری که برای کودک بی خطر هستند، استفاده کرد. قابل به ذکر است که رنگ توپ ها نیز برای درمان سریع تر بهتر است به رنگ قرمز باشد.

کتاب خوانی
با کودک خود اوقاتی را برای کتاب خوانی اختصاص دهید؛ و اگر هنوز فرزند شما توانایی انجام این کار را ندارد بهتر است که به تماشای کتاب های بدون مطلب با یک دیگر بپردازید. عکس ها را به کودک نشان دهید و با نقد و ببرسی آن ها سعی کنید که تمرکز کودک را در این رابطه افزایش دهید.