چگونگی بلوغ زودرس، آنچه باید بدانیم
بلوغ زودرس، به این معنی است که یک پسر یا دختر خیلی زودتر از زمان طبیعی بلوغ جنسی، علائم آن را تجربه می کنند.
طی دو دهه‌ی گذشته، سن شروع بلوغ به ۱۱ سالگی و به ندرت، به سه سالگی کاهش یافته است. این شروع زودرس ممکن است خطر ابتلا به سرطان یا دیگر بیماری‌ها را در زندگی افزایش دهد. این موضوع یک اتفاق نادر است و در ۱ نفر از ۵۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ کودک رخ می‌دهد. زدتر بالغ شدن در دختران و پسران منجر به رشد غیر طبیعی و زودرس استخوان‌ها و عضلات می‌شود. طی این اتفاق، بدن دچار تغییراتی می‌شود که معمولاً در سن نوجوانی ایجاد می‌شود، نه در سن کودکی.
بلوغ زودرس، به این معنی است که یک پسر یا دختر خیلی زودتر از زمان طبیعی بلوغ جنسی، علائم آن را تجربه می کنند. بلوغ به طور متوسط در دختران بین ۸ تا ۱۳ سال و در پسران بین ۹ تا ۱۴ سال شروع می‌شود. اما بلوغ زودرس در سن ۸ تا ۹ سالگی دیده می‌شود. این بیماری معمولاً منجر به مشکلات طولانی مدت نمی‌شود و معمولا تأثیرات آن تا بزرگسالی باقی نمی‌ماند. تغییرات بلوغ شامل رشد سریع استخوان‌ها و عضلات، تغییر در شکل و اندازه‌ی بدن و توانایی تولید مثل است. با درمان و مشاوره‌ی مناسب، کودکان می‌توانند دوره‌ی بلوغ و بزرگسالی شاد و سالمی داشته باشند.
بلوغ زودرس را چگونه تشخیص دهیم؟
با مشاهده‌ی اولین علائم بلوغ در کودکان زیر ۸ یا ۹ سال، به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید. حتی اگر مطمئن نیستید آنچه را مشاهده می‌کنید نشانه‌ای از بلوغ است، برای ارزیابی کودک خود با دکتر مشورت کنید.
علائم آن در دختران و پسران شامل رشد سریع، ایجاد موی عانه و زیر بغل، آکنه و ایجاد بوی بدن بزرگسالان است. علائم اختصاصی بلوغ در دختران شامل شروع قاعدگی و رشد پستان‌ها (اغلب اولین علامت است) است. این علائم اختصاصی در پسران شامل بزرگ شدن بیضه‌ها و آلت تناسلی مرد، رشد موهای صورت، نعوظ و انزال خود به خودی و همچنین مردانه و بم شدن صدا است.
انواع بلوغ زودرس
بلوغ زودرس دو نوع اصلی دارد: بلوغ زودرس مرکزی و بلوغ زودرس محیطی. علل آن‌ها متفاوت است، اما تغییراتی که در بدن ایجاد می‌شود مشابه یکدیگر است.
بلوغ زودرس مرکزی
بلوغ زودرس مرکزی (CPP) زمانی اتفاق می‌افتد که در سن پایین و در زمان غیر طبیعی، مغز گنادوتروپین ترشح می‌کند. گنادوتروپین‌ها هورمون‌هایی هستند که توسط غده‌ی هیپوفیز ترشح می‌شوند. سپس این گنادوتروپین‌ها به غدد جنسی، واقع در تخمدان‌های دختران و بیضه‌های پسران، می‌رسند. وظیفه‌ی گنادوتروپین، تحریک تولید هورمون‌های جنسی (استروژن و پروژسترون) که مسئول تغییرات فیزیکی مرتبط با بلوغ هستند، است. استروژن در رشد و نمو خصوصیات جنسی زنانه نقش دارد. تستوسترون نیز مسئول رشد و نمو خصوصیات جنسی مردانه است.
علت دقیق این اختلال مشخص نیست. اکثر کودکان مبتلا به آن، هیچ بیماری جدی پزشکی یا مشکلی در مورد سلامتی خود ندارند. در برخی موارد، نوع مرکزی ممکن است با تومور مغزی، تومور ستون فقرات، آسیب به مغز یا نخاع، تجمع مایعات در مغز هنگام تولد، کم کاری تیروئید و کم کاری غده‌ی تیروئید همراه باشد.
بلوغ زودرس محیطی
بلوغ زودرس محیطی کم‌تر از نوع مرکزی آن شایع است. برخلاف نوع محیطی، بلوغ زودرس مرکزی با ترشح زودرس گنادوتروپین از غده‌ی هیپوفیز تحریک نمی‌شود. نوع محیطی به علت تولید زودهنگام هورمون‌های آندروژن و استروژن در سایر قسمت‌های بدن حاصل می‌شود. به همین دلیل گاهی اوقات با عنوان بلوغ زودرس مستقل از گنادوتروپین نیز شناخته می‌شود. تولید اولیه‌ی آندروژن و استروژن ممکن است به دلیل مشکلات اساسی در بیضه‌ها، تخمدان‌ها، غده‌ی آدرنال یا غدد فوق کلیوی (مثل کم کاری تیروئید) و غده‌ی هیپوفیز ایجاد شود. یکی دیگر از علل احتمالی این بیماری محیطی سندرم مک کون-آلبرایت است. یک اختلال ژنتیکی غیر معمول است که می‌تواند باعث ایجاد مشکل در تولید هورمون، رنگ پوست و سلامت استخوان شود.
اشکال دیگر بلوغ زودرس
دختران می‌تونند دو نوع بلوغ زودرس را تجربه کرد. یکی از آن‌ها تلارک زودرس نامیده می‌شود، که به معنای رشد خفیف پستان‌ها در دختران است. رشد پستان‌ها محدود است و در نهایت با بلوغ طبیعی برطرف می‌شود.
شکل دیگر آن، آدرنارک زودرس است. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که غدد فوق کلیوی در سن جوانی آندروژن ترشح می‌کنند. نتیجه‌ی این ترشح زودرس، رشد موی عانه و ایجاد بوی بدن بزرگسالان است. این دو نوع بلوغ زودرس درمانی لازم ندارند.
چه کسی در معرض خطر بلوغ زودرس است؟
عوامل زیادی وجود دارد که فرزندانتان را در معرضزودتر بالغ شدن قرار می‌دهد که برخی از آن‌ها قابل پیشگیری هستند.
سابقه ی خانوادگی
بلوغ زودرس دختران را با سرعت بسیار بیش‌تری نسبت به پسران تحت تأثیر قرار می‌دهد. اگر سابقه‌ی خانوادگی این بیماری وجود داشته باشد، ممکن است کودک شما در معرض خطر بلوغ زودرس باشد.
چاقی
در طی ۳۰ سال گذشته میزان چاقی در کودکان بیش از دو برابر شده است. تخمدان‌ها تنها مکانی در بدن نیستند که استروژن تولید می‌کنند. سلول‌های چربی نیز هورمون استروژن تولید می‌کنند. بنابراین، با افزایش سطح چاقی در سراسر جهان، تعجب آور نیست که میزان بلوغ زودرس افزایش یابد.
مصرف محصولات حاوی تستوسترون یا استروژن، مانند قرص‌های ضد بارداری، یا کرم و پمادهای هورمونی
آیا بلوغ زودرس می تواند عوارضی ایجاد کند؟
کودکان مبتلا به بلوغ زودرس معمولاً در ابتدا از همسالان خود بلندتر خواهند بود. با این حال، از آنجا که صفحات رشد آن‌ها در سنین پایین‌تر بسته می‌شود، در بزرگسالی اغلب کوتاه‌تر از حد متوسط هستند.
همچنین ممکن است کودکان نسبت به تغییراتی که متحمل می‌شوند، احساس ناخوشایندی داشته باشند. مشکلات اجتماعی و عاطفی مانند عزت نفس پایین، افسردگی و اعتیاد به مواد مخدر نیز می‌تواند رخ دهد.
چگونه بلوغ زودرس تشخیص داده می شود؟
پزشک متخصص اطفال، سابقه‌ی پزشکی کودک و خانوادگی را بررسی می‌کند.
معاینه‌ی فیزیکی نیز لازم خواهد بود.
همچنین ممکن است پزشک برای تعیین سن استخوان‌های کودک، عکس اشعه‌ی ایکس را درخواست کند. مواردی که رشد استخوان‌ها سریع‌تر از حد طبیعی است می‌تواند به تایید یا رد تشخیص کمک کند.
آزمایش تحریک هورمون آزاد کننده‌ی گنادوتروپین (Gnrh) و آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون در پسران و پروژسترون در دختران می‌تواند به تأیید تشخیص بلوغ زودرس کمک کند.
در کودکان دارای نوع بلوغ مرکزی، سطح هورمون Gnrh افزایش می‌یابد. سطح هورمون Gnrh در کودکانی که نوع محیطی آن را دارند ثابت خواهد ماند.
همچنین با استفاده از MRI، می‌توان مشکلات غده‌ی هیپوفیز را تشخیص داد.
چه روش هایی برای درمان بلوغ زودرس موجود است؟
اگر بلوغ خفیف است و یا به آرامی پیشرفت می‌کند، ممکن است نیازی به درمان نباشد. اگر بروز علائم در زمانی نزدیک به سن بلوغ ایجاد شود، ممکن است نیازی به درمان نباشد. در غیر این صورت، درمان به نوع بلوغ زودرس کودک شما بستگی دارد.
بلوغ زودرس مرکزی
هدف از درمان نوع مرکزی، توقف تولید هورمون لوتئین ساز (LH) و هورمون تحریک کننده‌ی فولیکولی (FSH) در غده‌ی هیپوفیز است. دارویی به نام آگونیست GnRH می‌تواند به جلوگیری از فعالیت غده‌ی هیپوفیز کمک کند. این دارو معمولاً به صورت تزریقی و هر یک تا سه ماه یک بار استفاده می‌شود. علاوه بر کند کردن بلوغ، این روش درمانی ممکن است باعث شود کودک بدون هیچ درمانی بتواند قدی بلندتر از سن رشد خود را داشته باشد. معمولا بعد از ۱۶ ماه، درمان متوقف می‌شود و روند طبیعی بلوغ از سر گرفته می‌شود.
بلوغ زودرس محیطی
از آنجا که نوع محیطی معمولاً ناشی از یک علت زمینه‌ای مانند تومور ایجاد می‌شود، درمان شرایط زمینه‌ای (مانند برداشتن تومور) ممکن است برای جلوگیری از شروع بالغ شدن سریع تر کافی باشد. با این حال، ممکن است داروهایی برای جلوگیری از تولید زودرس استروژن و تستوسترون نیز تجویز شود.
آیا می توان از بلوغ زودرس جلوگیری کرد؟
زودتر بالغ شدن مرتبط با جنسیت، نژاد و سابقه‌ی خانوادگی عمدتا اجتناب ناپذیر هستند. با این حال مواردی وجود دارد که با رعایت آن‌ها می‌توانید از سریع تر بالغ شدن فرزندتان جلوگیری کنید.
نگه داشتن وزن کودک در یک محدوده‌ی سالم ممکن است به کاهش خطر بلوغ زودرس و سایر شرایط مرتبط با چاقی و اضافه وزن از جمله دیابت نوع ۲ کمک کند.
همچنین باید از دادن داروهای حاوی هورمون، مکمل‌های غذایی یا سایر محصولاتی که ممکن است حاوی استروژن یا تستوسترون باشند، به کودک خود اجتناب کنید. مگر اینکه توسط پزشک تجویز یا توصیه شده باشد.
چگونه با فرزند خود در مورد این اختلال صحبت کنیم؟
کودکانی که زود بلوغ را تجربه می‌کنند ممکن است از همسالان خود متفاوت باشند. احتمالا کودک شما درباره‌ی آنچه در بدن او اتفاق می‌افتد سوالات زیادی دارد. همکلاسی‌ها و دوستان او نیز ممکن است حرف‌هایی بزنند که آسیب زا باشد، شاید حتی ناخواسته.
مهم است که وقت بگذارید و به نگرانی های فرزند خود گوش دهید و با حساسیت، اما صادقانه به سوالات او پاسخ دهید.
به کودک خود توضیح دهید که همه‌ی بچه‌ها، بلوغ را پشت سر می‌گذارند. بلوغ در بعضی از بچه‌ها زود شروع می‌شود و در برخی دیگر دیرتر. با این حال تأکید کنید که همه‌ی این تغییرات بدنی در هر زمان، برای همه اتفاق خواهد افتاد.
به خاطر داشته باشید که این اختلال گاهی منجر به احساسات زودرس جنسی می‌شود. از کنجکاوی و سردرگمی کودک خود در مورد تغییراتی که در اثر تولید زودرس هورمون‌های جنسی ایجاد می‌شود، مطلع باشید.
اما در مورد رفتارهای او، مرزهایی را مشخص و تعیین کنید. درباره‌ی ارزش‌ها، اولویت‌ها و انتخاب‌های سالم، با کودک خود گفتگوی آزاد داشته باشید.
با کودک خود تا حد ممکن عادی رفتار کنید. تشویق به شرکت در ورزش، هنر و سایر فعالیت‌ها، می‌تواند به افزایش اعتماد به نفس او کمک کند.
کودک خود را نزد یک مشاور ببرید تا استراتژی‌های مقابله با این شرایط را بیاموزد. ممکن است صحبت کردن در مورد این موضوعات با مشاور، و نه با والدین، برای کودک راحت‌تر باشد.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼