افزایش سقط جنین، ایران در سراشیبی سالمندی

ایران در سراشیبی سالمندی قرار دارد و طبق پیش بینی کارشناسان، کشور ما در ۳۰ سال آینده پیرترین کشور جهان می‌شود. در حال حاضر هشت میلیون سالمند در کشور وجود دارد و استان گیلان پیرترین استان کشور است.

در این بین آمار تولد در ایران امیدوار کننده نیست و از یک‌میلیون و ۵۷۰ هزار تولد در سال ۹۴ به یک‌میلیون و ۱۹۶ هزار تولد تا پایان سال ۹۸ رسیده‌ایم! اما آمار تولد در کشور با توجه به شیوع کرونا، کمی امیدوار کننده است و در سه ماهه ابتدایی امسال ۲۸۰ هزار و ۵۴۷ تولد در کشور به ثبت رسید، و نسبت به آمار نقطه به نقطه سال گذشته، چند درصد افزایش داشته است.

به استناد پوستری که روز گذشته تسنیم منتشر کرد، روزانه ۱۰۰۰ سقط جنین در کشور رخ می‌دهد. پیش از این آمار سقط جنین قانونی در سال ۹۸ حدود ۱۰ هزار سقط بود و کارشناسان معتقد بودند که روزانه حدود ۷۰۰ سقط جنین در مراکز زیرزمینی انجام می‌شود. با شیوع کرونا و افزایش تورم در جامعه، افزایش سقط جنین، اتفاق دور از ذهنی نبود. در این بین مجلس یازدهم سعی دارد که با طرح ‌«‌جمعیت و تعالی خانواده» با ۷۰ ماده، نظارتش را بر مراکز غیرقانونی سقط جنین افزایش دهد و همزمان روند فرزندآوری را تسهیل نماید.

قرار است که در این طرح مشوق‌هایی نظیر اختصاص سهام بورس به فرزندان و بازنشستگی زودتر از موعد مادران کارمند با سه فرزند را در نظر بگیرد، اما به باور بسیاری از کارشناسان، آینده نامعلوم پیش‌روی خانواده‌ها و دشواری‌های ازدواج و فرزندآوری، مانع از تحقق این امر می‌شود.

موضوعی که دلیل اصلی افزایش سقط جنین در کشور نیز هست و بسیاری از خانواده‌ها به‌دلیل شرایط نامعلوم اقتصادی و سخت شدن زندگی تمایلی به فرزندآوری ندارند. در سال ۸۴، قانون سقط درمانی به تصویب مجلس رسید و یکسال بعد پزشکی قانونی اعلام کرد، حدود سه هزار مورد در کل کشور از این سازمان مجوز سقط دریافت کرده‌اند. سال ۹۴ این آمار حدود «ده هزار مورد» اعلام شد.

اما آمار سقط‌های غیرقانونی بیش از این آمار بود . در سال ۷۴ وزارت بهداشت اعلام کرد ۸۰ هزار سقط‌ جنین در سال رخ می‌دهد، در سال ۹۲ نیز که وزارت بهداشت آمار سقط جنین را ۲۵۰ هزار جنین در سال اعلام کرد، نشان می‌داد که ۷۰۰ موجود زنده در سال کشته می‌شوند.

در سال ۹۶ نیز دکتر محمدباقر لاریجانی، معاون آموزشی وزیر بهداشت اعلام کرد که سالانه بین ۳۰۰ تا ۵۰۰ هزار سقط جنین غیرقانونی در کشور گزارش می‌شود یعنی طبق آمار رسمی وزارت بهداشت، هر روز هزار جنین در کشور کشته می‌شود و تنها حدود ده مورد قانونی است، البته برخی معتقدند که آمار سقط جنین در سال به ۷۰۰ هزار مورد نیز می‌رسد، یعنی دو هزار سقط جنین در روز! چندی پیش و در اواخر مردادماه، کبری خزعلی، رئیس شورای اجتماعی زنان از آمار بالای سقط جنین در ایران خبر داده و در همین رابطه گفته بود:

«سقط‌های بی‌حساب و خارج از کنترل را داریم و بنا بر اعلام معاون و قائم‌مقام وزارت بهداشت در کشور سالانه ۶۰۰ هزار سقط غیرمجاز در کشور انجام می‌شود که به‌معنی روزانه دو هزار سقط است که این رقم حدود یک‌سوم تولد‌های کل کشور را در بر می‌گیرد.»در اواخر شهریور ماه امسال بود که محمدمهدی تندگویان معاون ساماندهی امور جوانان وزارت ورزش، با «شوک آور» توصیف کردن کاهش آمار ازدواج در کشور اعلام کرد بحران اقتصادی و شیوع کرونا در ایران تأثیر زیادی بر کاهش فرزندآوری و افزایش سقط جنین خواهد داشت. تندگویان در این رابطه می‌گوید: «از آنجا که مشکلات اقتصادی فراوان است، ممکن است افزایش سقط جنین را در پی‌داشته باشیم.

حتی ممکن است بیرون گذاشتن نوزادان یا معامله کودکان را مشاهده کنیم که بعضا آگهی‌های خرید و فروش نوزاد را می‌بینیم که این یک هشدار است، یعنی حتی اگر بگوییم ممکن است در دوران قرنطینه کرونا موالید افزایش پیدا کند، این نگرانی را که موالید تبدیل به آسیب‌های اجتماعی این گونه شوند، داریم». پیش از این و در اوایل تیرماه امسال، امیرحسین بانکی پورفرد، عضو کمیسیون فرهنگی مجلس از کاهش ۴۰ درصدی آمار ازدواج در ایران خبر داده و این مسأله را سقوط آزاد ازدواج توصیف کرده بود. او وضعیت بد اقتصادی، عدم اشتغال و تورم روزافزون را از عوامل اصلی کاهش آمار ازدواج در ایران دانسته بود.

300 هزار سقط در سال

در این رابطه یک جمعیت شناس و عضو هیأت علمی دانشگاه تهران به «آرمان ملی» می‌گوید: مشکل اصلی جامعه در موضوع سقط جنین، بارداری‌های ناخواسته است. شهلا کاظمی پور همچنین آمار غیر رسمی سقط جنین در سال را حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار سقط، عنوان می‌کند و می‌افزاید: سقط جنین چون یک عمل غیرقانونی در ایران است و به‌غیر از موارد رسمی که تعداد آن در سال به ۱۰ هزار مورد می‌رسد و بیشتر این اتفاق در مراکز زیرزمینی صورت می‌گیرد، هیچ آمار رسمی در این زمینه وجود ندارد و بالاترین رقم با توجه به باروری‌های سال گذشته که حدود یک میلیون و ۶۰۰ هزار بود، ۳۰۰ هزار مورد سقط جنین وجود داشت.

من معتقدم که آمار ۶۰۰ هزار سقط جنین در سال غیرکارشناسی و بزرگ‌نمایی است و آمار قطعی در این رابطه وجود ندارد. این جمعیت شناس معتقد است که نکته مهم در رابطه با آمار سقط جنین، این است که پزشکان اعلام می‌کنند که بسیاری از بارداری‌ها در یک ماه نخست، جنین بدون اطلاع مادر و علائم بارداری سقط می‌شود، سقط‌های عمدی در این رابطه مشکل‌ساز است و تاکید ما بین ۲۵۰ تا ۳۰۰ هزار سقط در طول سال است.

اما شیوع کرونا در ایران تا چه اندازه بر آمار سقط‌ جنین تاثیر گذاشته است‌؟ کاظمی پور در پاسخ به این سوال می‌گوید: برآورد ما بعد از شیوع کرونا این بود که سقط جنین‌های عمدی کاهش پیدا کند، زوجین به‌دلیل ترس از مراجعه به پزشک و بیمارستان‌ها، افزایش تعاملات خانوادگی و قوی‌تر شدن اعتقادات همزمان با بحران سلامت در جامعه، تمایل کمتری به سقط داشته باشند، اما هنوز آماری در این رابطه منتشر نشده و زمانی‌که تعداد تولدها را در سه ماه نخست سال ۹۹ می بینیم شاهد آن هستیم که نسبت به مدت مشابه سال گذشته، میزان تولدها افزایش داشته است.

البته ناگفته نماند این آمار تولد مربوط به زمان بارداری در پاییز سال ۹۸ است و باید منتظر ماند که آمار جدید منتشر شود و نسبت به آمار تولدهای سال ۹۹، آمار سقط جنین را بسنجیم. سقط جنین بیشتر به‌دلیل بارداری‌های ناخواسته است و شامل ازدواج‌های سفید می‌شود و به‌نظر من ارتباطی به مسائل اقتصادی ندارد و در گذشته نیز که وضعیت اقتصادی و تورم نیز بهتر بود، ما این موضوع را شاهد بودیم.

هر چقدر زوجین بتوانند از وسایل پیشگیری بهتر و درست‌تر استفاده کنند، بارداری‌های ناخواسته کمتر می‌شود و سقط جنین نیز کاهش می‌یابد. چون جامعه به سمت دسترسی بهتر به امکانات بهداشتی پیش می‌رود، احتمال می‌دهیم که بارداری‌های ناخواسته نسبت به گذشته کمتر شود.