چرا در بیمارستان اثر کف پای نوزاد را می گیرند؟

گرفتن اثر پای نوزاد یکی از مهم ترین موضوعاتی که ذهن مادر را قبل از زایمان درگیر می کند، که دلیل اینکار امکان عوض شدن نوزاد پس از زایمان با نوزادی دیگر است .احتمال بروز اینکار به خصوص در زایشگاههای بیمارستانهای مرجع که همزمان چندنفر با هم در حال زایمان طبیعی هستند، بیشتراست.
این موضوع همچنین برای سیستم بهداشتی- درمانی اهمیت ویژه ای دارد؛ چون ممکن است در ازدحام کاری،نوزادی شناسایی نشود و یا بین دو خانواده در مورد تعیین هویت نوزاد اختلاف ایجاد شود.
روش دیگری که در بسیاری از بیمارستان های ایران رایج است، استفاده « از اثر کف پای نوزاد» می باشد. در این روش پاهای نوزاد تازه متولد شده، در بدو تولد به استامپ زده شده و سپس بر روی کاغذ زده می شود، بدین ترتیب اثر کف پای نوزاد در پرونده وی ثبت می شود.
(هر چند معمولاً همزمان از روش مچ بند نیز در بیمارستان ها استفاده می شود). در این روش فرض بر آن است که در صورت اشتباه شدن نوزاد با نوزاد دیگر، می توان با ایجاد پرونده قضایی و با مراجعه به پزشکی قانونی، والدین اصلی نوزاد را یافت .
روش شناسایی نوزاد با استفاده از اثر کف پا، یکی از روش های شناسایی بیومتریک است که مانند سایر روش ۱ Footprint ها، مزایا و معایب متعددی دارد . نکته ای که باید به آن توجه داشت، این است که این روش برای نوزادان در ۱۲ ساعت اول زندگی انجام می شود و نوزاد در این سن خطر بسیار زیادی از نظر بروز سپتیسمی دارد و به جز اقدامات درمانی و محافظتی، نباید هیچ کار دیگری برای او انجام شود؛ همچنین، حساسیت و ویژگی اثر کف پا در شناسایی هویت نوزاد است و اینکه از نظر پزشکی قانونی این روش تا چه میزان اعتبار دارد.
لازم به ذکر است که اکنون از نظر پزشکی قانونی، استاندارد طلایی برای شناسایی هویت نوزاد، تست ژنتیکی DNA می باشد. (همچنین با استفاده مکرر از یک استامپ جهت گرفتن اثر کف پای نوزادان، امکان بروز عفونت های بیمارستانی در نوزادان به دنبال تماس با سطح آلوده افزایش می یابد.
لازم به ذکر است که در سال ۱۳۸۸ از طرف «واحد ایمنی بیمار» وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی دستورالعملی صادر شده و در آن به صراحت ذکر شده که تنها روش شناسایی هویت نوزاد، استفاده از باند مچی است (اما علی رغم این دستور العمل، هنوز در اکثر بیمارستان ها از روش گرفتن اثر کف پای نوزاد جهت شناسایی استفاده می شود .
با توجه به موارد ذکر شده، مطالعه حاضر با هدف نظرسنجی از کادر درمانی اعم از متخصصین زنان و مامایی، متخصصین اطفال، ماماها و پرستاران نوزادان که در 24 ساعت اول تولد، با نوزاد سر و کار داشتند، در مورد استفاده از اثر کف پا برای شناسایی هویت نوزاد انجام شد.

تشخیص هویت نوزاد از روی اثر کف پا
در پاسخ به این سوال که چرا در بیمارستان اثر کف پای نوزاد را میگیرند؟ باید گفت، این کار در واقع همان نقش اثر انگشت را برای ثبت هویت دارد...
به احتمال زیاد، کمی بعد از تولد، پرستار اثر پاهای نوزاد را برای ثبت هویت می گیرد. برجستگیهای منحصر به فردی که بر روی پاهای نوزاد شکل گرفته در واقع چند ماه قبل از تولد به وجود آمده است.
پس از تولد، پای نوزاد را جوهری کرده و روی کاغذ فشار می دهند، دور دستش یک نوار کاغذی می بندند.
برخی از بیمارستانها یک نسخه از اثر پاهای نوزاد به شما می دهند تا در آلبوم خود بگذارید. اگرچه اکثر بیمارستانها هنوز از این تکنیک استفاده می کنند، همه ی آنها این کار را انجام نمی دهند.

شناسایی نوزاد با استفاده از اثر کف پا
یکی از نتایج پردازش تصویر، استخراج برخی ویژگی های خاص جهت به کار بردن آنها به منظور شناسایی است. با توجه به این که نوزاد به طور متوسط شش ماه در محلول آمنیوتیک داخل رحم به سر میبرد. به هنگام تولد، فاقد اثر انگشت قابل تشخیص است و لذا به منظور شناسایی نوزاد در مواقع خاص، از الگوی موجود بر روی کف پای وی استفاده می شود.
الگوی موجود معمولا به صورت خطوطی در جهات مختلف و گاه متقاطع است. که برای هر تصویر کف پای راست نوزاد این خطوط بعد از واضح سازی توسط تبدیل رادون (Radon Transformation) شناسایی می شوند و با خوشه بندی در فضای رادون ، خطوط با مقدار رادون بیش تر انتخاب شده ، سپس در فضای مکانی بر روی تصویر واضح سازی شده پس نمایش می شوند. درنهایت با استفاده از تعیین فاصله اقلیدسی نقاط (متناظر خطوط) در فضای رادون، یک تصویر مجهول از میان تصاویر موجود در بانک تصاویر شناسایی می شود.
با توجه به بررسی های به عمل آمده این پژوهش برای اولین بار بر روی کف پای نوزاد انجام می شود و با به کارگیری برخی الگوریتمهای جدید استخراج ویژگی، می تواند مورد استفاده مراجع ذی صلاح تشخیص هویت قرارگیرد.

اثر انگشت و باکتری های تعیین کننده هویت
محققان دانشگاه کلرادو دریافته اند که باکتری هایی که روی پوست قرار دارند را می توان به عنوان تعیین کننده های هویت شخصی به کار برد. این موضوع امکان پذیر است زیرا باکتری هایی که روی پوست و به طور ویژه روی سطج دست شما زندگی می کنند خاص و منحصر به فرد هستند، حتی در میان دوقلوهای همسان.
این باکتری ها روی اشیائی که به آن ها دست می زنیم باقی می مانند. با توالی سازی ژنتیکی دی ان ای باکتری، باکتری های خاصی که روی سطح پوست قرار دارند می توانند با با دست فردی که محل زندگی آن هاست مقایسه شود.
به عبارت ساده تر می توان از این باکتری ها به عنوان نوعی اثر انگشت استفاده کرده زیرا آن ها نیز منحصر به فرد بوده و برای چندین هفته بدون تغییر باقی خواهند ماند. تحلیل باکتریایی می تواند در شناسایی مجرمان موثر و کاربردی باشد به ویژه در صورتی که نتوان از روش آزمایش دی ان ای و یا اثر انگشت به هر دلیلی استفاده نمود.

اثر انگشت چگونه به وجود می آید؟
اثر انگشت الگوهای برجسته ای هستند که در نوک انگشتان شکل می گیرند. این الگوها از همان زمانی که انسان در رحم مادر به سر می برد شکل می گیرند و در ماه سوم حاملگی کامل می شوند. هر فردی در طول تمام عمر یک اثر انگشت خاص و منحصر به فرد خواهد داشت. چندین عامل در شکل گیری اثر انگشت دخالت دارند.
ژن های بدن انسان الگوهای برجسته ی روی پوست انگشتان، کف دست ها، انگشتان پا و زیر پاها را تحت تاثیر قرار می دهند. این الگوها حتی در میان دوقلوهای کاملاً همسان نیز متفاوت و منحصر به فرد هستند.
اگر چه دوقلوها دی ان ای های یکسانی دارند اما اثر انگشت شان کاملاً با هم متفاوت است. این موضوع بدین دلیل است که تعدادی فاکتور دیگر علاوه بر ژنتیک در شکل گیری اثر انگشت دخالت دارند.
محل قرارگیری جنین در رحم، جریان مایع آمنیوتی و طول بند ناف همه در شکل گیری اثر انگشت منحصر به فرد افراد موثر هستند. اثر انگشت از الگوهایی از کمان ها، حلقه ها و پیج و تاب ها تشکیل می شود. این الگوها در داخلی ترین لایه ی اپیدرم (پوست بیرونی) که «لایه ی سلول های پایه ای» نام دارد شکل می گیرند.
لایه ی سلول های بنیادین یا پایه ای بین بیرونی ترین لایه ی پوست (اپیدرم) و لایه ی کلفت پوست که «درم» یا میان پوست نامیده می شود قرار دارد، لایه ای که زیر اپیدرم قرار گرفته و به عنوان پایه ای برای آن عمل می کند.
سلول های جدید جایگزین سلول های پیرتر شده که مرده و می ریزند. لایه ی سلول های بنیادین در جنین بسیار سریع تر از از اپیدرم بیرونی و لایه های میان پوست رشد می کنند.
این رشد باعث می شود که لایه ی سلول های بنیادین چین خورده و الگوهای متنوع و متفاوتی را به وجود بیاورد. از آن جایی که الگوهای اثر انگشت در لایه ی بنیادین شکل می گیرند، صدمه به لایه ی سطحی باعث تغییر الگوی اثر انگشت نخواهد شد.

چرا برخی از افراد اثر انگشت ندارند؟
درماتولوژیفیا (Dermatoglyphia)، از واژه های یونانی «derma» به معنای پوست و «glyph» به معنای حکاکی گرفته شده است در واقع به معنای ناهمواری ها و شیارهایی است که روی نوک انگشتان، کف دست ها، انگشت های پا و کف پاها اطلاق می شود.
عدم وجود اثر انگشت در اثر یک شرایط ژنتیکی بسیار نادر به نام «adermatoglyphia» به وجود می آید. محققان یک جهش را در ژن SMARCAD1 یافته اند که می تواند علت به وجود آمدن چنین حالتی باشد. این کشف در هنگام بررسی یک خانواده ی سوییسی که اعضای آن همه فاقد اثر انگشت بودند بدست آمد.
به گفته ی دکتر الی اسپرچر "ما می دانیم که اثر انگشت در هفته ی ۲۴ باروری به طور کامل شکل می گیرد و در تمام طول زندگی دچار تغییری نخواهد شد. با این وجود فاکتورهای موثر در شکل گیری و الگوهای اثر انگشت در دوران رشد جنینی به مقدار زیادی ناشناخته هستند.
این مطالعه نشان می دهد که یک ژن خاص در کنترل رشد اثر انگشت دخالت مستقیم دارد. همچنین مشخص شده که این ژن در شکل گیری و رشد غدد عرق نیز موثر است.