چگونه کودک خود را تشویق کنیم؟

تشویق کودک به خاطر انجام کارها و رفتارهای مناسب و درست یکی از روش های عالی برای تربیت او است. والدین برای تشویق کودکان خود باید از روش های کلامی، عاطفی، تفریحی و مادی در کنار هم به درستی استفاده نمایند.
تشویق نمودن بچه ها در زمان انجام رفتارهای درست سبب می شود تا آنها انگیزه بیشتری برای انجام کارهای درست داشته باشند.

تشویق کردن کودک
تشویق کودکان و تقویت نمودن یک رفتار درست با استفاده از سیستم پاداش دهی یک روش تربیتی مهم می باشد. پاداش دهی در واقع نوعی تقویت مثبت می باشد. کودکان با توجه به نیازهایشان برای برآورده شدن آنها روش ها و رفتارهای مختلفی انجام می دهند. اغلب آنها از خود رفتارهای مناسبی را نشان می نمی دهند و رفتارهای مثل بددهنی، گریه، پرخاشگری و بهانه گیری در کودکان ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد، ولی یکی از مهمترین دلایل این رفتارها برای برآورده شدن خواسته هایش است. برآورده کردن خواسته های کودکان در هر شرایط نوعی لوس کردن آنها محسوب می شود. استفاده از روش پاداش دهی منسجم از طرف والدین باعث می شود تا رفتارهای صحیح به کودکان آموزش داده شود. تشویق کودکان و سیستم پاداش دهی باید به روش درست و با آگاهی لازم و همچنین رعایت نکات تربیتی از سوی پدر و مادرها انجام شود.

تشویق و ترغیب کودک
در حالت کلی کودکان را می توان به ۴ روش تشویق نمود که هر یک از این روش ها یکی از ابعاد وجودی کودکان را شامل می شود و قسمتی از نیازهای او را تامین می نماید. به منظور تقویت رفتارهای کودکان به بهترین شکل باید از هر ۴ روش در موقعیت های مختلف استفاده کرد. این چهار روش عبارتند از:
پاداش و تشویق احساسی
همه انسان ها نیاز به محبت دارند و کودکان نیز از این موضوع مستثنی نیستند. یکی از نیازهای کودکان توجه به کارهای خوب و نیازهایشان است. تماس چشمی داشتن با کودکان ، لبخند زدن به او، در آغوش گرفتن و بوسیدن کودکان از بهترین روش های ابراز محبت والدین به کودکانشان است. والدین می توانند در برخی موارد که در جمع حضور دارند برای نشان دادن توجه و تایید خود به کودک چشمک بزنند یا لبخندی به او بزنند. به وجود آوردن حس اعتماد به نفس در کودکان بر عهده خانواده می باشد. اگر کوچکترین لطمه ای به اعتماد به نفس کودکان وارد شود به سختی جبران می شود.

روش های تشویق بچه ها
والدین باید بدانند که باید کودک را به خاطر کارهای درست و پیشرفتی که داشته است تشویق نمایند، اگر بخواهید برای اتمام قیل و قال کودک و آرام کردن آن کودک را در آغوش بگیرید، رفتار اشتباهی انجام داده اید، در این صورت کودک در حالتی متعارض قرار می گیرد و اقتدار و اعتبار والدین خدشه دار می شود و در نتیجه کودک لوس می شود. باید بدانید که چه زمانی به کودک خود نوازش و محبت را پاداش بدهید.
پاداش و تشویق کلامی
یکی از مهمترین پاداش ها برای کودکان پاداش کلامی است.انسان ها در هر سنی نیاز به شنیدن تعریف و تمجید دیگران دارند. پاداش کلامی کودکان به ویژه در حضور دیگران و در مقابل افراد دیگر باعث می شود تا اعتماد به نفس و عزت نفس در کودکان بیشتر شود و به این موضوع کمک خواهد کرد، همچنین حس مفید بودن و ارزشمندی در کودک ایجاد می کند. در پاداش کلامی کودکان باید موضوع و رفتار کودک که باعث این موضوع شده است را برایش توضیح بدهید و کاملا آن را توصیف نمایید. دقت داشته باشید باید کوچکترین کار خوب و پیشرفت کودک مورد توجه قرار گیرد و پاداش داشته باشد تا رفتارهای درست به عادت تبدیل شود، بعد از آن به تدریج می توان پاداش رفتار خوب را کم و در نهایت قطع نمود، زیرا آن رفتار در کودک نهادینه می شود و دیگر به پاداش نیازی ندارد، اما بهتر است هر چند وقت یکبار همان رفتار پاداش انجام شود.
پاداش و تشویق مادی به کودکان
پاداش مادی شامل وسائلی می شود که کودک به آنها علاقه نشان می دهد و دائما از آن لذت می برد. می توان برای پاداش مادی کودک از لوازم التحریر، خوراکی، اسباب بازی و حتی پول استفاده کرد. در این روش همانطور که گفتیم بهتر است وسائل مورد نیاز کودک به او پاداش داده شود. کودکان باید برای رسیدن به پاداش مادی تلاش بیشتری نمایند، والدین می توانند در این مورد از روش جدول ستاره یا پاداش ژتونی استفاده کنند
پاداش یا تشویق فعالیتی یا تفریحی
در روش بعدی می توان از تفریحات مورد علاقه کودک به عنوان پاداش استفاده نمود. باید در این رابطه تفریحاتی که برای کودک لذت محسوب می گردد مورد نظر قرار بگیرد نه مواردی که والدین فکر می کنند که لذت بخش هستند. مثلا پارک رفتن و یا خوردن بستنی یکی از موارد مورد علاقه کودک است و پاداش خوبی محسوب می شود.

برخی از نکات مهم در روش های تشویق کودکان
بهترین وقت برای آموزش مهارت های زندگی کودکی است، اگر در زمان کودکی از این موضوع غافل شویم باعث می شود تا در آینده ضربه اهی محکمی از سوی خانواده یا جامعه به فرد وارد شود. برای درست و موثر بودن روش های تشویق رعایت نکاتی مهم و ضروری می باشد. در ادامه با این موارد اشنا می شویم:
باید بین رفتار مناسب و تشویق کودک فاصله ای نباشد و در کمترین زمان ممکن انجام شود.
باید تنها رفتارهای مثبت و درست در کودک تشویق گردد، حال اگر کودک خطا و کار اشتباهی انجام داد و باز هم پاداش گرفت، نتیجه عکسی به دنبال دارد. ممکن است پدرو مادرها در برخی موارد رفتار اشتباه را ناخواسته تقویت نمایند. پس والدین باید واکنش های خود را بیشتر مورد توجه قرار دهند.
پایبند بودن والدین به روش های پاداش دهی تاثیرات این روش را بیشتر خواهد نمود. برخی والدین با رعایت نکردن برخی نکات کلیدی با شکست مواجه می شوند.
والدین توجه داشته باشند که برآورده شدن نیازهای اساسی کودک مثل محبت و تغذیه همیشگی است و تشویق محسوب نمی شود.

اصول مهم برای تاثیر بیشتر سیستم تشویق
برای اینکه روش های تشویقی تاثیر بیشتری داشته باشند والدین نباید سه اصل مهم را فراموش کنند. این سه اصل عبارتند از:
تفاهم والدین در تربیت فرزندان
والدین برای دستیابی به نتیجه ای درست در مورد تربیت کودکان خود، بهتر است به یک وجه اشتراک در رابطه با تربیت فرزند خود برسند. نبود تفاهم بین پدر و مادرها در رابطه با یک موضوع و بیان آن در برابر کودکان باعث می شوند تا به تربیت کودکتان لطمه وارد شود. عدم تفاوهم باعث می شود تا کودک به پیامی متضاد در رابطه با رفتار خوب یا بد برسد. کودک در این مواقع سردرگم خواهد شد. پس نتیجه می گیریم که والدین باید در تربیت و تشویق کودکان خود همسو باشند و رفتارهایشان مکمل هم باشد تا کودک با تعارض مواجهه نشود.
تعهد به سیستم پاداش دهی
به منظور اینکه رفتارهای مثبت در کودک نهادینه گردد، پدر و مادرها باید همواره به سیستم پاداش دهی تعهد داشته باشند. یعنی والدین هیچوقت اجازه ندارند که سیستم و رفتاری را که به کودک قبلا آموزش داده اند نقض نمایند، در این مورد نباید هیچگونه گذشت و استثنایی قائل شوند.
بیان چرایی به کودک
از مهمترین عوامل در موفقیت کودکان در سیستم پاداش دهی، بیان چرایی و نحوه سیستم پاداش دهی به کودک می باشد. به کودک باید کاملا توضیح داده شود که جدول ستاره ها چیست و بر طبق چه نوع دستور العملی کار می کند. در این مورد نباید بدون اجازه یا هماهنگی به کودک کاری کرد، ول مسلما تصمیم نهایی بر عهده والدین می باشد.

نحوه اجرای کار جدول ستاره
برای اینکار بر روی یک برگه جدولی بکشید و در این جدول به کمک ستاره کارهای خوب کودکتان را ثبت کرده و تشویق کنید، کارهای خوب همان رفتارهای صحیح و تکالیفی است که کودکان باید انجام دهد. برای هر کار خوب یک ستاره اضافه کنید. برای تعداد ستاره ها و تشویق کودکتان چارچوبی را مشخص نمایید به عنوان مثال به کودکتان بگویید که با گرفتن ۴ ستاره او را به پارک می برید یا با داشتن ۱۰ ستاره برایش اسباب بازی می خرید. همچنین باید با هر رفتار اشتباه یک ستاره از جدول کم کنید و دلیل این موضوع را برایش توضیح دهید. در حین این مراحل از پاداش های کلامی و احساسی نیز استفاده کنید.