چه چیزهایی شیر مادر را فاسد می‌کند؟

مهم‌ترین دلایل فاسد شدن شیر مادر

شایع‌ترین دلایل فساد شیر مادر عبارتند از:

نگهداری در دمای نامناسب

بزرگ‌ترین عامل فساد شیر مادر، دمای نامناسب در زمان نگهداری است. طبق توصیه سازمان بهداشت جهانی و مراکز کنترل بیماری‌ها دمای نگهداری از شیر مادر باید به صورت زیر باشد:

در هر دما تا مدت مجاز مربوطه می‌توانید از شیر استفاده کنید و بعد از آن کیفیت شیر افت کرده و رو به فساد می‌رود. البته توصیه می‌شود همیشه جز در مواردی که‌چاره دیگری ندارید از نگهداری شیر خودداری کنید و شیر تازه به کودک بدهید.

آلودگی ظروف نگهداری

علت دیگر فساد شیر مادر استفاده از ظروف آلوده است. ظرف‌هایی که برای نگهداری شیر مادر استفاده می‌شوند، اگر به‌درستی استریل یا شسته نشده باشند، محیط مناسبی برای رشد باکتری‌ها فراهم می‌کنند. استفاده از بطری‌های پلاستیکی غیر استاندارد، شستن ناقص، یا تماس دست آلوده با داخل ظرف، همه می‌توانند منجر به فساد شیر شود.

همیشه از بطری‌های شیشه‌ای یا پلاستیک بدون BPA برای نگهداری شیر مادر استفاده کنید. قبل از دوشیدن شیر، دست‌ها و وسایل شیردوشی را کاملاً بشویید و استریل کنید.

برای شستشوی صحیح شیشه شیر، تمام قطعات را از هم جدا کنید، با آب سرد بشویید، سپس با آب گرم و صابون با استفاده از برس مخصوص بطری بشویید، کاملاً آبکشی کنید و بگذارید در هوای آزاد خشک شود. استریل کردن شیشه شیر، به خصوص برای نوزادان، پس از شستشو توصیه می‌شود.

بیشتر بخوانید: شیشه شیر مناسب نوزاد، شیشه ای یا پلاستیکی

گرم و سرد کردن مکرر

گرم کردن شیر مادر نباید چندین بار تکرار شود. تغییرات دمایی شدید یا تکراری باعث تخریب برخی ترکیبات فعال شیر و رشد میکروارگانیسم‌ها می‌شود.

گرم و سرد کردن مکرر شیر به دلایل زیر منجر به فساد آن می‌شود:

• از دست دادن مواد مغذی:

گرم کردن مکرر می‌تواند برخی از اجزای مفید شیر مادر، مانند ویتامین‌ها و آنتی‌بادی‌ها را از بین ببرد.

• رشد باکتری‌ها:

شیر مادر یخ‌زدایی شده بیشتر مستعد رشد باکتری‌ها است و گرم کردن مجدد می‌تواند این فرآیند را بیشتر تشویق کند و به طور بالقوه باعث مشکلات گوارشی یا بیماری در نوزاد شود.

• کاهش فعالیت زیستی:

برخی از آنزیم‌ها و سایر عوامل زیست فعال در شیر مادر می‌توانند در اثر گرمای بیش از حد غیرفعال یا آسیب ببینند.

برای تهیه و گرم کردن ایمن شیر مادر نکات زیر را رعایت کنید:

1. یخ‌زدایی در یخچال: در صورت استفاده از شیر منجمد، قبل از گرم کردن، آن را در یخچال یخ‌زدایی کنید.
2. فقط یک بار گرم کنید: شیر را با استفاده از گرم‌کن شیشه شیر یا یک کاسه آب گرم گرم کنید. از استفاده از مایکروویو خودداری کنید، زیرا می‌تواند نقاط داغ ایجاد کند.
3. ظرف ۲ ساعت استفاده شود: پس از گرم شدن، شیر مادر باید ظرف دو ساعت مصرف شود.
4. باقی‌مانده را دور بریزید: شیر گرم شده باقی مانده باید دور ریخته شود، زیرا نباید دوباره گرم شود.

ماندن شیر در شیشه تغذیه برای مدت طولانی

اگر نوزاد شیر را کامل نخورد و شیر باقی‌مانده برای ساعت‌ها در دمای اتاق رها شود، شیر ممکن است به‌سرعت فاسد شود، به‌ویژه اگر بزاق کودک وارد بطری شده باشد. بزاق دهان دارای آنزیم‌هایی است که با ترکیبات شیر واکنش داده و شرایط رشد باکتری‌ها را فراهم می‌کند.

بیماری‌های زمینه‌ای در مادر

برخی بیماری‌های عفونی مانند تب‌های ویروسی شدید، عفونت‌های باکتریایی یا قارچی سینه ممکن است موجب تغییراتی در ترکیب شیر شوند. اگرچه بیشتر بیماری‌ها مانع شیردهی نمی‌شوند، اما در برخی موارد نادر، ممکن است کیفیت شیر کاهش یافته یا شیر نیاز به بررسی داشته باشد.

برای مثال در صورت بروز ماستیت چرکی یا آبسه پستان، احتمال وجود باکتری در شیر بالا است و باید با پزشک مشورت شود.

مصرف برخی داروها یا مواد غذایی خاص

بعضی داروها، مکمل‌ها یا مواد غذایی می‌توانند طعم یا بوی شیر را تغییر دهند و در مواردی نادر، باعث فساد زودهنگام شیر شوند. برای مثال:

• سیر، پیاز یا غذاهای تند می‌توانند بوی شیر را تغییر دهند.
• مصرف برخی آنتی‌بیوتیک‌ها در مادر، در صورت تجویز نادرست، ممکن است ترکیب شیر را تحت تاثیر قرار دهد.

عدم استفاده از تاریخ‌گذاری و نظم در فریز کردن

برخی والدین شیر را فریز می‌کنند اما تاریخ دقیق دوشیدن را یادداشت نمی‌کنند. در نتیجه شیر ممکن است مدت ماندگاری شیر مادر در فریزر تمام شود.

علائم فاسد شدن شیر مادر

اکنون دلایل فاسد شدن شیر مادر را می‌دانیم. اما از کجا بفهمیم شیر مادر فاسد شده است؟

• بوی ترش یا زننده
• رنگ غیرطبیعی (خاکستری، زرد تیره یا سبز)
• تغییر در قوام (حباب‌دار یا ته‌نشین شده به‌طور غیرعادی)
• امتناع نوزاد از خوردن آن

نکته: شیر تازه دوشیده شده ممکن است در زمان سرد شدن به‌صورت دو فاز (چربی و مایع) دیده شود، که طبیعی است و با کمی تکان دادن ترکیب می‌شود. اما تغییر رنگ و بوی نامطلوب نشانه فساد است.

سخن پایانی

شیر مادر ماده‌ای حیاتی و حساس است که در صورت عدم رعایت اصول بهداشتی، دمای مناسب و نگهداری صحیح، می‌تواند فاسد شود و سلامت نوزاد را تهدید کند. شناخت علائم و دلایل فاسد شدن شیر مادر و رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی، یکی از گام‌های کلیدی برای تضمین سلامت نوزاد است. در صورت هرگونه شک در مورد سلامت شیر، بهتر است از مصرف آن پرهیز شود و با پزشک مشورت گردد.