آفت دهان چیست؟ ۱۴ روش دارویی و خانگی آفت دهان + علل و علائم

آفت دهان چیست؟

آفت دهان زخمی است که در هر نقطه از داخل دهان ظاهر می‌شود. این زخم‌ها معمولاً قرمز، زرد یا سفید هستند و ممکن است یک یا چندتا باشند. آفت دهانی معمولاً می‌توانند روی لثه‌ها، زبان، سقف دهان، داخل گونه‌ها یا لب‌ها ایجاد شوند.

آفت‌ها اغلب دردناک هستند و می‌توانند باعث ایجاد درد هنگام صحبت کردن، غذا خوردن یا نوشیدن شوند. آفت دهان معمولاً طی دو هفته خود به خود بهبود می‌یابد و جای نگرانی ندارد اما برخی از انواع آن ممکن است به شرایط سلامتی زمینه‌ای مانند ویروس‌ها، بیماری‌های خودایمنی یا مشکلات گوارشی اشاره داشته باشند.

نقل قول از:

betterhealth

A mouth ulcer is the loss or erosion of the delicate lining tissue of the mouth (mucous membrane).

ترجمه:

آفت دهان به از بین رفتن یا فرسایش بافت حساس پوشش داخلی دهان (غشای مخاطی) گفته می‌شود.

انواع آفت دهان کدام‌اند؟

در ادامه درباره انوع آفت دهان توضیح می‌دهیم.

• زخم دهان (aphthous ulcers): شایع‌ترین نوع آفت دهان است. معمولاً سفید یا زردرنگ و با لبه‌های قرمز هستند.

• لیکن پلان دهانی (Oral lichen planus): می‌تواند باعث بثورات خارش‌دار و زخم‌های سفید شبیه در داخل دهان شود. لیکن پلان دهانی یک پاسخ سیستم ایمنی است و بیشتر در زنان بالای ۵۰ سال دیده می‌شود.

• لکوپلاکیا (Leukoplakia): باعث ایجاد لکه‌های سفید یا خاکستری در داخل دهان می‌شود. این مشکل به دلیل رشد بیش از حد سلول‌ها ایجاد می‌شود. تحریک مزمن ناشی از سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو می‌تواند باعث آن شود اما گاهی اوقات بدون دلیل مشخصی رخ می‌دهد.

• اریتروپلاکیا (Erythroplakia): یکی دیگر از علائم سیگار کشیدن یا جویدن تنباکو است. افراد مبتلا به اریتروپلاکیا لکه‌های قرمزی دارند که معمولاً پشت دندان‌های جلویی پایین یا زیر زبان ظاهر می‌شوند. لکه‌های اریتروپلاکیا معمولاً پیش‌سرطانی یا سرطانی هستند.

• برفک دهانی (Oral thrush): رشد بیش از حد قارچ کاندیدا آلبیکنس باعث ایجاد این عفونت قارچی در داخل دهان می‌شود. این مشکل معمولاً پس از درمان با آنتی‌بیوتیک یا زمانی که سیستم ایمنی ضعیف‌تر از حد معمول است، رخ می‌دهد. برفک دهانی باعث ایجاد زخم‌ها و لکه‌های قرمز و سفید در دهان می‌شود.

علائم آفت دهان چیست؟

آفت‌ها معمولاً به راحتی قابل تشخیص هستند. در مرکز سفید، زرد یا خاکستری‌اند و لبه‌های ملتهب و قرمز دارند. همچنین ممکن است فقط یک آفت یا تعداد بیشتری در دهان ایجاد شود. سایر علائم آفت دهان عبارتند از:

• تورم اطراف آفت‌ها؛
• افزایش درد هنگام مسواک زدن؛
• دردی که با خوردن غذاهای تند، شور یا ترش بدتر می‌شود.

بیشتر بخوانید: همه چیز درباره آفت دهان در دوران بارداری

علل ایجاد آفت دهان چیست؟

چه چیزی باعث ایجاد آفت دهان می‌شود؟ آفت‌های دهان ممکن است به دلایل مختلفی ایجاد شوند، از جمله:

• آسیب جزئی بافت ناشی از کارهای دندانپزشکی مانند پر کردن دندان؛
• گاز گرفتن گونه یا زبان؛
• واکنش آلرژیک به برخی باکتری‌ها؛
• استفاده از خمیردندان‌های خشن یا ساینده؛
• خوردن مقدار زیادی میوه‌های اسیدی مانند پرتقال، آناناس و توت ‌فرنگی؛
• تغییرات هورمونی در طول قاعدگی؛
• استرس؛
• کمبود خواب.

بسیاری از بیماری‌های خودایمنی هم می‌توانند باعث ایجاد آفت شوند. این شرایط ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• کمبود ویتامین؛
• عفونت‌های ویروسی، باکتریایی یا قارچی؛
• بیماری کرون؛
• بیماری سلیاک؛
• آرتریت واکنشی؛
• لوپوس.

آفت زیاد دهان نشانه چیست؟

آفت‌های مکرر دهان می‌توانند نشانه‌ای از مشکلات مختلف در بدن باشند. ضعف سیستم ایمنی یکی از دلایل اصلی است که باعث می‌شود بدن در برابر باکتری‌ها و ویروس‌ها آسیب‌پذیر شده و زخم‌های دهانی به‌طور مکرر ظاهر شوند. کمبود ویتامین‌های B۱۲، آهن و اسید فولیک نیز از عوامل شایع بروز آفت‌های مداوم است که با مصرف مکمل‌های ویتامینی قابل کنترل است. استرس، اضطراب و تغییرات هورمونی نیز می‌توانند باعث آفت‌های مکرر شوند. در صورت بروز مکرر آفت‌ها بدون دلیل مشخص یا تداوم طولانی‌مدت آن‌ها، مراجعه به پزشک برای تشخیص دقیق و درمان مناسب ضروری است.

درمان آفت دهان چگونه است؟

اغلب آفت‌های دهانی خود به خود بهبود می‌یابند. با این وجود، روش‌های گوناگونی برای درمان سریع آفت دهان وجود دارد.

درمان سه سوته آفت دهان در منزل

برای درمان خانگی آفت دهان، می‌توانید از راهکارهایی که در ادامه ذکر می‌کنیم، استفاده کنید.

درمان سه سوته آفت دهان با رب انار

رب انار با خواص ضدالتهابی و ضدباکتریایی خود به درمان آفت دهان کمک می‌کند. مقدار کمی رب انار را روی آفت بمالید، چند دقیقه صبر کنید و سپس با دستمال تمیز پاک کنید. این کار را یک یا دو بار در روز انجام دهید.

درمان سه سوته آفت دهان با جوش شیرین

جوش شیرین با تنظیم pH دهان، التهاب را کاهش می‌دهد. یک قاشق چای‌خوری جوش شیرین را در نصف فنجان آب مخلوط کنید، محلول را به مدت ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و بعد آن را خارج کنید. این روش را هر چند ساعت یک‌ بار تا بهبودی آفت تکرار کنید.

درمان آفت دهان با عسل

عسل به دلیل خواص ضدباکتریایی و التیام‌بخش خود می‌تواند درد و التهاب آفت دهان را کاهش دهد. کافی است مقدار کمی عسل خام و ارگانیک را مستقیماً روی آفت بمالید و اجازه دهید مدتی روی زخم باقی بماند. این کار را هر روز تکرار کنید.

درمان سریع آفت دهان با کمپرس یخ

می‌توانید سوزش و درد ناشی از آفت دهان را با کمپرس یخ تسکین دهید. یک تکه یخ را در دهان قرار دهید و بگذارید به‌آرامی ذوب شود. این روش به کاهش التهاب و آرام کردن ناحیه آسیب‌دیده کمک می‌کند.

درمان آفت دهان با آب نمک

یکی از ساده‌ترین و موثرترین راه‌های درمان آفت دهان، شست‌وشوی دهان با آب نمک است. یک قاشق چای‌خوری نمک را در نصف فنجان آب گرم حل کنید، محلول را ۱۵ تا ۳۰ ثانیه در دهان بچرخانید و سپس تف کنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید تا آفت بهبود یابد.

درمان سه سوته آفت دهان با گیاهان دارویی

گیاهان دارویی مانند آلوئه‌ورا، میخک و زنجبیل به دلیل خواص درمانی برجسته‌ای که دارند، در طب سنتی برای درمان آفت دهان بسیار موثر هستند. در ادامه، به خواص این گیاهان و نحوه استفاده از آن‌ها برای بهبود سریع آفت دهان می‌پردازیم.

1. آلوئه‌ورا: گزینه‌ای عالی برای درمان آفت دهان است زیرا خواص ضد التهابی دارد. ژل تازه آلوئه‌ورا را مستقیماً روی آفت بمالید تا درد و التهاب کاهش یابد. این گیاه همچنین برای التیام زخم‌ها، سوختگی‌ها و خشکی پوست بسیار موثر است. کافی است ژل را چند بار در روز روی ناحیه آسیب ‌دیده استفاده کنید.
2. میخک: به دلیل خواص ضدباکتریایی و ضدقارچی خود، در درمان مشکلات دهانی مانند آفت دهان نقش موثری دارد. چند قطره روغن میخک را با پنبه روی آفت بمالید تا درد تسکین یابد و بهبودی سریع‌تر رخ دهد. میخک همچنین به عنوان یک مسکن قوی برای درد دندان شناخته می‌شود.
3. زنجبیل: عصاره زنجبیل یا چای تهیه ‌شده از آن را به‌صورت دهان‌شویه استفاده کنید یا مقدار کمی پودر زنجبیل را با آب مخلوط کرده و روی آفت بمالید.

این روش‌های گیاهی می‌توانند به درمان سریع آفت دهان در خانه کمک کنند. برای نتیجه بهتر، این روش‌ها را به‌طور منظم و تا بهبودی کامل ادامه دهید.

درمان سریع آفت دهان با دارو

برای درمان سه سوته آفت دهان، داروهای مختلفی وجود دارند که می‌توانند درد را تسکین داده و روند بهبودی را تسریع کنند. در ادامه، به برخی از این محصولات دارویی و روش‌های درمانی اشاره می‌کنیم.

درمان آفت دهان با دیفن هیدرامین

دیفن‌ هیدرامین یک گزینه موثر برای درمان سریع آفت دهان است که می‌تواند به کاهش درد و التهاب کمک کند.

• ترکیب دیفن ‌هیدرامین و لیدوکائین: این ترکیب به‌عنوان یک بی‌حس‌کننده موضعی عمل کرده و درد آفت را به‌سرعت کاهش می‌دهد.
• ترکیب دیفن‌ هیدرامین و تتراسایکلین: این ترکیب با خاصیت ضدباکتریایی و التیام‌بخش خود، به بهبود سریع‌تر آفت کمک می‌کند.

کرم‌ها و ژل‌های موضعی برای درمان آفت دهان

 استفاده از کرم‌ها و ژل‌های موضعی می‌تواند به‌طور مستقیم روی آفت اعمال شود و اثرات تسکین‌دهنده‌ای داشته باشد.

• ژل‌های بی‌حس‌کننده: مانند بنزوکائین که با بی‌حس کردن ناحیه، درد را به‌سرعت کاهش می‌دهد.
• کرم‌های کورتیکواستروئیدی: مانند فلوسینونید یا هیدروکورتیزون که التهاب را کم کرده و به بهبود زخم کمک می‌کنند.
• آفتین ژل: یک داروی گیاهی موثر برای درمان آفت دهان است که از عصاره ریشه گیاه شیرین‌ بیان تهیه شده است. این ژل با استفاده موضعی، به‌سرعت و در مدت زمان کوتاهی زخم‌های آفتی دهان را التیام بخشیده و درمان می‌کند.

دهان‌ شویه‌های درمانی

 دهان ‌شویه‌ها با کاهش التهاب و عفونت، نقش مهمی در درمان آفت دهان ایفا می‌کنند.

• دهان‌شویه‌های ضدمیکروبی: مانند انواع حاوی کلرهگزیدین که باکتری‌های دهانی را کاهش داده و از عفونت جلوگیری می‌کنند.
• دهان‌ شویه‌های حاوی دگزامتازون: این نوع دهان‌شویه‌ها التهاب و درد را تسکین داده و به بهبود سریع‌تر آفت کمک می‌کنند.

این محصولات دارویی، با استفاده صحیح و طبق دستور پزشک یا داروساز، می‌توانند به درمان سریع آفت دهان کمک کنند. برای بهترین نتیجه، درمان را به‌طور منظم ادامه دهید و در صورت عدم بهبودی پس از چند روز، با پزشک مشورت کنید.

درمان سه سوته آفت دهان کودکان

برای درمان سریع آفت دهان کودکان می‌توانید از آلوئه‌ورا، عسل یا روش‌های گیاهی درمان آفت استفاده کنید. استفاده از دهان شویه مناسب کودک نیز می‌تواند مفید باشد.

چه زمانی برای درمان آفت دهان باید به پزشک مراجعه کنیم؟

هر کسی ممکن است دچار آفت دهانی شود اما در صورت بروز موارد زیر باید با پزشک خود تماس بگیرید:

• آفت‌های دهانی که سه هفته یا بیشتر طول بکشند؛
• آفت‌های جدیدی که قبل از بهبود زخم‌های قبلی ظاهر شوند؛
• آفت‌هایی که قسمت بیرونی لب‌های شما را تحت تاثیر قرار دهند؛
• دردی که با مصرف دارو بهبود نیابد؛
• آفت‌هایی که به‌طور غیرعادی بزرگ باشند؛
• آفت‌های دهانی که بدون درد باشند؛
• تب؛
• اسهال.

چطور از ایجاد آفت دهان پیشگیری کنیم؟

هرچند نمی‌توان به‌طور کامل از بروز آفت‌های دهان جلوگیری کرد اما می‌توانید با انجام اقداماتی خطر ابتلا به آن‌ها را کاهش دهید:

• برای حفظ سلامت دهان و دندان، روزانه دو بار مسواک بزنید و یک بار نخ دندان بکشید.
• از مسواک با برس نرم استفاده کنید تا از تحریک بافت‌های دهان جلوگیری شود.
• رژیم غذایی سالمی داشته باشید که سرشار از میوه‌ها و سبزیجات تازه باشد.
• به‌طور منظم برای معاینه و تمیز کردن دندان‌ها به دندانپزشک مراجعه کنید.

اگر پزشک شما معتقد است که یک بیماری زمینه‌ای باعث ایجاد زخم‌های دهان می‌شود، درمان آن بیماری می‌تواند خطر بازگشت زخم‌ها را کاهش دهد.

برای آفت دهان چه بخوریم؟

برای تسکین درد و بهبود سریع‌تر آفت دهان، انتخاب رژیم غذایی مناسب بسیار مهم است. غذاهای نرم مانند سوپ، فرنی، پوره سیب ‌زمینی و سبزیجات پخته‌شده (مانند هویج و کدو) به دلیل ملایم بودن، زخم‌ها را تحریک نمی‌کنند. مصرف مایعات خنک یا ولرم مانند آبمیوه‌های طبیعی بدون اسید (مثل آب هویج) به کاهش درد و جلوگیری از کم‌آبی کمک می‌کند. همچنین، ماست و لبنیات پروبیوتیک برای کاهش التهاب، میوه‌های نرم مانند موز و هندوانه، و غذاهای غنی از ویتامین B12، آهن و روی مانند تخم ‌مرغ، ماهی و عدس برای بهبود زخم‌ها مفید هستند. عسل طبیعی نیز می‌تواند به‌عنوان تسکین‌دهنده زخم استفاده شود.

برای آفت دهان چی نخوریم؟

برای جلوگیری از تحریک و تشدید آفت دهان و تسریع بهبود آن، باید از مصرف برخی غذاها و نوشیدنی‌ها که زخم‌ها را تحریک می‌کنند، خودداری کنید. در ادامه لیست مواد غذایی ممنوعه برای آفت دهان را ذکر می‌کنیم.

• غذاهای تند و ادویه‌دار:  فلفل و کاری باعث سوزش زخم می‌شوند.
• میوه‌ها و آبمیوه‌های اسیدی: پرتقال، لیمو و گوجه ‌فرنگی می‌توانند زخم را تحریک کنند.
• غذاهای شور: چیپس و ترشی التهاب را افزایش می‌دهند.
• نوشیدنی‌های گازدار: نوشابه و دلستر ممکن است زخم‌ها را تحریک کنند.
• غذاهای سخت و ترد: نان خشک و آجیل می‌توانند به زخم آسیب بزنند.
• غذاها و نوشیدنی‌های داغ: ممکن است باعث تحریک بیشتر زخم‌ها شوند.

اجتناب از این مواد تا زمان بهبودی آفت به کاهش درد و تسریع روند درمان کمک می‌کند.

سخن پایانی

بیشتر آفت‌های دهان خطرناک نیستند اما می‌توانند بسیار آزاردهنده باشند. آفت دهان معمولاً طی دو هفته خودبه‌خود بهبود می‌یابد. در این مدت، می‌توانید از داروهای بدون نسخه و درمان‌های خانگی برای کاهش درد تا زمان بهبودی آفت استفاده کنید. اگر آفت دهان شما پس از سه هفته بهبود نیافت، با یک پزشک ملاقات کنید. ممکن است یک بیماری زمینه‌ای داشته باشید که نیاز به درمان دارد.