عملکرد دانش آموزان در مدرسه، جدی بگیرید

تبیان: چندی پیش معاون آموزش و نوآوری وزارت آموزش و پرورش گفت: با اجرای روش ارزشیابی توصیفی در مقطع ابتدایی استرس، نمره گرایی و افسردگی در بین دانش آموزان مقطع ابتدایی از میان برداشته می شود و با بیان اینکه در این روش به جای نمره از رتبه استفاده می شود، افزود: هم اینک روش ارزشیابی توصیفی در ۳۰ درصد مدارس کشور در حال اجرا است و بنا داریم که این روش به تمام مدارس تعمیم داده شود.

وی اظهار داشت: در دوره راهنمایی نیز رویکرد ارزشیابی تحصیلی متحول شده و نمره های مستمر دانش آموزان این مقطع بیشتر تاثیر داده می شوند و سعی شده دانش آموزان به خود ارزیابی برسند. وی با بیان اینکه آشنایی دانش آموزان با رویکردهای خلاقانه و پژوهش محور از اولویتهای این وزارتخانه است، اظهار داشت: در همین زمینه، تغییر محتوای کتب درسی و تبدیل آنها ازحافظه محوری به پژوهش محوری و آموزشهای خلاقانه، بازنگری در متون کتب درسی از دوره ابتدایی تا پیش دانشگاهی، تامین نرم افزار، تکنولوژی و لوازم آموزشی و پرورشی و تامین سیستمهای نرم افزاری و سخت افزاری در مدارس از جمله اقداماتی است که در حال انجام است.

یکی از آفت هایی که نظام آموزشی و خانواده ها را در رابطه با دانش آموزان تهدید می کند ، "هدف" شدن نمره و " نمره گرایی " است و بارها توسط کارشناسان تعلیم و تربیت این خطر گوشزد شده است. در برخی مدارس توسط اولیای آموزشی و خانواده ها به حدی بر نمره ۲۰ تاکید می شود که تمام نکات مثبت فعالیتهای دانش آموز و پیشرفتهای وی نادیده گرفته شده و آنان را به افرادی دارای عدم اعتماد به نفس ، تو سری خور، خسته و رنجور ، نا امید و شکست خورده تبدیل کرده است . معلمان موفق و دلسوز خوب می دانند که کلاس و مدرسه و نظام آموزشی فقط و فقط برای نمره گذاری تاسیس نشده است و حتی یک فعالیت دانش آموز برای پیشرفت ، آنقدر مهم است که از دید معلمان کارا و موثر پنهان نمانده و با دست گذاشتن روی آن نقطه قوت ، مایه پیشرفتهای بعدی دانش آموز شده و اگر بدان فعالیت به عنوان یک کار بی ارزش که ۲۰ به همراه نداشته ، نگریسته می شد چه بسا سرنوشت دانش آموز به سمت فنا پیش می رفت . یکی از آثار سوء ۲۰ گرایی ، تضعیف قدرت ابراز وجود و اعتماد به نفس دانش آموز و سرزنش مکرر وی می باشد که جادارد سریعا" برنامه ریزان آموزشی و مدیران واحدهای آموزشی برای این معضل بسیار بزرگ و به ظاهر ساده ، تدبیری بیاندیشند.

چه راهکاری را می توان اعمال کرد که این نتیجه گرایی جای خود را به پژوهش گرایی و تحقیق مداری در نظام آموزشی کشور بدهد؟

سؤال بسیار خوبی است; آموزش باید در راستای رفع همه نیازهای اجتماعی باشد نه وسیله ای برای کسب نمره و نتیجه.

نظام آموزشی که تنها ملاک خود را به نمره محدود کرده است، و دانش آموز نیز تنها بر همین اساس تشویق می شود، موجب تحقیر و نادیده گرفتن دانش آموزی می شود که از قدرت تفکری نقاد یا توانایی کارهای عملی و حرفه ای برخوردار است و این موضوع یک ضعف آشکار برای یک نظام آموزشی است.

یوسف کریمی، استاد دانشگاه درمورد نمره گرایی و ضعف های آموزشی بیان می کند: نمره دادن و نمره گرفتن به عنوان یک ابزار مرسوم ارزشیابی در همه جای دنیا مورد استفاده است. وقتی آموزش داده می شود لازم است این آموزش ارزشیابی شود. بنابر این نمره به عنوان یک عامل ارزشیابی مطرح است.ولی وقتی از پسوند "گرایی" برای نمره استفاده می کنیم یعنی نمره گرایی به معنای آن خواهد بود که صرف نمره مطرح بوده و این را هم قاعدتاً هیچ کارشناس آموزشی درست نمی داند که دانش و اطلاعات یک فرد را با نمره ارزیابی کنیم. وی تاکید می کند: متاسفانه نظام آموزشی ما به تعبیر مبتنی بر حفظیات و جزوه خوانی است که حتی این پدیده مرسوم تا دوره آموزش عالی ادامه می یابد. آن چه امروزه بیش از هر موضوع دیگری باید مورد توجه نظام های آموزشی قرار بگیرد تقویت مباحثی است که می تواند عاملی برای روشن شدن ذهن فراگیران باشد. در جامعه ما دانش آموز غیر از حفظ کردن دروس باید با نحوه به کار گیری آن ها در جامعه و تولید علم و تحلیل نیز آشنا شود. اگر این روند از پایه اصلاح نشود در بخش های دیگری از جامعه تاثیر منفی خواهد گذاشت.

ما باید علاوه بر توانایی های مواد آموزشی، بسیاری از پارامترهای دیگر را هم دخیل کنیم . در عین تشویق باید بسیاری از پارامترهای توانایی عملی را نیز مورد توجه قرار دهیم . تبعات نتیجه گرایی و نمره گرایی چیست؟ آیا از این حیث هم اثرات سوئی بر آن متصور است؟

تبعات منفی نمره گرایی، تنها در نمره و معدل ختم نمی شود، بلکه از نظر روانی نیز پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت . نظام آموزشی که تنها ملاک خود را به نمره محدود کرده است، و دانش آموز نیز تنها بر همین اساس تشویق می شود، موجب تحقیر و نادیده گرفتن دانش آموزی می شود که از قدرت تفکری نقاد یا توانایی کارهای عملی و حرفه ای برخوردار است و این موضوع یک ضعف آشکار برای یک نظام آموزشی است.