تقویت تمرکز در کودکان، رعایت اصول

همشهری: گروهی از کودکان به‌طور خودجوش، مرتب و منظم هستند و گروه دیگر برای مرتب‌بودن نیاز به آموزش و تمرین دارند. آیا فرزند شما همیشه انتظار دارد که کارهایش را دیگران انجام دهند؟ در این خصوص، به‌طور حتم والدین بهترین افرادی هستند که می‌توانند به کمی کمک و همکاری، خود ساخته و منظم بودن را به فرزندانشان بیاموزند؛ حتی اگر تصور کنند خودشان کمی نامنظم و شلخته هستند.

همه کودکان عادت دارند هنگام بازی دور و بر خود را شلوغ و به‌هم ریخته کنند. اسباب‌بازی‌ها، کفش‌ها، لباس‌ها، وسایل مدرسه و هزاران خرده ریز دیگر چنان فضای اتاق- و گاه منزل- را پر می‌کند که ممکن است موجب ناراحتی و عصبانیت پدر و مادر شود. در مواردی نیز این بی‌نظمی‌های کودک، خود را به صورت‌های دیگری نشان می‌دهد. برای مثال، کتاب و دفترش را در مدرسه جا می‌گذارد، حوله حمام را کف اتاق می‌اندازد و گزارش‌ها و کارهای کلاسی‌‌اش را ناتمام رها می‌کند. در چنین شرایطی خواسته تمام پدر و مادرها این است که فرزندشان کمی بر کارها و تکالیفش تمرکز داشته باشد و مسئولیت‌های شخصی خود را بپذیرد.

انجام تمام وظایف برای کودکان را می‌توان در ۳مرحله آسان کرد:

دانستن اصول انجام کار

یعنی کودک نیازها و شیوه رسیدن به آنها را بداند؛ مانند رفتن به دستشویی، برداشتن مسواک و خمیردندان و باز کردن شیر آب.

تمرکز داشتن بر کار

یعنی به وظیفه‌‌اش بچسبد و از انجام آنها گیج و غافل نشود؛ مثلاً به خاطر بیاورد که دندانپزشک به او گفته است: «مسواک زدن باید ۳دقیقه طول بکشد». به‌عبارت دیگر دندان‌ها باید خوب شسته شوند؛ حتی اگر یکباره به خاطر بیاورد که باید به دوستش تلفن کند، نباید از شستن دندان‌ها طفره رود. باید به خاطر بیاورد که دندانپزشک به او گفته است، آدامس جویدن نمی‌تواند جای مسواک زدن را بگیرد.

انجام وظایف و کار

یعنی تکالیفش را انجام دهد، کنترل کند و آن را تا به آخر انجام دهد. برای مثال، تهیه گزارش کلاسی که لازمه آن فراهم آوردن کتاب‌ها و منابع تحقیق است. او باید ابتدا کتاب‌ها را بخواند، یادداشت‌ برداری کند، متن گزارش را بنویسد، آن را پاک‌نویس کند و در پوشه مخصوص قرار دهد. دست آخر نیز وسایل را جمع کند و کیف مدرسه‌‌اش را ببندد. اگر 2مرحله اول را با موفقیت انجام داده است، مرحله سوم را نیز به‌طور حتم می‌تواند انجام دهد.

زمانی که کودک یا نوجوان این ۳مرحله را خوب بشناسد و یاد بگیرد که چگونه آنها را انجام دهد ، قادر است که وظیفه‌‌اش را اعم از تکالیف مدرسه و وظایف خانگی و کارهای دیگری که باید تمام و کمال انجام شود به نحو احسن انجام دهد و هر چه مستقلانه‌تر آنها را به پایان برساند. البته، مسلم است که فرزند شما به کمک‌ها و راهنمایی‌های شما نیاز خواهد داشت، ولی دیگر خبری از نق‌زدن‌های مکرر او نخواهد بود.

هنگامی که کودکان و نوجوانان بتوانند اینگونه از وظایف و مسئولیت‌های فردی‌شان را به تنهایی انجام دهند، احساس غرور، ارزشمندی، شایستگی و اعتماد به نفس می‌کنند

آموزش این مهارت‌ها نه تنها مفید است بلکه دانستن چگونگی انجام آنها نیز نکات بسیار ارزنده‌ای را به آنها یاد خواهد داد. هنگامی که کودکان و نوجوانان بتوانند اینگونه از وظایف و مسئولیت‌های فردی‌شان را به تنهایی انجام دهند، احساس غرور، ارزشمندی، شایستگی و اعتماد به نفس می‌کنند. علاوه بر آن، به‌طور حتم از اینکه می‌بینند کاری را با موفقیت به پایان رسانده‌اند و می‌توانند از وقت اضافه‌شان نهایت استفاده را ببرند، بسیار لذت خواهند برد.

اساس کار همان 3گام اصلی است. والدین می‌توانند برای همراهی و همکاری با فرزندشان به نکات زیر توجه کنند:

* برای فرزندتان توضیح دهید که این مرحله شامل یافتن شیوه انجام کار است. او باید تصوری از آنچه لازم است انجام دهد، در ذهن خود مجسم کند. برای مثال، «اگر قصد دارد از روی کتابی، برای درسش گزارش تهیه کند، اول از همه باید بداند که از کجا شروع کند». به فرزندتان کمک کنید تا فهرستی از مراحل کار تهیه کند.

* انتخاب یک کتاب (مطمئن شود که کتاب مورد تأیید آموزگارش است).

* نوشتن اسم کتاب و نویسنده آن روی برگه کتابخانه.

*یادداشت کردن روز تحویل کتاب به کتابخانه در تقویمش.

سپس فرزندتان را کمک کنید تا وسایل مورد نیازش را آماده کند. کتاب، چند ورق کاغذ، مداد، فهرست پرسش‌های آموزگار، یافتن پاسخ‌های لازم و تهیه جلدی برای گزارش. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه فهرستی از کارهای مختلف را انجام داده است و آنچه باید بعدا انجام دهد، تهیه کند. او باید با خواندن کتاب شروع کند؛ آن را به پایان برساند، دستورات آموزگار را انجام دهد و شروع به نوشتن گزارش کند.

تمرکز داشتن بر کار

برای فرزندتان شرح دهید که در این مرحله باید درباره کاری که انجام می‌دهد، خوب فکر کند فهرستی که در مرحله قبل تهیه کرده بوده را باید پیش رو گذارد و خوب درباره چگونگی انجام آن تمرکز کند. او باید بتواند همه کارها و اقداماتی را که باعث حواس پرتی او می‌شوند کنار بگذارد. این بخش در حقیقت مشکل‌ترین بخش است. به فرزندتان یاد بدهید که چگونه باید با افکار مزاحم و آنچه موجب پراکندگی ذهنش می‌شود، مقابله کند. در چنین مواقعی به فرزندتان یاد بدهید که از خودش بپرسد «آیا این کار موجب دور‌شدن من از هدفم نمی‌شود؟» برای کودک شرح دهید که می‌تواند بعد از اتمام کارش به بازی با دوستش بپردازد. به او یادآور شوید که تمرکز کردن بر کار، ابتدا کمی مشکل به‌نظر می‌رسد اما با کمی تمرین این کار را خواهد آموخت.

انجام تکلیف

برای فرزندتان شرح دهید که این مرحله زمانی است که بخش اصلی کار باید انجام شده باشد و تنها کارهای پایانی مثل، پاک‌نویس کردن گزارش، دوباره‌خوانی، غلط‌گیری گزارش و... باقی می‌ماند. او را راهنمایی کنید تا آخرین گام‌های لازم را درست بردارد؛ جلد کردن گزارش، نوشتن نام روی گزارش، تهیه روی جلدی و پوشه‌ای برای تحویل دادن گزارش به آموزگار، گذاشتن گزارش در کیف و جمع‌آوری وسایل و... .

نقطه آغاز

در اینجا به بررسی چند راهکار ساده و مفید برای شرح و آموزش مراحل کار می‌پردازیم:

بیان انتظارات

خواسته‌ها و انتظارات خود را شفاف و روشن برای فرزندتان توضیح دهید. سعی کنید اعتماد و این اطمینان را در او به وجود آورید که همیشه برای کمک به او آماده‌اید.

برنامه‌ریزی

ابتدا تصمیم بگیرید که بر یک موضوع تمرکز کنید. برای مثال، می‌توانید 3موضوع را انتخاب کنید و از فرزندتان بخواهید یکی را انتخاب کند یا اگر در درس و تکلیفی اشکال دارد، می‌توانید از همان موضوع شروع کنید.

به فرزندان بیاموزید که برآوردی از زمان و مقدار تکالیفش در ذهن داشته باشد تا بتواند با یک زمان‌بندی ساده، به موقع آنها را تمام کند. در ضمن هنگام انجام تکالیف خود، زنگ تفریح‌های کوتاهی به خودش بدهد. این کار موجب می‌شود که هنگام استراحت به آنچه نیاز دارد، فکر کند و ایده‌ جالب‌تری به ذهنش بیاید

رضایت از نقش خود

برای اینکه بهترین نتیجه ممکن را از کارتان بگیرید، می‌توانید نقش یک مربی را برای فرزندتان به عهده بگیرید . از او بپرسید که چگونه می‌توانید به کمک یکدیگر مشکلی را حل کنید ؟ چگونه؟ و... . او را برای پیشرفت در کار تشویق و حمایت کنید. احساس رضایتی که نسبت به عملکرد خود در ذهن دارد، انگیزه‌ای برای موفقیت‌های بعدی او می‌شود.

پرسش‌های بعدی

به فرزندان بیاموزید که برآوردی از زمان و مقدار تکالیفش در ذهن داشته باشد تا بتواند با یک زمان‌بندی ساده، به موقع آنها را تمام کند. در ضمن هنگام انجام تکالیف خود، زنگ تفریح‌های کوتاهی به خودش بدهد. این کار موجب می‌شود که هنگام استراحت به آنچه نیاز دارد، فکر کند و ایده‌ جالب‌تری به ذهنش بیاید. برخی مواقع این روش ساده‌تر از انجام کار است و در عین حال زمان کمتری هم می‌برد. اما مشکل اینجاست که بیشتر کودکان یاد نگرفته‌اند که چگونه مستقلانه به سوی موفقیت حرکت کنند.

در این زمینه به چند نکته ساده اشاره می‌شود

* فرزند شما قادر است وظایف جدیدی را که نیاز به دانستن آنها دارد، بیاموزد؛ مثل بستن بندکفش، ریختن شیر در لیوان، پوشیدن لباس به تنهایی و تکمیل کارهای کلاسی.

*فرزند شما باید حسی از استقلال در خود پرورش دهد. کودک ۴ساله می‌تواند اسباب‌بازی‌هایش را خودش در سبد اسباب‌بازی‌هایش بریزد؛ او می‌تواند به‌تنهایی به دستشویی برود و کارش را انجام دهد. به تدریج کودک نسبت به توانایی‌ها و استعدادهایش آگاه می‌شود و خوپنداره‌ای مثبت در ذهن می‌سازد.

* اینگونه آموزش می‌تواند بسیار لذت‌بخش و مفرح باشد. بدین ترتیب شما نه تنها شیوه انجام کارها را به فرزندتان آموخته‌اید، بلکه در عین آنکه با او هستید، حس همدلی و مهربانی را در او پرورش داده‌اید. این کار همچون دادن بزرگ‌ترین و بهترین هدایا به اوست.