ارتباط بین خواهر و برادر، تاثیر رفتار والدین!

روزنامه جام جم: اکثر شما داشتن خواهر یا برادر یا هر دوی آنها را تجربه کرده‌اید و در زندگی اتفاقاتی افتاده که به اهمیت روابط‌تان با خواهر و برادرهایتان پی برده‌اید که گاهی بسیار به شما کمک کرده و گاهی برایتان مشکل‌ساز بوده است.

حتما دقت کرده‌اید که بسیاری از مسائلی که در روابط شما با خواهر و برادرهایتان وجود دارد از کودکی نشات می‌گیرد و با شما بزرگ شده است. هر آنچه در کودکی اتفاق می‌افتد و شکل می‌گیرد، رابطه مستقیم با والدین کودک دارد. در روابط خواهر و برادرها نیز همین‌طور است، والدین بسیار در خوب یا بد بودن این روابط نقش دارند و تاثیرگذار هستند.

قصد داریم در این مطلب به مسائلی بپردازیم که والدین برای این‌که فرزندانشان با هم روابط سازنده و دلچسب خواهر و برادری را تجربه کنند، باید بدانند و آنها را در نظر بگیرند، چرا که بعد از پدر و مادر این خواهر و برادرها هستند که تکیه‌گاه همدیگرند و می‌توانند به هم بدون داشتن چشمداشت کمک کنند و برای هم مفید باشند.

تاج و تخت کودک اول

وقتی کودکی به دنیا می‌آید، کانون توجه پدر و مادر و اطرافیان می‌شود و در برابر تمام وابستگی‌ها و درخواست‌هایش پاسخ مثبت می‌گیرد، اما وقتی کودک دوم می‌آید ناخودآگاه توجه‌ها روی بچه دوم می‌رود و کودک اول به اصطلاح تاج و تخت خود را در خطر می‌بیند و از همان ابتدا نسبت به کودک دوم به عنوان یک رقیب نگاه می‌کند. با وجود این با تدبیر پدر و مادر و دقت به رفتارهای خود، می‌‌توان این حس را در کودک اول به مقدار زیادی کاهش داد.

پدر و مادر از وقتی که کودک دوم در شکم مادر است، باید به بچه اول آگاهی بدهند و او را از وجود یک خواهر یا برادر آگاه کنند و باید این کار را جوری انجام دهند که بچه اول نسبت به خواهر یا برادر احساس خوشایندی پیدا کند. می‌توان به او گفت که می‌خواهید یک همبازی برای او بیاورید و وقتی او بزرگ شود، می‌تواند با او بازی کند.

حرف‌هایی که به او این حس را بدهد که هنوز اول است از قبیل این‌که او باید به حرف تو گوش دهد چون تو بزرگ‌تری یا تو باید مراقب او باشی چون از تو کوچک‌تر و ضعیف‌تر است، می‌تواند به شما در این جهت کمک کند.

دادن مسوولیت در قبال خواهر یا برادر کوچک‌تر می‌تواند حس خوبی را در بچه اول ایجاد کند. رفتار‌هایی از قبیل دادن شیشه شیر، در آغوش گرفتن و... (البته باید به ایمنی و سلامت بچه دوم بسیار دقت کرد و در صورت توانایی بچه اول به او مسوولیت داد.)خوب است به اطرافیان نیز این آگاهی را بدهید مثل خاله‌ها و دایی‌ها و عموها و عمه‌ها و مادربزرگ‌ها و پدربزرگ‌ها که توجه به بچه اول را فراموش نکنند و هنگامی که به دیدن شما می‌آیند، قبل از این‌که کودک دوم را که تازه به دنیا آمده در آغوش بگیرند، به فرزند اولتان توجه کنند.

یادتان باشد در این مواقع کودکان اول دست به کارهایی می‌زنند که جلب توجه کنند و ممکن است بعضی از این کارها پرخاشگرانه یا حتی کار زشتی مثل بد حرف زدن و فحش دادن باشد یا دویدن و پرت کردن وسایل و حتی ممکن است به کارهایی از قبیل مکیدن دست یا دستشویی کردن در شلوارشان دست بزنند؛ چرا که می‌بینند کودک دوم با این رفتارها توجه شما را جلب می‌کند. در این مواقع شما بدون پرخاشگری و دعوا باید سکوت کنید و آرام‌آرام وقتی که دست از کار بدش برداشت، به او توجه کنید.

دقت کنید اگر بلافاصله بعد از کار زشتش به او توجه کنید، در واقع به او یاد داده‌اید که با آن کار بد می‌تواند توجه شما را جلب کند و اگر هم پرخاشگری و دعوا کنید، باز به او یاد داده‌اید که با این کار می‌تواند خشم شما و در واقع توجه شما را جلب کند.

پس بگذارید خودش خسته شود و دست از این کار بکشد. اگر کار بدش خطرناک بود یا نمی‌توانستید صبر کنید، آرامش کنید اما توجهی که می‌خواهد را به او نشان ندهید.

بعد از این‌که متوجه این رفتار‌ها شدید، قبل از این‌که بخواهید رفتار کودکتان را درست کنید به رفتار خود و اطرافیانتان با کودک اول و دومتان توجه و آن را اصلاح کنید، مطمئن باشید رفتار کودکتان مثل قبل می‌شود.

روابط خواهر و برادرها

از بدو تولد که بگذریم وقتی بچه‌ها بزرگ‌تر می‌شوند، با هم ارتباط برقرار می‌کنند و بسته به شرایط با هم بهتر و یا روز به روز با هم بدتر می‌شوند.

از کودکی تا سن نوجوانی معمولا روابط خواهر- برادر و برادر -خواهر‌ها بهتر از خواهر‌ها با هم و برادر‌ها با هم است؛ چرا که حس رقابت کمتری بین آنها احساس می‌شود و سبک زندگی و برخورد پدر و مادر‌ها با آنها متفاوت است و آنها متوجه تفاوت‌هایشان با هم می‌شوند و برای همین انتظار تفاوت در رفتار دیگران را نیز دارند، اما در همجنس‌ها حس رقابت شدیدی است و معمولا به علت وجود وسایل مشترک، بازی‌های مشترک،‌ دوستان مشترک و... با هم جر و بحثشان می‌شود و برخورد‌های بیشتری با هم دارند.

معمولا در فاصله سنی‌های خیلی کم و خیلی زیاد هم این برخورد‌ها کمتر است؛ چرا که رقابت کمتری پیش می‌آید، مثلا در دوقلو‌ها آنها از وقتی چشم باز کردند، خواهر یا برادر دوقلوی خود را در کنارشان دیده‌اند، پس احساس این‌که توجه مادر و پدر روی آنها کم شده را ندارند.

در فاصله سنی زیاد هم که معمولا احساس الفت و درک بیشتری نسبت به خواهر یا برادر کوچک‌تر وجود دارد و فرزند اول دیگر بچه نیست که احساس حسادت یا رقابت کند.

والدین فرزند اول فرزندان

والدین همیشه باید فرزند اول را به یاد داشته باشند و فکر نکنند که او بزرگ شده و به محبت و توجه نیازی ندارد؛ چرا که فرزندان در هر سنی توجه مخصوص همان سن را از پدر و مادر طلب می‌کنند و والدین تا آنجایی که می‌توانند نباید این توجه را دریغ کنند.

فرزندان اول خواه ناخواه در وظایف خواهر و برادری بیشتر زیر ذره‌بین والدین هستند، مثلا کارهای بد بچه بزرگ‌تر بیشتر به چشم می‌آید، چرا که والدین می‌ترسند کودک دیگر آنها نیز این کار را الگوبرداری کند.

پدر و مادر‌ها باید همیشه این را به یاد داشته باشند که فرزندانشان هر کدام موجودیت جدایی از دیگری دارند و معمولا فرزندان یک خانواده تفاوت‌های شخصیتی رفتاری هوشی و حتی ظاهری بارزی با هم دارند و اصلا دلیل نمی‌شود که اگر فرزندی کار بدی انجام داد فرزند دیگر نیز آن را انجام دهد.

هیچگاه کودک اول را به خاطر اشتباه‌هایی که در هر سنی اجتناب‌ناپذیرند، سرزنش نکنید و هر اشتباه کودک دوم را به کودک اول نسبت ندهید و همیشه فرزندانتان را به صورت واحد و بدون مقایسه با هم در نظر بگیرید و ارزیابی کنید؛ چرا که مقایسه شما آنها را از هم و از شما دور می‌کند.

خوبی‌های فرزندانتان را مجزا از هم ببینید و تشویق کنید. لازم نیست فرزند شما تمام خوبی‌ها را یکجا داشته باشد، همان‌طور که خود شما و بقیه آدم‌ها این‌طور نیستند. کودک خود را به عنوان یک انسان معمولی ببینید نه یک انسان استثنایی، تنها به این دلیل که فرزند شماست، چراکه با این کار هم خود و هم فرزندتان را آزار می‌دهید.

نقش والدین در روابط خواهر و برادری

در کل این روابط پدر و مادر نقش بسیار مهمی دارند که می‌توانند این روابط را بهبود بخشند یا بدتر کنند. پدر و مادر همیشه باید فرزندانشان را به هم نزدیک‌تر کنند و باعث صمیمیت کودکانشان با هم شوند، اما متاسفانه گاهی بعضی از پدر و مادر‌ها برای این‌که روابط خودشان را با تک‌تک فرزندان حفظ کنند مانع از این صمیمیت می‌شوند و در واقع روابط خواهر و برادری را رقیبی برای روابط والدین فرزندی می‌بینند، در صورتی که به هیچ وجه این‌گونه نیست و بهتر شدن هریک از این روابط بر دیگری اثر گذاشته و این روابط با هم رابطه مستقیم دارند.

پایه روابط خواهر و برادری باید بر صداقت باشد و فرزندان صداقت را از والدین خود می‌آموزند.گاهی اوقات که خواهر و برادر‌ها بسیار با هم بد می‌شوند و یکدیگر را آزار می‌دهند می‌توان برای مدتی آنها را از با هم بودن محروم کرد تا دلشان برای هم تنگ شود و دوباره به روابط دوستانه قبل برگردند.

وقتی دو کودک با هم دعوا می‌کنند بهترین کمک به آنها دخالت نکردن است، چرا که دخالت شما اول از همه باعث می‌شود که راه چاره‌اندیشی را بر آنها ببندید و آنها را به قضاوت خود وابسته کنید اما در صورت عدم دخالت آنها خود می‌توانند در روابطشان قضاوت و راه درست را پیدا کنند.حتی اگر دیدید فرزندی مورد ظلم واقع شد، هرگز دخالت نکنید و از او دفاع نکنید.

در این مواقع شما باید با فرزندی که مقصر است صحبت کنید اما نه در دفاع از فرزند دیگر، بلکه برای این‌که به او بگویید کارش اشتباه بوده و باید هوای خواهر و برادرش را داشته باشد.

هرگز به عتاب و خطاب فرزندتان جلوی فرزندان دیگر دست نزنید؛ چرا که تحقیر و شکستن غرور او جلوی خواهر و برادرهایش او را نسبت به آنها خشمگین کرده و از شما نیز آزرده‌خاطر می‌شود.

هرگز از خبرچینی آنها نسبت به خواهر و برادرهایشان استقبال نکنید؛ چرا که این‌کار تنها روابط خواهر و برادری را از بین می‌برد، پدر و مادر‌ها خیال می‌کنند هرچه از کودکشان بیشتر بدانند و بفهمند او چه کرده و می‌کند موفق‌ترند، در صورتی که هرچه پدر و مادر با فرزندشان رفیق باشند به نحوی که خود فرزند بیاید و مسائلش را به والدین بگوید موفق‌ترید.

پدر و مادر باید مخزن اسرار فرزندانشان باشند. هرگز اسرار فرزندتان را به خواهر و برادرها و یا دیگران نگویید، چرا که او را نسبت به خود بدبین کرده‌اید.

از فرزندتان جهت تربیت فرزند دیگر استفاده نکنید، مثلا اگر فرزندتان قهر کرده و در اتاق است، به خواهر و برادرش نگویید که برود و حرفی بزند یا کاری بکند؛ چرا که بچه‌ها معمولا از پدر و مادر‌ها باهوش‌ترند و به سرعت متوجه می‌شوند که این حرف یا کار از طرف شماست و خواهر یا برادرشان را دستیار شما می‌پندارد و روابطشان با آنها و با شما خدشه‌دار می‌شود. اگر حرفی دارید مستقیما به فرزندتان بگویید.

دائما به فرزندانتان یادآوری کنید که باید با هم متحد و تکیه‌گاه هم باشند و هیچگاه همدیگر را تنها نگذارند. هرچه فرزندانتان با هم خوب باشند کانون خانواده شما گرم‌تر می‌شود.

شما باید فنون ارتباطی را به فرزندان خود یاد دهید و از آنها بخواهید با خواهر و برادر خود ارتباطی قوی برقرار کنند. شما می‌توانید این فرصت را ایجاد کنید با خوردن غذای دستجمعی به جای انفرادی و با گردش‌های خانوادگی و... خودتان با برادرها و خواهرهایتان خوب باشید و الگوی فرزندانتان شوید.

خواهر و برادر نعمتی است که اگر یاد بگیریم چطور از آن لذت ببریم و به فرزندان خود نیز یاد دهیم که از این نعمت استفاده کنند همیشه تکیه‌گاهی داریم که احساس تنهایی نمی‌کنیم.