۴۰۱۹۹
۳۲۰۱
۳۲۰۱

سرگرمی برای کودک، راهنماییم کنید

بسیاری از ما این روزها آن قدر غرق زندگی در دنیای مدرن و گرفتاری هایش شده ایم که بخش های مهمی از زندگی فردی و جمعی مان را به دست فراموشی سپرده ایم. بخش هایی که شاید از ارکان اصلی زندگی هر یک ما به شمار آیند. مطالعه و توجه به شکل گیری عادت آن یکی از همین مقوله هاست، مقوله ای که حداقل در میان مردم ما چیزی نمانده که از یاد برود.

ایران: بسیاری از ما این روزها آن قدر غرق زندگی در دنیای مدرن و گرفتاری هایش شده ایم که بخش های مهمی از زندگی فردی و جمعی مان را به دست فراموشی سپرده ایم. بخش هایی که شاید از ارکان اصلی زندگی هر یک ما به شمار آیند. مطالعه و توجه به شکل گیری عادت آن یکی از همین مقوله هاست، مقوله ای که حداقل در میان مردم ما چیزی نمانده که از یاد برود.

سرگرمی برای کودک، راهنماییم کنید

بهترین شاهد برای این ادعا هم ورود انواع و اقسام سرگرمی ها و ابزارهای دیجیتالی به درون خانواده ها است، ابزارهایی که به مرور در حال جایگزین شدن به جای کتاب هستند، سرگرمی هایی که شاید کودکان را در طول روز مشغول خود ساخته و از این طریق مادران و پدران جوان فرصت بیشتری برای پرداختن به کارهای دیگرپیدا کنند.

تمام اینها در حالی است که سرانه مطالعه ای که همه از پائین بودنش گلایه دارند، عادتی نیست که در بزرگسالی بتوان نهادینه اش کرد. باید از همان دوران کودکی به پی ریزی پایه هایش توجه کرد. اتفاقی که هنگامی که مادر یا پدر کتابی در دست گرفته و برای کودک خود می خوانند؛ رخ خواهد داد. اتفاقی که این روزها به لطف همان سرگرمی هایی که ممکن است به شکل انواع و اقسام لوح های فشرده بازی یا کارتون و... به خانه های ما راه یافته باشند؛ در حال وقوع است.

به همین منظور امروز تصمیم گرفتیم پای گفت وگوی یکی از نویسندگان کودک و نوجوان کشورمان که سابقه کاری او سال ها فعالیت در حوزه کودکان و نوجوانان را هم نشان می دهد بنشینیم. مریم صباغ زاده، مدیر مرکز آفرینش های فرهنگی و هنری کانون پرورش فکری کودکان و نوجوان.

تمرکز خانواده های جوان به تهیه انواع و اقسام سرگرمی های دیجیتالی به جای خرید کتاب چه نتایجی برای نسل های آینده به دنبال خواهد داشت؟

به طور قطع کتاب چیزی نیست که بتوان برایش هیچ جایگزینی پیدا کرد، اما این که در استفاده از لوح های فشرده و سایر سرگرمی های دیجیتالی تنها به نکات منفی آن اشاره کنیم هم قضاوت درستی نیست. این ابزارهای سرگرمی نوین که بخشی از آنها به صورت بازی های رایانه ای و بخش دیگری هم به شکل انواع و اقسام لوح های فشرده اعم از شعر و آوازهای کودکانه، قصه گویی، کارتن و... مورد استفاده قرار می گیرند، همانند شمشیر دولبه ای عمل می کنند.

وجود این سرگرمی ها درخانه های امروز را نمی توان اتفاق بدی به شمار آورد و نمی توان بچه ها را به طور کامل از این وسایل نهی کرد. ما هم به عنوان مادران و پدرانی که در عصر حاضر زندگی می کنیم ناچاریم تا حدی قدم در دنیای فرزندانمان گذاشته و آن را بشناسیم. در دنیای بچه های امروز که تا چشم باز کرده اند خود را در کنار ابزارهایی همچون رایانه دیده اند وجود این سرگرمی ها چیز غریبی نیست. از همین رو می گویم که در قدم نخست باید دنیای بچه ها را بشناسیم و بعد تصمیم بگیریم که کدام ابزار نباید در دسترس آنها قرار بگیرد.

پس معتقدید که در استفاده از این ابزارهای نوین سرگرمی باید از دو منظر نگاه کرد؟

بله همین طور است. باید با واقع بینی بیشتری به این مسئله بپردازیم. این که تنها بر جنبه منفی آنها تاکید کنیم نشان از بی اطلاعی و قضاوت یک طرفه ما دارد. البته قبول دارم که این لوح های فشرده و ابزارهای دیجیتالی مطالعه و بازی به مرور در حال جایگزین شدن به جای کتاب هستند، اتفاقی که به هیچ وجه دیدگاه مثبتی به آن ندارم. با توجه به حوزه کاری خودم در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و این که باید برای خرید کتاب از انتشاراتی های غیرکانونی برای نزدیک به هزار مرکز کانون تصمیم بگیریم، تا حد بسیاری در جریان این مباحث قرار دارم.

برای همین است که می گویم نباید تمام تمرکزمان بر مخرب بودن استفاده از ابزارهای نوین سرگرمی باشد. اگر قرار به نقد این سرگرمی های دیجیتالی باشد باید به جنبه های خوب و بد آن با هم پرداخته شود. در کانون پرورشی کمیته انتخاب کتاب ها، به کتاب های الکترونیک، بازی های رایانه ای و سایر سرگرمی های دیجیتالی هم بها داده می شود.

مخرب دانستن مطلق این سرگرمی را شما از بی اطلاعی از دنیای کودکان و ناآشنا بودن با این سرگرمی های دیجیتالی می دانید؟

بله. باز هم می گویم قبل از هرگونه اظهار نظر در خصوص مثبت یا منفی بودن تاثیرات استفاده از این سرگرمی ها باید قدم به دنیای کودکان گذاشت و آن را شناخت. باید اطلاع درستی از کارکردهای این سرگرمی ها پیدا کرد و بعد در خصوص آن صحبت کرد. باید با نگاه واقع بینانه ای به دنیای بچه ها نزدیک شد و از دنیایی که آنها دوست دارند باخبر شد.

منتها باز هم می گویم که نباید با توجه بیش از اندازه به این سرگرمی های نوین بچه ها را از کتاب و مطالعه به شکل سنتی آن محروم کرد. خود من با این که در اواخر دهه چهل عمرم هستم ولی هنوز که هنوز است تا کتاب تازه ای در دست می گیرم از بوی صفحات کاغذی آن به وجد می آیم. هر زمان که کتاب تازه ای می بینم اول با بوی صفحات کاغذی اش نفس می کشم و بعد به مطالعه آن می پردازم. بی اغراق در هیچ زمان و دوره ای نمی توان جایگزینی برای کتاب برگزید. هیچ سرگرمی و ابزاری قادر نخواهد بود جای کتاب را بگیرد.

کتاب های دیجیتالی چطور؟

این گونه کتاب ها در دنیای امروز و به واسطه گسترش استفاده از فضای مجازی طرفداران خاص خود را پیدا کرده اند. کتاب هایی که کاربران معمولاً پشت رایانه یا در تلفن همراه خود به مطالعه آنها می پردازند. منتها معتقدم که این کتاب ها بیشتر برای اوقاتی که ما زمانی برای مطالعه در اختیار نداریم مناسب هستند.

من هم از کتاب های گویا استفاده می کنم ولی تنها زمانی که مشغول کارهایی همچون رانندگی یا انجام کارهای روزانه غیر فکری هستم. دنیای امروز و مشغله هایش آنقدر انسان ها را درگیر خود کرده است که استفاده از کتاب های نوین برای افرادی که به مطالعه علاقه مند هستند تقریباً گریزناپذیر است.

به همین خاطر است که معتقدم نباید تنها بر جنبه منفی این ابزارهای نوین تاکید داشت. اما در صورتی که ضرورتی احساس نشود هم استفاده از این ابزارهای دیجیتالی را توصیه نمی کنم. از کتاب و مطالعه آن به شکل سنتی هم که بگذریم این که بچه ها تمام روز پشت مانیتور رایانه نشسته و مشغول بازی های رایانه های باشند چندان قابل قبول نیست.

زمانی که کودکان با استفاده از اسباب بازی های واقعی و خارج از فضای مجازی به بازی می پردازند؛ مهارت های بسیاری کسب می کنند. شاید بد نباشد در خصوص اهمیت این مسئله مثالی بزنم. در کشور ژاپن این مسئله از چنان اهمیتی برای والدین جوان برخوردار است که تلاش می کنند از همان سال های نخست زندگی به کودکانشان در کسب مهارت هایی این چنینی یاری رسانند. به عنوان نمونه برای آنها اسباب بازی هایی بسیار کوچک تهیه می کنند؛ اسباب بازی هایی که قطعات بسیار ریزی دارند.

از این طریق کودک از همان ابتدا دستانش توان کار کردن با اجزای کوچک را می آموزد. این درصورتی است که استفاده تمام وقت ازبازی های رایانه ای چنین فرصتی را از کودکان می گیرد. این تنها یکی از معضلات تمرکز بیش از اندازه بر این ابزارهای نوین است.

مطالعه کتاب در تقویت ذهن و دنیای تخیلات کودکان هم اثرات مثبت بسیاری دارد. ابزارهای نوین چطور؟ آیا آنها هم به همین اندازه در تقویت دنیای خیالی کودکان موثر هستند؟

نه. در واقع اصلاً این طور نیست. زمانی که کودک پشت مانیتور می نشیند؛ هم ذهن و هم چشم و گوش او درگیر می شود. زمانی که کودک علاوه بر گوش از چشم خود هم بهره می گیرد؛ دیگر جای خالی ای در ذهن او نمی ماند که بخواهد به تصویرسازی آن در ذهن خود بپردازد. اما زمانی که والدین برای کودک خود کتابی می خوانند از آنجایی که کودک تصویری از این داستان نمی بیند و تنها با گوش خود می شنود به ناچار در دنیای خیال خود باید به تصویرسازی در خصوص داستان مورد نظر و شخصیت های آن بپردازد.

تقویت قدرت تخیل کودکان از راه کتاب خواندن برای آنان یکی از مهمترین فواید مطالعه است. بچه ها می توانند آن طور که دوست دارند به بازسازی شخصیت ها در ذهن خود پرداخته و هر شخصیتی را آن طور که خود دوست دارند تصویرسازی کنند. در صورتی که پدر و مادری بخواهند برای آرام کردن فرزندان خود و این که زمان بیشتری در خصوص انجام کارهای خود در اختیار داشته باشند؛ ازخواندن کتاب دوری کرده و تنها به سرگرمی های دیجیتالی روی بیاورند باید بدانند که کودکان خود را از چه فرصتی محروم خواهند کرد.

استفاده از دستگاه های جدید سرگرمی و ابزارهای دیجیتالی برای کودکان مضرات بسیاری دارد. باید حواسمان باشد که برای این که آنها را از سر خود باز کنیم به شکلی افراطی به سراغ این سرگرمی ها نرویم. همان طور که گفتم مخالف جایگزین شدن کامل این سرگرمی ها به جای کتاب هستم. مطالعه کتاب به شکل سنتی از چنان اهمیتی برخوردار است که بی اغراق می گویم اگر در خانه ای یک کتابخانه از کتاب های مکتوب نباشد؛ آن خانه فاقد روح و سرزندگی است.

نفوذ این سرگرمی ها و کتاب های گویا در کشورهای دیگر به چه صورت است؟

در چند سال گذشته برخی از کشورهای پیشرفته آنچنان تحت تاثیر فضاهای الکترونیک و مجازی قرار گرفتند که تصمیم گرفتند استفاده از آنها را جایگزین کاغذ کنند. آنها تا حد بسیاری این کار را انجام دادند ولی در نهایت از کرده خود پشیمان شدند. این کشورها بعدها فهمیدند که به پیکره فرهنگ، هنر و حتی دیگر علوم آنها لطمه های بسیاری خورده است.

بعد از این آزمون غلط "NGO" های بسیاری فعالیت خود را در راستای حمایت از کتاب و مطالعه به شکل سنتی آغاز کردند. در شرایطی که تمام دنیا به سمت حرمت گذاشتن به مکتوبات می رود حیف است که ما بچه هایمان را با این چیزها سرگرم کنیم. ما باید از تجربه های جهانی استفاده کنیم. تجربه نشان داده هیچ ابزار یا سرگرمی ای جای کتاب آن هم به شکل سنتی را نمی گیرد. به همین سبب با اطمینان می گویم که آزموده را آزمودن خطاست.

محتوای حمایت شده

تبلیغات متنی

  • اخبار داغ
  • جدیدترین
  • پربیننده ترین
  • گوناگون
  • مطالب مرتبط

برای ارسال نظر کلیک کنید

لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.

از ارسال دیدگاه های نامرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.

لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.

در غیر این صورت، «نی نی بان» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.