آموزش مفهوم مرگ به کودکان، چند سالگی؟

شهرزاد: اگر پسر چهار ساله‌تان از شما بپرسد: «مادربزرگ، به کجا رفته و من دوباره کی او را خواهم دید؟» چه جوابی خواهید داد؟ این موقعیت شما را سردرگم خواهد کرد و به دروغ پناه خواهید برد؟

آنچه باید بدانیم این است که گمراه کردن کودک، او را از فکر کردن درباره فرد متوفی منصرف نخواهد کرد بلکه باعث می‌شود کودک دیگر به اطرافیان خود اطمینان نداشته باشد و آنها را افراد دروغ‌گویی بداند. بنابراین بهتر است مرگ عزیز خود را از کودک پنهان نکنید و با توجه به سن و سال کودک و میزان درک و فهم او، مسئله مرگ را برایش توضیح دهید.

کودک در هر سن و در هر موقعیتی که باشد از مرگ اطرافیان خود بسیار آشفته و غمگین خواهد شد. بنابراین به احوالات او توجه کافی داشته باشید تا دچار افسردگی و اضطراب نشود.

واکنش کودک به مرگ تحت تأثیر چه عواملی است؟

میزان وابستگی بین کودک و فرد متوفی دراین زمینه موثر است. هر چه میزان این وابستگی بیشتر باشد، کودک بیشتر احساس اضطراب و غم خواهد کرد. اولین احساس، حس ترس است. او از این‌که مرگ به سراغ خود یا والدینش بیاید، دچار هراس می‌شود. به او اطمینان بدهید که در کنارش هستید و در هر شرایطی از او مراقبت می‌کنید.

سن کودک و نوع برداشت او از مرگ

در این مورد کودکان را به سه دسته سنی تقسیم می‌کنند.

کودکان سه تا پنج ساله: این گروه تصور می‌کنند مرگ رویدادی موقت و گذراست و انتظار دارند فرد متوفی بعد از مدتی دوباره به حیات برگردد.

کودکان شش تا 9 ساله: کودکان در این سن می‌دانند که هر موجود زنده‌ای خواهد مرد ولی تمایل دارند که مرگ را به دیگران نسبت دهند. آنها از مرگ کمتر برداشت شخصی می‌کنند، بیش از پیش دیدگاه‌های دیگران را درک می‌کنند و می توانند احساس همدردی، همدلی و مشارکت بیش‌تری در دلداری دادن به اطرافیان خود داشته باشند.

کودکان 9 سال به بالا: این گروه از کودکان مفهوم مرگ را درست مثل افراد بالغ درک می‌کنند و نسبت به احساسات خود و سایرین در این زمینه آگاه و هوشیار می‌شوند.

واکنش‌های کودکانه در قبال مرگ

۱. پرخاشگری، ترس و اضطراب

۲. اختلالات خواب (کابوس، وحشت از خوابیدن)

۳. اختلالات رفتاری (جویدن ناخن، شب‌ادراری)

۴. احساس گناه، افسردگی و غم

۵. عدم تمرکز

در مواجه با مرگ چگونه عمل کنیم؟

• از جواب دادن و صحبت درباره مرگ طفره نروید. این کار باعث اضطراب و سردرگمی بیشتر کودک می‌شود. حمایت عاطفی و معنوی خود را به او ابراز کنید.
• به احساسات، نگرانی‌ها و ترس‌های کودک احترام بگذارید.
• در مواجه با کودکانی که به‌راحتی قادر به بیان احساسات‌شان نیستند، می‌توانید با پیشنهادهایی مانند نقاشی کشیدن درباره آنچه در ذهن دارند و تشویق کردن آنها به صحبت کردن درباره این موضوع او را یاری کنید.
• بیشتر کودکان مایل به صحبت کردن و شنیدن درباره فرد متوفی هستند. از این امر جلوگیری نکنید.

کودک را به فراموش کردن وادار نکنید به‌ویژه اگر رابطه او با فرد متوفی نزدیک بوده است. سعی نکنید خاطرات او را پاک کنید. خاطرات، عکس و یادگاری می‌تواند با توضیح آنچه واقعاً رخ داده است، کودک را در زمان ناآرامی و دلتنگی یاری کند.

از حضور کودک برای شرکت در مراسمی که واکنش‌های احتمالی شدید و هیستریک، به همراه ندارند، جلوگیری نکنید. شرکت کودک در مراسمی برای همدردی باعث می‌شود او با نحوه برخورد دیگران و چگونگی ابراز احساسات روبه‌رو شود که این روش مناسبی است. بسیاری از بزرگسالانی که در کودکی از شرکت در این مراسم منع شده‌اند، ذهنیات و تصوراتی بسیار تلخ‌تر از آنچه واقعاً در مراسم رخ داده است برای خود ساخته‌اند.

• هیچ‌گاه مرگ را به خواب تشبیه نکنید. این کار باعث هراس کودک از خوابیدن خود یا دیگران می‌شود. هم‌چنین ممکن است دچار وحشت‌های شبانه، کابوس یا دیگر اختلالات خواب شود.
• هیچ‌گاه مرگ را به سفر تشبیه نکنید. این امر باعث هراس کودک از سفر و چشم‌انتظاری او برای بازگشت فرد متوفی می‌شود.