حواس پنجگانه نوزاد، نکاتی که باید بدانید

شهرزاد: با نوزاد‌تان و حواس پنج گانه‌اش بیشتر آشنا شوید و بدانید که در هر دوره از زندگی‌اش، چه مهارتی باید داشته باشد.

منو می‌بینه؟ صدامو می‌شنوه؟

دوست دارید زودتر از همه بچه‌ها بایستد، بخندد و راه برود. دوست دارید شما را زودتر از هرکسی بشناسد و هرچه را که می‌گویید انجام دهد. شما هم مثل بسیاری از مادر‌ها، آنقدر از حضور این قدم نو رسیده هیجان‌زده‌اید که نمی‌توانید برای بزرگ شدن و توانا شدنش صبر کنید. اما چه بخواهید و چه نخواهید، فرزند‌تان در هر ماه از زندگی‌اش، مهارت تازه‌ای را یاد می‌گیرد و هیجان شما، نمی‌تواند او را یک‌شبه از این راه چند ماهه و چند ساله عبور دهد.

اگر می‌خواهید بدانید که نوزادتان تا چه اندازه طبیعی است و در چه دوره‌ای چه مهارتی را باید کسب کند، در ادامه این مطلب با ما باشید؛ اما فراموش نکنید که برخی از بچه‌ها، کمی زودتر یا کمی دیرتر این ویژگی‌ها را به دست می‌آورند. پس بدون زدن هیچ مهری روی کودک‌تان، تنها منتظر رشدش باشید و در صورت تاخیر چشمگیر، با یک متخصص مشورت کنید.

چند کیلو باشد سالم است؟

وزن طبیعی یک نوزاد در زمان تولد معمولا 3 تا 5/3 کیلوست اما اگر فرزند شما در حدود یک‌ کیلو کمتر یا بیشتر از این مقدار بود هم نباید نگران باشید. تنها کافی است پزشک او سلامتش را تضمین کند و به شما اطمینان دهد که این کم‌وزنی یا سنگینی نمی‌تواند مشکلی را برای فرزند‌تان ایجاد کند.

البته نوزاد شما در ده روز اول تولد، احتمالا در حدود 300 گرم از وزنش را از دست می‌دهد و بدن خود را با محیط زندگی‌اش سازگار می‌کند. این کم شدن وزن از هفته دوم جبران می شود اگر فرزندتان بتواند خوب شیر بخورد و خوب غذایش را هضم کند، احتمالا در ۶ ماهگی وزنش به دوبرابر روزی می‌رسد که به دنیا آمده. وزن کودک شما تا حدود ک سالگی تقریبا به 3 برابر زمان تولدش می‌شود و در پایان ۲ سالگی معمولا به حدود ۱۴ برابر وزن زمان تولد (یعنی در حدود ۱۲ کیلوگرم) می‌رسد.

کوتاه است با بلند؟

درست است که نوزادان مختلف با قد و وزن متفاوتی به دنیا می‌آیند اما آمار‌ها می‌گوید اگر قد نوزاد شما در زمان تولد۴۰ تا۴۵ سانتی‌متر بود خوشحال باشید چون فرزند شما از این نظر کاملا طبیعی است. فرزند شما در 4 ماه اول زندگی‌اش، معمولا به قدی در حدود ۵۷ تا۶۰ سانتی‌متر می‌رسد و در۸ ماهگی قدش تا ۶۰ تا۶۸ سانتی‌متر رشد می‌کند. یک کودک طبیعی در یک سالگی ۶۸ تا۷۳ سانتی‌متر است و در۲ سالگی توانسته به قد ۷۸ تا۸۳ سانتی‌متر برسد. پزشکان معتقدند کودکی که خوب تغذیه شده و رشد طبیعی دارد، از تولد تا یک سالگی ۵۰ درصد به قد و ۲۰۰درصد به وزنش افزوده می‌شود.

چند ماه بعد دندانش در می‌آید؟

درست است که مدتها قبل از این‌که دندان‌ها نمایان شود، دندان‌های فرزند شما در لثه‌اش وجود دارد اما نخستین دندان کودک حدود ۶ تا ۸ ماهگی سر می‌زند. اولین دندان آسیایی او بین یک تا 5/1 سالگی و دندان‌های طرفی بین 5/1 تا ۲ سالگی می‌روید و معمولا فرزند شما تا پایان 2 سالگی‌ صاحب 20 دندان می‌شود. البته اگر فرزندتان دیرتر از این زمان صاحب اولین دندانش شد نگران نشوید. رویش دندان‌ها هیچ ارتباطی با هوش فرزند شما ندارد و این زمان در کودکان مختلف با هم متفاوت است.

برای نشستن دیر نشده؟

عضلات گردن فرزند شما تا 3 ماهگی قدرت چندانی ندارد و او در این زمان حتی نمی‌تواند سرش را صاف نگه‌دارد. بچه‌ها معمولا در ۵ ماهگی می‌توانند با کمک دیگران به مدت یک دقیقه یا کمتر بنشینند. اما مراقب باشید! اگر فرزند شما در این سن نمی‌نشیند او را وادار به این کار نکنید چون ممکن است ستون فقراتش طاقت نگهداری بدن او را داشته باشد. اما اگر از آن زمان فرزند شما نشستن‌های کوتاه و همراه با کمک شما را آغاز کرد، می‌توانید امیدوار باشید که در 8-7 ماهگی حتی بدون کمک شما هم بنشیند و در ۹ ماهگی زمان این نشستن‌های بدون کمک را تا 10 دقیقه و حتی بیشتر هم بالا ببرد.

من را می‌بیند؟

درست است که نوزاد شما در هفته اول توانایی کامل برای دیدن را ندارد و تا حدودی نابینا تلقی می‌شود، اما او حتی از آن زمان هم می‌تواند مادرش را بشناسد. محققان می‌گویند حتی نوزادان 4 روزه، نسبت به افراد غریبه و ناآشنا زمان بیشتری را به مادرشان خیره می شوند. در هفته‌های اول تولد اشیایی که 20تا 30 سانتی‌متر از صورت او دورترند، برای کودک تار و مبهم به نظر می‌رسند و توانایی تشخیص آنها برایش آسان نیست. پس اگر می‌خواهید با نوزاد کوچک‌تان گپ بزنید، بهتر است صورت‌تان را نزدیک ببرید و به چشم‌هایش نگاه کنید.

نوزادان 3 یا 4 ماهه می‌توانند چشمهای‌شان را به این سو و آن سو بچرخانند و حرکت اشیا را دنبال کنند. آنها فاصله دور‌تری را می‌بینند و به رنگ‌ها هم واکنش نشان می‌دهند. در 3 ماه اول، فرزند شما قبل از هر چیز "حرکت" را می‌بیند و در هفته‌های اول می‌تواند خنده و اخم مادرش را هم درک کند. او در این زمان تماس‌های چشمی منظمی را برقرار می‌کند و با نگاهش منتظر دیدن واکنش شما می‌ماند.

اگر در 4 تا 6 ماهگی‌اش اسباب بازی را به طرفش بگیرید، احتمالا می‌تواند آگاهانه دستش را برای گرفتن آن دراز کند اما در حدود 8 تا 12 ماهگی، نوزاد درک کافی از عمق ندارد و نمی‌تواند اختلاف سطح پله‌ها با پایین را درک کند. پس با این توجیه که بینایی‌اش کامل شده، او را روی بلندی نگذارید. اما بینایی فرزند شما در یک سالگی آنقدر تقویت شده که به کتاب‌های مصور هم واکنش نشان می‌دهد.

صدایم را می‌شنود؟

حتی در ماه اول تولد، فرزند شما می‌تواند صدای پدر و مادرش را بشناسد. از 6 ماهگى فرزند شما به شکل بارز‌تری به سمت منبع صدا بر می‌گردد و در پاسخ به سروصداهای بلند و ناگهانی ازجا مى‌پرد. فرزند شما در این سن صحبت‌های‌تان را درک می‌کند و در زمان حرف زدن به چهره شما خیره می‌شود. او از این زمان می‌تواند ارتباط بهتری را با شما برقرار کند و برای نشان دادن این موضوع در پاسخ به لبخند یا خنده شما او نیز لبخند زده یا می‌خندد و از صدای سرفه یا صداهای مختلف تقلید می‌کند. در 9 ماهگی کودک نسبت به نام خودش واکنش نشان می‌دهد و در عین شنیدن می‌تواند کلمات را درک کند و درک بهتر شنوایی کودک در یک ‌سالگی باعث می‌شود از دستورات شما پیروی کند.

مزه شیر را می‌فهمد؟

حتما برای‌تان جالب است که چرا بعضی از کودکان، به محض خوردن شیر خشک دیگر شیر مادرشان را قبول نمی‌کنند. حس چشایی متهم اصلی این اتفاق است. این حس از همان هفته یازدهم بارداری‌تان در فرزند شما رشد می‌کند و بعد از تولد هم همان‌طور که شما طعم‌ها را می‌شناسید، او به مزه‌های مختلف واکنش نشان می‌دهد. نوزادها عاشق طعم شیرین هستند و میلی به خوردن چیز‌هایی که ترش یا تلخ باشند ندارند. به همین دلیل اگر شیر خشک را امتحان کنند، ترجیح می‌دهند به جای هر خوراک دیگری، این نوشیدنی شیرین را بنوشند.

بوی مرا می‌شناسد؟

حس بویایی هم از آن حواسی است که با کودک متولد می‌شود. او از همان لحظه‌ای که نفس کشیدن را آغاز می‌کند، بوهای مختلف را می‌شناسد و به بوی خوب و بد واکنش نشان می‌دهد. یکی از نشانه‌هایی که نوزادان با کمک آن مادرشان را می‌شناسند، همین بوست. از نظر یک نوزاد بوی مادرش بهترین بوی دنیاست و از 6 روزگی موفق به درک آن می‌شود.

پس در همان دوره نوزادی، هر زمان که فرزند‌تان بی‌تابی کرد او را در آغوش بگیرید یا تکه‌ای از لباس‌تان را در کنارش بگذارید تا با بویش آرام شود. وجود حس بویایی در نوزادان، می‌تواند حال و هوای‌شان را هم وابسته به بویی کند که به شامه آن‌ها می‌رسد. شاید تعجب کنید اما یک بوی خوشایند می‌تواند آن‌ها را در همان ماه‌های اول هم آرام کند و یک بوی ناخوشایند می‌تواند اشک‌شان را در بیاورد.

می‌فهمد که نوازشش می‌کنم؟

برای آرام کردن نوزادتان او را نوازش کنید و مراقب باشید تا اشیا زبر در کنارش نباشند چون حس لامسه، اولین حسی است که در او رشد می‌کند. فرزند شما از همان آغاز تولد، از به تن کردن یک لباس نرم خوشحال می‌شود و با نوازش‌های شما آرام می‌شود. وجود حس لامسه در نوزادان باعث می‌شود از همان ابتدا، متوجه گرمی یا سردی اشیایی که لمس می‌کنند بشوند و نسبت به جنس آن‌ها هم واکنش بدهند. شاید به همین دلیل باشد که آنها از در دست گرفتن بعضی اسباب‌بازی‌ها لذت بیشتری می‌برند و تمایلی به بازی با بعضی‌های دیگر را ندارند.