پا چنبری در کودکان، شیوه درمان

خبرگزاری ایسنا: یک متخصص اطفال گفت: اختلال "پا چنبری" ناشی از وضعیت بد جنین در رحم مادر، شایع‌ترین عارضه ظاهری پا در کودکان است.

دکتر رزیتا تهرانیان با اشاره به مشکلات فیزیولوژیک ناحیه پا در کودکان، اظهار کرد: "پا پرانتزی" در کودکان، حالتی است که به طور طبیعی در نوزادان و شیرخواران مشاهده می‌شود که در مدت ۶ تا ۱۲ ماه هنگام تلاش کودک در ایستادن برطرف شده و نیازی به درمان ندارد.

وی ادامه داد: در این حالت پا دارای زاویه‌ای حدود ۱۵ درجه بوده که تا یک سالگی کودک به ۱۰ درجه رسیده و تا زمان دو سالگی نیز برطرف می‌شود.

تهرانیان با بیان اینکه در مواردی نیز پای پرانتزی منجر به قرار گرفتن پا در حالت ضربدری می‌شود، تصریح کرد: گاهی پای نوزاد در حال بهبودی از حالت پرانتزی است که زانوهای کودک در سنین سه یا چهار سالگی به سمت داخل منحرف شده که این هم عارضه‌ای طبیعی بوده و تا سنین پنج تا هشت سالگی برطرف می‌شود.

وی همچنین از گونه‌ دیگر اختلال ظاهری در پای کودکان نام برد و تشریح کرد: اختلال مادرزادی موسوم به پای چنبری شایع‌ترین بدشکلی پا در کودکان و ناشی از نقص تکامل جنینی است.

تهرانیان افزود: عارضه پا چنبری عبارت است از چرخش ناحیه جلو پاشنه پا به سمت داخل که در نیمی از موارد هر دو پا را در بر گرفته و در پسران به میزان دو برابر دختران مشاهده می‌شود.

این متخصص اطفال، سابقه خانوادگی را در ظهور این ناهنجاری در کودکان موثر دانست و تصریح کرد: پیچش پای نوزاد دچار این عارضه به سمت داخل، موجب نزدیک شدن نوک پاها به یکدیگر نسبت به پاشنه‌ها شده به طوری که کف پاها به قسمت داخل خم می‌شود.

وی با بیان این که خم کردن پای کودک به حالت عادی هنگام معاینات پزشکی بسیار دشوار است، افزود: در خصوص علت بروز این ناهنجاری و عدم شکل‌گیری صحیح کف پای جنین و قرار گرفتن آن در شرایط فشار، موجب عارضه پای چنبری می‌شود.

تهرانیان همچنین برخی بیماری‌های عصبی- عضلانی را دلیل دیگر این ناهنجاری برشمرد و توضیح داد: در این موارد کودک در کنار مشکلات دیگر، دچار پای چنبری نیز بوده به طوری که بیماری‌هایی که تمام مفاصل بدن و از جمله مفصل پای کودک را در برمی‌گیرد و نسبت به نوع قبلی نادرتر است که ممکن است یکی دیگر از دلایل آن باشد.

وی در خصوص روش‌های درمان اختلال پای چنبری خاطرنشان کرد: هفته‌های اول تا دوم تولد نوزاد به دلیل انعطاف‌پذیر بودن بافت‌های ناحیه پا، بهترین زمان درمان این عارضه است.

این متخصص اطفال با اشاره به درمان به موقع اختلال پای چنبری هشدار داد و گفت: در صورت به تاخیر افتادن زمان درمان، نتیجه‌ مطلوب در اصلاح این بدشکلی در پای کودک حاصل نخواهد شد.

وی در خصوص چگونگی شیوه‌های این درمان نیز خاطرنشان کرد: اولین راه درمان از طریق گچ‌گیری‌های مکرر و سریالی انجام می‌شود که پس از ۶ تا هشت هفته نتیجه مطلوب در اصلاح پای کودک حاصل می‌شود.

تهرانیان با اشاره به اینکه در مواردی که پس از اتمام دوره درمان اولیه، پای کودک اصلاح نشود، عمل جراحی توسط پزشک متخصص تجویز می‌شود، گفت: عارضه پای چنبری به خودی خود قابل بهبود نبوده و در صورت تشخیص ودرمان به موقع در کمتر از پنج درصد موارد به جراحی نوزاد نیاز است.

وی جراحی نوزاد دچار این عارضه را اقدام نهایی دانست و ادامه داد: در کمتر از پنج درصد کودکان مراجعه کننده که دچار نوع شدید و غیرقابل انعطاف‌پذیری این ناهنجاری‌ها هستند به دلیل عدم اصلاح از طریق گچ‌گیری‌های سریالی و آتل گذاری پا به مدت دو تا سه ماه، عمل جراحی پا تجویز می‌شود.

این متخصص اطفال، با بیان این که جراحی پای چنبری عملی دشوار نیست، افزود: بهترین زمان درمان به شیوه جراحی، حدود ۶ ماهگی نوزاد است.

وی با بیان اینکه پس از درمان این بیماری با هر دو شیوه‌، احتمال پیشرفت بیماری وجود دارد، تاکید کرد: در ۲۰ تا ۲۵ درصد موارد، پس از جراحی این عارضه پیشرفت کرده که برای پیشگیری از آن معمولا پس از اتمام دوره گچ‌گیری استفاده شبانه روزی از یک آتل مخصوص کودکان به مدت چند ماه توصیه می‌شود.

تهرانیان ادامه داد: این آتل طوری طراحی شده است تا پای کودک دچار عارضه چنبری را به سمت خارج چرخانده و محکم می‌بندد و نیاز است تا پس از استفاده چند ماه به صورت شبانه‌روزی به مدت دو تا سه سال نیز صرفا در طول شب از آن استفاده کند.

وی همچنین در خصوص عملکرد پزشک پس از هر بار باز کردن گچ پای کودک اظهار کرد: پزشک هنگام باز کردن گچ در طول دوره گچ‌گیری مکرر، پای کودک را به سمت عادی ماساژ می‌دهد تا پس از اتمام دوره درمان حالت طبیعی خود را بیابد.

دکتر تهرانیان تاکید کرد: شیوه‌های درمانی برای هر سنی قابل اجرا است اما با تاخیر در مراجعه به پزشک، احتمال موفقیت درمان این بد شکلی در ناحیه پا کاهش می‌یابد.

این متخصص اطفال مراجعه کنندگانی که دچار این عارضه هستند را یک دهم درصد کودکانی اعلام کرد که به علل گوناگون به وی مراجعه می‌کنند و ادامه داد: امروزه به دلیل انجام زایمان‌ها در بیمارستان و معاینه نوزادان توسط متخصصین و همچنین مراجعه زودهنگام والدین به محض مشاهده این عارضه در کودکان، این ناهنجاری اغلب به آسانی درمان‌پذیر و قابل برطرف شدن است.

وی همچنین از وجود نوع خفیف‌تر این عارضه با عنوان پای چنگکی خبر داد و تصریح کرد: این عارضه نیز در نوزادی قابل تشخیص بوده اما برخلاف حالت چنبری پا که پا به داخل منحرف می‌شود تنها قسمت انگشتان پا بین انگشت اول و دوم کمی انحراف به داخل به دلیل وضعیت بد قرارگیری پای نوزاد در رحم مادر قابل مشاهده است که در نیمی از موارد دو پا را در بر می‌گیرد و درمان آن بسیار آسان‌تر از پای چنبری بوده و احتمال بهبود آن بدون مراجعه به پزشک نیز وجود دارد.

وی در خصوص عوارض درمان نکردن پا جنبری در کودکان اظهار کرد: ناهنجاری‌ در راه رفتن، پا درد، ناتوانی در صحیح قدم برداشتن، ظهور پینه در کف پا و کاهش عملکرد کودک، همگی ناشی از سهل‌انگاری والدین نسبت به این موضوع است.

تهرانیان همچنین توصیه کرد: با استفاده از کفش مناسب پس از اتمام دوره درمان می‌توان احتمال پیشرفت عارضه پای چنبری را کاهش داد.