حمام کردن نوزاد و همه نکاتی که یک مادر باید بداند

حمام کردن نوزاد کار سختی است به ویژه برای مادرانی که برای نخستین بار صاحب فرزند شده‌اند. با این حال با نکات زیر می‌توانید به راحتی نوزاد کوچولوی خودتان را به حمام ببرید.

آیا لازم است برای حمام نوزادان وان مخصوص خریداری کرد؟
باید یادتان باشد مهم‌ترین مساله در حمام کردن کودک، داشتن امنیت و سالم نگه‌داشتن کودک است. شما می‌توانید کودک‌تان را در سینک ظرف‌شویی یا دستشویی یا در وانی که داخل وان حمام شما جاسازی می‌شود یا در وانی که ویژه استحمام نوزادان است، بشویید اما فقط باید مراقب سلامت و امنیت او باشید. برای مثال در سینک ظرفشویی می‌توانید یک حوله بزرگ پهن کنید تا بچه در زمان استحمام سر نخورد و اگر هم سر خورد خطری متوجه‌اش نشود. مهم‌ترین نکته هم این است که هیچ وقت تحت هیچ شرایطی کودک‌تان را تنها داخل آب رها نکنید.

بهترین زمان حمام کردن کودک چه زمانی است؟ صبح یا شب؟
این بستگی به شما دارد. زمانی را انتخاب کنید که در آن مقطع زمانی عجله نداشته باشید و چیزی در کار شما اختلال ایجاد نکند. بعضی والدین دوست ندارند کودک‌شان را صبح و هنگانی که هوشیار است و می‌تواند از حمام لذت ببرد، حمام کنند. بعضی دیگر هم دوست دارند که کودک را شب حمام کنند که بعد از آن کودک راحت‌تر به خواب برود و زمان بیشتری بخوابد.

نوزاد تازه متولد شده را هر چند روز یک‌بار باید حمام کرد؟
نیاز نیست که نوزاد تازه متولدشده‌تان را هر روز حمام کنید. در واقع اگر نوزادتان را بیشتر از سه تا چهار بار در هفته حمام کنید پوست او خشک خواهد شد. اگر در زمان تعویض پوشک او را حسابی شست‌وشو می‌دهید و هر روز یا روزی چند بار،‌ لباس‌های نوزادتان را تعویض می‌کنید در واقع او را به حد کافی تمیز نگه می‌دارید، اگر یک روز او را حمام نکردید، کافی است صورت، گردن، شکم، باسن و بین پاهای کودک را با آب و دستمال تمیز بشویید.

بهترین و مناسب‌ترین مقدار آبی که برای استحمام کودک باید در وان باشد چقدر است؟
طبیعی است که این میزان بسته به جثه کودک فرق دارد، اما به‌طور معمول برای شست‌وشوی یک نوزاد می‌توان تشت یا وان ویژه کودک را به ارتفاع ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر از آب گرم (نه داغ و نه سرد) آب کرد. برای آن‌که بدن کودک سرد نشود هرچند لحظه یک بار کمی آب گرم روی او بگیرید. برخی متخصصان کودک می‌گویند: «اگر زمانی که کودک‌تان را در تشت یا وان کودک می‌نشانید آب تا گردن او برسد حالت آرامش بیشتری برای او ایجاد خواهد شد. در ضمن در تمام طول استحمام دست‌های‌تان را برای مراقبت از کودک در پشت او نگه دارید.»

بهترین درجه حرارت برای استحمام کودک چند درجه است؟
بهترین آب برای استحمام کودک آب گرم است. برای‌ آن‌که کودک دچار سوختگی نشود بهترین کار این است که دماسنج در آب بگذارید و دمای آب زیر 50 درجه سانتی‌گراد باشد. حتی با قرار دادن دماسنج هم قبل از گذاشتن کودک در آب، دمای آب را با دست‌تان چک کنید چراکه ممکن است درجه دماسنج درست نباشد. در ضمن هوای جایی که کودک را در آن حمام می‌کنید هم باید گرم باشد تا دچار افت درجه حرارت پس از حمام نشود. کودکی که حمام شده خیلی سریع دچار لرز می‌شود، برای همین باید دمای جایی که کودک در آن حمام می‌شود و سپس از حمام به آن‌جا برده‌ می‌شود، مناسب و نسبتا گرم باشد.

برای شست‌وشوی کودک از کدام قسمت باید شروع کنیم؟
به‌طور معمول توجه می‌شود که در آغاز صورت کودک و سپس سر و گردن او شسته شود و بعد به قسمت تنه و اندام‌ها برسید. برای شستن قسمت‌های کثیف هم زمان بیشتری بگذارید و حتما با حوصله و آرامش داخل چین‌های پوستی کودک را هم بشویید.

چرا مالیدن لوسیون به بدن کودک از ایجاد راش در بدن او جلوگیری می‌کند؟
اکثر کودکان به لوسیون پس از حمام نیاز ندارند. بهترین راه برای جلوگیری از ایجاد راش‌ها پس از حمام کردن نوزاد این است که داخل چین‌های پوست او را پس از هر بار استحمام خوب خشک کنید. اگر هم می‌خواهید برای او از لوسیون استفاده کنید حتماً از لوسیون‌هایی با میزان حساسیت‌زایی کم (Hypoallergen) استفاده کنید.

آیا باید موهای نوزاد تازه متولد شده را شست؟
تنها اگر موهای نوزاد کثیف به‌نظر می‌رسید یا حس کردید سر کودک شوره (پوسته ریزی) دارد یا دچار التهاب است موها و سر او را بشویید. اگر برای این کار کمک ندارید با یک دست کودک را بگیرید و با دست دیگر به نرمی چند قطره از یک شامپوی خفیف و ملایم کودک را روی سر او بچکانید و مالش دهید. در زمان شستن حواس‌تان باشد که دست‌تان را مقابل چشمان کودک قرار دهید تا شامپو وارد چشم‌‌های او نشود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
حمام کردن نوزاد برای اولین بار، یکی از دغدغه های بسیاری از مادران جوان است، تا جایی که خیلی از تازه مادران ترجیح می دهند تا چند ماه ابتدایی پس از تولد نوزاد، حمام کردن او را به اطرافیانی مانند مادر خود یا پرستار کودک بسپارند.
این در حالی است که اگر شما بتوانید مراحل گام به گام حمام کردن نوزاد را رعایت کنید، به طور حتم نه تنها از حمام بردن نوزادتان نمی ترسید، بلکه از این کار لذت هم خواهید برد.
بهتر است بدانید نوزادان در ماه های ابتدایی پس از تولد، علاقه زیادی به حمام کردن دارند و این کار برای بدن آنها نوعی ریلکس شدن است.
به همین دلیل هم بد نیست به جای ترسیدن از حمام بردن نوزادتان، حداقل یک بار در هفته خودتان او را بشویید.

مرحله اول حمام کردن نوزاد
زمان حمام کردن اهمیت دارد. نوزاد شما نیازی به حمام کردن روزانه و حتی هفتگی ندارد.
نوزادان معمولا پوست خشکی دارند و اصلا عرق نمی کنند. به همین دلیل هم اگر شما به صورت روزانه لباس های او را عوض کنید و دست و صورت نوزاد را با دستمالی مرطوب، نرم و نخی پاکیزه نگه دارید، به طور حتم نیاز به حمام کردن را در او به تعویق خواهید انداخت.
نکته دیگر اینجاست که زمان گرسنگی و خستگی اصلا زمان مناسبی برای حمام کردن نوزاد نیست، یعنی نوزاد شما باید قبل از استحمام، هم سیر باشد و هم خواب خوبی کرده باشد تا در طول حمام کردن مدام گریه نکند و استرس بیش از حد به شما ندهد.
بهترین زمان برای حمام کردن نوزادان، حدود ۱ تا ۲ ساعت قبل از خواب شبانه یا عصر گاهی آنهاست تا نوزاد بتواند علاوه بر لذت بردن از حمام، خواب آرام و خوبی را هم تجربه کند.

مرحله دوم حمام کردن نوزاد
محل حمام کردن مهم است. نوزادان معمولا تا ۳-۲ ماه ابتدایی پس از تولد، پوست نرم و نازکی دارند و با خیس شدن پوستشان به سادگی حالت لغزندگی از دست پیدا می کنند.
به همین دلیل است که برخی مادران جوان فکر می کنند امکان لیز خوردن نوزاد در طول استحمام و آسیب دیدگی او وجود دارد.
برای از بین بردن این آسیب احتمالی، شما باید محل مناسبی برای حمام کردن نوزاد خودتان در نظر بگیرید. این محل می تواند یک وان کوچک مخصوص کودک باشد که کاملا روی سطح صاف زمین قرار گرفته و اصلا امکان لیز خوردن یا لغزیدن وان وجود ندارد.
اگر شما در طول استحمام نوزاد روی صندلی پایه دار کوچکی بنشینید تا تسلط کافی به نوزاد درون وان داشته باشید، به طور حتم احتمال لیز خوردن شیر خوار خودتان را به صفر خواهید رساند.

مرحله سوم حمام کردن نوزاد
آماده سازی وسایل است. نوزاد شما در طول استحمام به تمرکز و توجه تان نیاز دارد.
از این رو، برای اینکه بتوانید تمرکز خود را روی استحمام نوزاد قرار دهید و فکرتان مشغول کارهای دیگر نشود، باید پیش از شروع استحمام تمامی وسایل مورد نیاز را آماده کنید.
به عبارت ساده تر، شما باید لیف، شامپوی سر و شامپوی بدن را دور وان نوزاد بچینید، حوله او را در نزدیک ترین حالت نسبت به خودتان روی یک صندلی و داخل حمام قرار دهید، دمای اتاق را روی حدود ۲۴ درجه سانتی گراد تنظیم کنید، داخل اتاق یک عدد پارچه نخی و نرم روی تخت نوزاد بگذارید، لباس های تمیز او را آماده کنید، یک پوشک کنار لباس ها قرار دهید و حتما پارچه نخی و تمیزی را هم داخل وان کودک بیندازید.
پوشاندن کف و دیواره های وان حمام نوزاد، از لیز خوردن او داخل وان پیشگیری می کند.
به خاطر داشته باشید باید تمام وسایل مراقبت از پوست مانند انواع لوسیون ها و مرطوب کننده ها را هم برای پیشگیری از ابتلا به خشکی پوست و اگزما کنار تخت نوزادتان پیش از استحم

مرحله چهارم حمام کردن نوزاد
آماده سازی محیط حمام مهم است. دمای ایده آل حمام برای استحمام نوزاد، باید دمایی نزدیک به دمای بدن او باشد.
از این رو، بهترین زمان برای حمام کردن نوزادان، حدود ۱ تا ۲ ساعت قبل از خواب شبانه یا عصرگاهی آنهاست تا نوزاد بتواند علاوه بر لذت بردن از حمام، خواب آرام و خوبی را هم تجربه کند.
باید پیش از ورود نوزاد به حمام، دمای محیط آنجا را به حدود ۳۷ تا ۳۸ درجه سانتی گراد برسانید. قبل از قرار دادن نوزاد داخل وان آب، دست خود را داخل آب کنید تا مطمئن شوید که آب وان بیش از اندازه گرم یا سرد نیست.
شما برای استحمام نوزادتان به آب زیادی نیاز ندارید و اگر وان او دارای حدود ۵ سانتی متر آب ولرم هم باشد، می توان نوزاد را استحمام کرد.

مرحله پنجم حمام کردن نوزاد
شستن صورت نوزاد اولویت دارد. قبل از قرار دادن نوزاد داخل وان، ابتدا او را روی زانوهای خود بخوابانید و با یک لیف نخی و بسیار نرم که با آب ولرم مرطوب شده، صورت، دور چشم ها، دور گوش ها، دور دهان، زیر چانه و پشت گوش های او را پاک کنید.
از فرو بردن دستمال در گوش، چشم یا بینی نوزاد خودداری کنید.

مرحله ششم حمام کردن نوزاد
در شستن سر نوزاد دقت کنید. پس از اتمام استحمام نوزاد، او را در حوله ای نرم و نخی بپیچید و مجددا روی زانوی خود بخوابانید. زیر گردن نوزاد را با دست چپ بگیرید و سر او را کمی از زانوها فاصله بدهید.
حالا مخلوطی از آب و شامپوی مخصوص کودکان که از قبل آماده کرده اید را به آرامی با کف دست خودتان روی موهای نوزاد ماساژ بدهید. سپس دستتان را در آب تمیز فرو کنید و به آرامی روی موهای نوزاد، از پیشانی به سمت عقب، آب بریزید تا شامپو از سرش پاک شود.
نیاز به استفاده از کف فراوان برای شستن موهای نوزادان وجود ندارد. حواستان باشد در طول آب کشی سر نوزاد، آب درون گوشهای او وارد نشود.

مرحله هفتم حمام کردن نوزاد
شستن بدن نوزاد نیازمند کمی صبر و حوصله می باشد. سعی کنید نوزاد را در حالتی داخل آب وان قرار دهید که سر او کاملا بیرون از آب بماند. با کمک لیفی نرم و نخی، تن و بدن نوزاد را به آرامی ماساژ دهید.
لیف باید آغشته به آب ولرم و مقدار بسیار کمی شامپو بدن مخصوص نوزادان باشد. از ساییدن پوست نوزادان خودداری و حرکات دست را به مالش سطحی پوست نوزاد محدود کنید.
در طول شستن پوست نوزادان، هیچ قسمتی از بدنشان را فشار ندهید.

مرحله هشتم حمام کردن نوزاد
در شستن ناحیه تناسلی نوزاد دقت کنید. برای شستن دستگاه تناسلی نوزاد، از لیف نرم و نخی جداگانه ای استفاده کنید.
هنگام شستشوی این قسمت، از شامپو بدن کمک نگیرید و تنها به استفاده از آب ولرم اکتفا کنید. در غیر این صورت، امکان خشک شدن و پوسته ریزی قسمت های تناسلی پوست نوزاد وجود خواهد داشت.

مرحله نهم حمام کردن نوزاد
خشک کردن نوزاد، آخرین مرحله است. پس از پایان استحمام، حوله گرمی که از ابتدای حمام کردن داخل محیط گرم حمام وجود داشته را دور نوزاد بپیچید. کلاه حوله نوزاد را روی سر او بگذارید و نوزاد را با همان حوله روی تختش قرار دهید.
حالا با گذاشتن و برداشتن حوله روی پوست نوزاد سعی کنید او را خشک کنید. از ساییدن حوله به پوست کودک خود بپرهیزید تا پوست او خشک و زخمی نشود. بعد از خشک شدن پوست نوزاد، ابتدا او را با کمک لوسیون های مرطوب کننده کمی ماساژ بدهید و در نهایت پوشک و لباس هایش را بپوشانید.