رفتار من با کودکم، هنگام مهمانی

روزنامه سلامت: تمام هفته به مهمانی پنجشنبه شب فکر می کردم. بچه داری، کار خانه، کار بیرون، واقعا خسته شده بودم و چند ساعتی خوشگذرانی با دوستان برایم اتفاق خوشایندی بود.

روز قبل از مهمانی، به همسرم پیشنهاد دادم پسر ۱۸ماهه مان را به مادرم بسپاریم اما او قبول نکرد و اصرار داشت کودک را همراهمان ببریم تا دوستانمان او را ببینند، اما مهمانی پنجشنبه برایم به خوبی نگذشت. مدام مجبور بودم به پسرم بگویم دست به چیزی نزن، یک جا بشین، ندو، نکن و.... نه به من خوش گذشت، نه به پسرم و حتی به همسرم که تنها به فکر خنده و صحبت با دوستانش بود.

اتفاقات دیگری هم افتاد و این موضوع بهانه ای شد تا با دکتر کتایون خوشابی، فوق تخصص روان پزشکی کودکان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، در رابطه با راه و رسم مهمانی رفتن با بچه های شیرخوار گفت وگو کنم.

- یکی از مشکلات بیشتر مادرها کنترل فرزندانشان در مهمانی هاست که دوست دارند به هر چیزی دست بزنند و هر جایی سرک بکشند. با این مشکل چه باید کرد؟

یکی از باورهای فرهنگی غلط ما، این است که فکر می کنیم باید کودک را همه جا ببریم تا عادت کند. در حالی که برخی مکان ها، مراسم و مجالس مناسب بچه ها نیست. کودکان نوپا به دلیل سن پایین و کنجکاوی ای که مقتضای سنشان است، دوست دارند به هر چه در اطرافشان می بینند، دست بزنند و آن را کشف کنند.

حس کنجکاوی آنها را به انجام رفتارهایی ترغیب می کند که از نظر ما نامطلوب است. والدینی که فرزند نوپا دارند، نباید فرزندانشان را به مهمانی هایی که مناسب کودکان نوپا نیست، ببرند. کودکان در خانه و در اتاق خود آرامش بیشتری دارند و بهتر است آنها را به شخص مطمئنی سپرد. برای گسترش تعاملات اجتماعی کودک، می توان او را در مهدکودک ثبت نام کرد و به مکان های مخصوص و مناسب برد.

- اگر امکان سپردن کودک به کسی نبود، چه باید کرد؟

اگر والدین مجبور شدند کودک را همراه خود ببرند، باید وسایل سرگرمی او را نیز ببرند و در مهمانی زمانی را به کودک اختصاص دهند و او را با اسباب بازی هایش سرگرم کنند. باید مراقب کودک بود و رهاکردن او درست نیست. پرت کردن حواس کودک هم می تواند موثر باشد تا کاری که خطرناک است، انجام ندهد.

- کودکان نوپا معمولا رفتارهایی دارند که برای بزرگترها جالب و شادی آور است. آیا وادارکردن بچه ها به انجام کارهایی نظیر شعر خواندن، رقصیدن یا ... مخصوصا اگر کودک تمایلی به انجام آنها در جمع نداشته باشد، درست است؟

گاهی رفتارهایی با کودک می شود که به نوعی کودک آزاری است. وادارکردن کودک به اینکه در جمع کاری را انجام دهد که به نظر عده ای جالب است، او را تحت فشار روحی قرار می دهد اما این کار در واقع نوعی کودک آزاری است.

متأسفانه گاهی والدین یا نزدیکان، سربه سر کودک نوپا می گذارند و وقتی کودک عصبانی می شود و عکس العمل شدید نشان می دهد (مثلا داد می زند یا گریه می کند) به او می خندند و این باعث تفریح و اسباب شادی بزرگ تر می شود! حتی گاهی بزرگ ترها حرف های بد یاد کودک می دهند در حالی که کودک اصلا معنی آنها را نمی داند، از او می خواهند لغات را در جمع تکرار کند و به او می خندند. از نظر روان شناختی تمام این رفتارها کودک آزاری محسوب می شود.

- یکی دیگر از مشکلاتی که معمولا در مهمانی ها با آن مواجه هستیم، مقایسه شدن توانایی و مهارت بچه ها با یکدیگر است.

بله، گاهی والدین یا نزدیکان، این کودکان را با سایر کودکان حاضر در مجلس مقایسه می کنند و نتیجه بسیاری از این مقایسه ها، افسردگی و اضطراب مادر است. به هر حال همیشه کودکانی وجود دارند که در مقایسه با کودک ما ویژگی های ظاهری و رفتاری شان مطلوب تر است.

- در این شرایط مادر چگونه باید بر خود تسلط داشته باشد تا هم بتواند احترام بزرگ ترها را نگه دارد و هم از فرزندش دفاع کند؟

اگر با مقایسه کردن نزدیکان مواجه شدند، باید انعطاف پذیر باشند، حرف ها را جدی نگیرند و حساسیت به خرج ندهند. این کار ساده نیست ولی اگر بدانیم تفاوت های بین فردی در هر حال وجود دارد کمک کننده است. یکی از مهارت های زندگی، درک تفاوت های بین فردی است.

همه افراد روی کره زمین با هم تفاوت دارند. زیبایی طبیعت به تعدد افراد و رفتارها و شخصیت های آنهاست. مقایسه هیچ فردی با دیگری قابل قبول نیست و مشکلی را حل نمی کند. باید تفاوت های فردی را درک کرد و با ویژگی های رفتاری هر فرد کنار آمد و به جای مقایسه، مدیریت کرد.

- گاهی هم قوانین تربیتی به وسیله یکی از والدین یا نزدیکان در مهمانی نقض می شود، چه باید کرد؟

شکستن این قوانین به خصوص به وسیله نزدیکان، نه تنها می تواند باعث بروز ناراحتی والدین شود، بلکه اثر نامطلوب روان شناختی هم روی کودک دارد. کودک با این کار دچار گیجی و سردرگمی می شود زیرا می بیند مثلا رعایت قوانین در خانه لازم است و در جای دیگر اجرا نمی شود. او این تصور را پیدا می کند که والدین قوی و باثبات نیستند و قوانین آنها در هر زمان تغییرپذیر است.

- پس چه می توانیم بکنیم؟

والدین باید در اجرای قوانین قاطع باشند و حتی این مساله را به صورت غیرمستقیم به نزدیکان گوشزد کنند. اگر قانون این است که تلفن همراه به کودک شیرخوار داده نشود، باید آن را رعایت کرد. البته قوانینی که در خانه گذاشته می شود ممکن است انعطاف پذیر باشند و در جاهایی بنا به ضرورت شکسته شوند مثلا اگر کودک باید در خانه ساعت ۹ شب بخوابد، در مهمانی ایرادی ندارد تا ۱۱ بیدار بماند اما نباید مدام قوانین را شکست، زیرا در این صورت کودک به این نتیجه می رسد که قوانین در هر زمانی می توانند شکسته شوند.