غربالگری شنوایی نوزادان، اولین ساعات پس از تولد
بسیاری از مشکلاتی که ممکن است برای کودکان پیش بیاید در دوران نوزادی است و یکی از مهم‌ترین این مشکلات اختلالات شنوایی است که غربالگری در تشخیص به موقع و پیشگیری آن کار ساز است.
روزنامه سلامت: بسیاری از مشکلاتی که ممکن است برای کودکان پیش بیاید در دوران نوزادی است و یکی از مهم ترین این مشکلات اختلالات شنوایی است بنابراین غربالگری و تشخیص به موقع این اختلالات باعث می شود بتوانیم آنها را به موقع درمان و از مشکلات بعدی پیشگیری کنیم.
به همین بهانه در گفت وگویی با دکتر احمدرضا ناظری، دکترای شنوایی شناسی و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی به این موضوع مهم پرداخته ایم.
آقای دکتر! غربالگری اختلالات شنوایی در نوزادان تا چه اندازه اهمیت دارد؟
شنوایی یکی از حواس پنجگانه انسان هاست که از نظر ارتباط مهم ترین حواس است و عدم سلامت کامل شنوایی، منجر به اختلال ارتباطی می شود و نظام ارتباطی زندگی فرد را مختل می کند.
بنابراین ما مجبور هستیم که در اولین زمان ممکن پس از تولد اختلال شنوایی را با هر کمیت و کیفیتی که وجود دارد شناسایی کنیم. این هدف امکاناتی را می طلبد که این امکانات در حال حاضر از نظر تکنولوژیکی فراهم است.
بنابراین اعتقاد ما بر این است که در اولین ساعت های زندگی یک نوزاد باید وضعیت سلامت شنوایی او بررسی و مشخص شود. در حال حاضر یک برنامه تحت عنوان برنامه جامع غربالگری شنوایی نوزادان در ایران که انجام آن در کشورهای توسعه یافته متعددی در دنیا به صورت یک الزام درآمده است در آستانه تحقق است.
این کار اهمیت زائدالوصفی دارد به این دلیل است که ما با تشخیص زودرس اختلال شنوایی و شروع به موقع اقدامات توانبخشی از عوارض بعدی آن که در حیطه اختلالات زبان و گفتار رخ می دهد، پیشگیری می کنیم.
پس اختلالات شنوایی می تواند منجر به اختلالات زبان و گفتار شود؟
بله! قطعا. ما همیشه گفته ایم که گفتار و شنوایی لازم و ملزوم یکدیگر هستند. اگر فرد شنوایی خوبی داشته باشد گفتار خوبی هم دارد و اگر به هر اندازه نقص شنوایی وجود داشته باشد به همان اندازه نیز نقص در تکامل و شکل گیری گفتار به وجود خواهد آمد. بنابراین باید نسبت به این موضوع حساسیت ویژه ای داشت.
گفتید برنامه غربالگری باید در اولین ساعات پس از تولد انجام شود. این کار به چه ترتیب انجام می شود؟
به خاطر فناوری نوینی که امروزه فراهم شده است ما قادریم تا قبل از ترخیص نوزاد از بیمارستان یک آزمون غربالگری شنوایی انجام دهیم و با این آزمون مشخص می کنیم که وضعیت حلزون گوش که ارگان گیرنده صدا در سیستم شنوایی است به چه شکل است.
این آزمون عملکرد حلزون را برای ما تایید می کند که آیا سلول های مویی که در داخل حلزون شنوایی قرار دارند کار خودشان را به خوبی انجام می دهند یا خیر.
یکی از زیبایی های سازوکار شنوایی این است که ارگان گیرنده آن که حلزون است علاوه بر انتقال صدا و تبدیل آن به انرژی الکتریکی، خودش ایجاد انرژی می کند. ما با این آزمون این انرژی را ثبت می کنیم. وقتی دستگاه انرژی را ثبت کند یعنی حلزون گوش نوزاد کار می کند و شنوایی او سالم است.
کمی درمورد این بررسی های تکمیلی توضیح می دهید؟
برنامه غربالگری جامع نوزادان ۳ مرحله دارد؛ مرحله اول غربالگری است که نوزادان سالم و نوزادانی که نیاز به بررسی بیشتری دارند مشخص می شوند. در مرحله دوم نوزاد وارد فاز تشخیصی می شود.
در این مرحله به وسیله تکنولوژی هایی که در این زمینه وجود دارد و بدون نیاز به پاسخ مستقیم کودک، وضعیت شنوایی او را تقریبا با ۹۵ درصد دقت ارزیابی می کنیم.
این مرحله زمان بر است؟ و آیا مشکلاتی برای نوزاد ایجاد نمی کند؟
نه، زمان لازم در این فاز حدود نیم ساعت تا ۴۵ دقیقه است. منتهی نوزاد باید آرام و ترجیحا خواب باشد زیرا این تست ها باید در شرایط آرامش کودک انجام شود.
البته امروزه فناوری هایی وجود دارد که حتی این نیاز را هم مرتفع کرده است اما ما می توانیم از داروهای خواب آور که با نظارت اساتید بیماری های اطفال و نوزادان تجویز می شود نیز استفاده کنیم.
و فاز سوم؟
فاز سوم که فاز خیلی مهمی است، فاز مداخله نام دارد. حال نوزادی که در فاز دوم مورد ارزیابی کامل شنوایی قرار گرفته و مشخص شده است که دچار اختلال شنوایی غیرقابل درمان است وارد فاز مداخله می شود و باید توانبخشی شنوایی را به دلیل اهمیت گفتار و زبان که در ابتدا به آن اشاره کردم، برای او شروع کنیم.
این فاز معمولا با سمعک شروع می شود و اغلب کودکان به سمعک پاسخ می دهند و در روند توانبخشی شنوایی به خوبی جریان شکل گیری گفتار و زبان مدیریت می شود.
گروه اندکی هم هستند که کاهش شنوایی آنها خیلی شدید است و متاسفانه قوی ترین سمعک ها نیز برای آنها کارآمد نیست. در این صورت از فناوری دیگری تحت عنوان کاشت حلزون استفاده می کنیم که خوشبختانه کشور ما یکی از پیشرفته ترین کشورها در این زمینه است. بنابراین این نوید را به خانواده ها می دهیم که از این پس پدیده ای به اسم کودک کر و لال نخواهیم داشت.
میزان موفقیت درمان کاشت حلزون چقدر است؟
میزان موفقیت هر دو درمان، هم استفاده از سمعک و هم کاشت حلزون بسیار عالی است و ما نظام توان بخشی شنوایی بسیار کارآمدی در این زمینه داریم.
آیا والدین به راحتی می پذیرند که کودکشان از سمعک استفاده کند؟
سوال بسیار خوبی پرسیدید. یکی از دشواری های کار ما همین است و آن زمانی است که به والدین می گوییم که کودک شما دچار کاهش شنوایی است و باید از سمعک استفاده کند.
ولی ما در یک روند مشاوره ای درست، والدین را راهنمایی کرده و اطلاعات لازم را به آنها منتقل می کنیم. خوشبختانه والدین خیلی زود می پذیرند که نوزاد یا کودکشان باید از سمعک استفاده کند.
سه مرحله ای که به آن اشاره کردید نهایتا تا چه زمانی باید تشخیص و انجام داده شوند؟
پروتکل ها در کل دنیا این طور می گویند که ما باید تا ۳ ماهگی کودک به تشخیص رسیده باشیم و تا ۶ ماهگی مرحله مداخله را برای کودکانی که مشکل دارند، شروع کرده باشیم.
زیرا ما برای شکل گیری زبان و توانمندی گفتار و ارتباط، یک زمان طلایی یا دوره بحرانی داریم. اگر از این زمان عبور کنیم دیگر سیستم عصبی مرکزی پذیرنده خوبی برای تغییر نیست. به همین دلیل همه کارها را باید تا ۳ سالگی انجام دهیم.
بنابراین مهم ترین پیامم به والدین این است که هر چه سریع تر فرآیند توان بخشی شنوایی کودکشان را شروع کنند تا به نتیجه بهتری برسیم.
والدین به چه علامت هایی از نظر شنوایی نوزادشان باید مشکوک شوند تا پی به کاهش شنوایی او ببرند؟
معمولا پاسخ های اولیه نوزاد به سروصدا پاسخ های رفلکسیو است. یعنی تا یکی، دو ماهگی نوزاد به صداهای بلند و ناگهانی واکنش نشان می دهد مثلا پلکش را باز می کند یا می بندد، پاهایش را جمع می کند و... از ۲ ماهگی به بعد پاسخ ها به صورت جهت یابی است و تا حدی قادر است چپ و راست یا بالا و پایین را جهت یابی کند و هر چه سنش بالاتر می رود این جهت یابی دقیق تر می شود.
اما نکته ای که وجود دارد و والدین آن را جدی نمی گیرند این است که از قان و قون و صداهایی که کودک از خود درمی آورد نمی توان به وضعیت شنوایی او پی برد زیرا این امر در کودکان کم شنوا و سالم فرق چندانی نمی کند.
گاهی والدین براساس همین صداها فکر می کنند کودکشان سالم است و مشکلی ندارد. در حالی که اهمیت دادن به پاسخ های رفلکسیو و پاسخ های جهت دار از اهمیت ویژه ای برخوردار است و می تواند به والدین در تشخیص کم شنوایی او کمک کند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼