با کودکان لجباز چه کنیم؟
آیا وقتی حاضر نیست عروسکش را به دوستش قرض بدهد، او را مجبور به انجام رفتار دلخواه تان می کنید؟ یا وقتی جواب محبت دیگران را با بی اعتنایی یا پرخاش می دهد، او را بی ادب می خوانید؟
سیب سبز: آیا وقتی حاضر نیست عروسکش را به دوستش قرض بدهد، او را مجبور به انجام رفتار دلخواه تان می کنید؟ یا وقتی جواب محبت دیگران را با بی اعتنایی یا پرخاش می دهد، او را بی ادب می خوانید؟ روانشناسان می گویند واکنشی که به اشتباهات یا رفتارهای شایسته کودک تان می دهید، بنای هویت اخلاقی او را می سازند.
با لجبازی های کودکانه یا خرابکاری های فرزندتان چه برخوردی می کنید؟ آیا وقتی حاضر نیست عروسکش را به دوستش قرض بدهد، او را مجبور به انجام رفتار دلخواه تان می کنید؟ یا وقتی جواب محبت دیگران را با بی اعتنایی یا پرخاش می دهد، او را بی ادب و اصلاح ناپذیر می خوانید؟
روانشناسان می گویند واکنشی که به اشتباهات یا رفتارهای شایسته کودک تان می دهید، بنای هویت اخلاقی او را می سازند. در این مطلب باتوجه به یافته های پژوهشی که در روزنامه نیویورک تایمز منتشر شده است، به ۴سؤال رایج والدین پاسخ داده ایم.
شاید شما هم بتوانید در لابه لای این حرف ها، پاسخ مسئله ای که مدت ها از پس حل کردنش برنیامده اید را پیدا کنید.
جایزه بخریم؟
سارای ۸ ساله تا همین چند روز پیش تمایل به قرض دادن اسباب بازی هایش به کودکان دیگر نداشته و به جای بازی های جمعی، ترجیح می داده در تنهایی خود را سرگرم کند. اما روز گذشته بدون دخالت دیگران عزیزترین عروسکش را به فرزند مهمان می دهد و بدون مقاومت وسایلش را با او به اشتراک می گذارد.
شما می توانید با خریدن عروسکی که مدتی است از پشت ویترین مغازه توجه او را جلب کرده، فرزندتان را خوشحال کنید و با این قدردانی، از او بخواهید که رفتار خوبش را تکرار کند.
اما مراقب باشید! «پاداش دادن» به بچه ها به مرور باعث می شود که رفتار درست و اخلاقی را به دلیل دریافت چیزی انجام دهند. کودکی که با این روش شرطی شده، پس از مدتی در صورتی که پاداش موردنظرش را دریافت نکند، از انجام رفتار درست سر باز می زند.
اما اگر شما فرزندتان را «تحسین» کنید، به او یاد می دهید که رفتار خوب را به دلیل احساس خوشایندی که از انجام دادنش ایجاد می شود ابراز کند، نه به دلیل دریافت چیز دیگری.
چه باید کرد؟
روانشناسان معتقدند بهترین سن برای تعریف کردن از شخصیت فرزندتان و شکل دادن به هویت اخلاقی او، ۸ سالگی است. والدین سارا برای تحسین کردن او می توانند از هزاران جمله کمک بگیرند.
اما کدام یک از این جملات به شکل گیری شخصیت اخلاقی و تکرار رفتارهای درست کودک کمک می کند؟ پیشنهاد ما این است که به جای تحسین «رفتار» فرزندتان، «شخصیت» او را ستایش کنید. به جای اینکه به کودکی که رفتار مشابه سارا را تکرار می کند، بگویید: «آفرین که عروسکت را به او دادی!» بهتر است بگویید: «تو دختر بخشنده ای هستی!»
دعوا کنید؟
سپهر پسر بازیگوشی است که با وجود گذراندن وقت زیاد پشت رایانه اش، همه جدول ضرب را از بر شده. اما مهسا، نمی تواند به خوبی پسرخاله اش سپهر مسئله ها را حل کند و برای یادگرفتن جدول ضرب، به هفته ها تلاش در کنار پدر و مادرش نیاز دارد.
سرزنشش کنیم؟
اگر از الگوی قدیمی فرزندپروری کمک بگیرید، احتمالا به مهسا می گویید که باید مثل سپهر سر کلاس حواسش را جمع کند و به جای اینکه از پدر و مادرش انتظار همکاری مداوم داشته باشد، در همان زنگ ریاضی درسش را از معلمش یاد بگیرد.
در چنین شرایطی شما با دیدن سپهر به او تبریک می گویید و از اینکه نمراتش در درس دشوار ریاضی عالی است به او افتخار می کنید. اما مراقب باشید! قرار نیست هیچ کس به دلیل نداشتن استعداد در انجام کاری تنبیه یا سرزنش شود. بچه ها باید به دلیل «تلاش» کردن تشویق شوند نه به دلیل «استعداد»های شان. پس بهتر است این بار به طور کامل در رفتارتان تجدیدنظر کنید.
چه باید کرد؟
به مهسا نشان دهید که متوجه تلاش هایش هستید. به جای اینکه با هر بار دیدن نمره های او واژه «چرا!» را به زبان بیاورید، نمراتش را با دفعات قبل مقایسه کنید و به او توضیح دهید که به دلیل تلاش بیشتر به موفقیت بیشتری دست پیدا کرده.
اگر فرزندتان به دلیل ناتوانی اش در یاد گرفتن یک مهارت، احساس سرخوردگی می کند، به او بگویید که همه آدم ها همه کارها را به خوبی انجام نمی دهند و گرچه او در درس علوم به راحتی نمره ۲۰ می گیرد، اما برای یادگرفتن به تلاش بیشتری نیاز دارد. تلاشی که قطعا از طرف شما ستایش می شود و از دیدتان پنهان نمی ماند.
کتک بزنیم؟
امیر پرانرژی و خرابکار است. محال است در خانه دیگران خرابی به بار نیاورد و اغلب به خاطر جنب وجوش بیش از اندازه اش، مادرش را خسته و کلافه می کند. او گاهی بچه های کوچک تر از خود را آزار می دهد و اشک بچه های دیگر را در می آورد.
کتکش بزنم؟
مادران سنتی سرزنش کردن را به عنوان اولین و موثرترین راه انتخاب می کنند. آنها در چنین شرایطی رفتارهای نادرست فرزندشان را به او گوشزد می کنند و با گرفتن انگشت اتهام به او، برای شرمنده کردنش تلاش می کنند.
از نظر آنها یک کودک تحقیر شده و شرمسار به ندرت رفتارهای نادرستش را تکرار می کند. اما روانشناسان نظر دیگری در این مورد دارند. آنها در بررسی های شان به این نتیجه رسیده اند که اگر کودکان «نادرست» بودن یک واقعیت را بپذیرند، نه به خاطر ترس و نه از سر خجالت، بلکه به دلیل نادرست و غیراخلاقی بودن آن کار از انجامش منصرف می شوند.
چه باید کرد؟
روانشناسان معتقدند که ایجاد احساس «شرم» هیچ کمکی به حل شکل مسئله نمی کند. از نظر آنها اگر می خواهید فرزندتان به آزار دادن دیگران بی میل شود، بهتر است احساس «خطاکاری» را در او ایجاد کنید.
با نشان دادن واکنش «خشم» به رفتار غیراخلاقی کودک، می توانید تصویری منفی از خود را در ذهن او ایجاد کرده و او را شرمنده کنید. اما اگر از این کار ابراز «تاسف» کنیم، در او احساس خطاکاری و میل به اصلاح رفتار را ایجاد می کنید.
امیر نباید به خاطر رفتار اشتباهی که کرده شرمنده شود، بلکه باید از احساس ناخوشایندی که در دیگران ایجاد کرده با خبر باشد و با درک کردن این موضوع، از انجام دوباره آن منصرف شود.
بی اعتنایی کنیم؟
نوشین بارها هر یک از خواسته هایش را با مادرش در میان می گذارد اما با بی اعتنایی و بی پاسخی او روبه رو می شود. پدر او ترجیح می دهد تا آنجا که می تواند در روابط مادر و دختر دخالت نکند. اما در اغلب موارد کودک بعد از چند بار مطرح کردن خواسته اش، به فریاد و کتک زدن رو می آورد، پدر و اطرافیان او را به خواسته اش می رسانند.
اعتنا نکنم؟
شنیدن کلمات، توجه به حالات چهره و به طور کلی درک حال کودک، از نشانه های احترام گذاشتن به اوست. از نظر روانشناسان برقراری رابطه صمیمانه و محترمانه با افراد، به سن آنها ارتباطی ندارد و باید از همان سنین کودکی آغاز شود. پژوهش ها نشان می دهند کودکان بیشتر از همه تحت تاثیر کسانی قرار می گیرند که در عین علاقه مند بودن به آنها، برایشان احترام قائلند.
چه باید کرد؟
والدین نوشین باید در خانه احترام دوسویه را برقرار کنند. یعنی همانطور که حرف هایش را می شنوند و خواسته های منطقی اش را فراهم می کنند، باید از او هم انتظار رفتار درست را داشته باشند.
کودک باید بداند که تقاضایش همیشه و در هر شرایطی برآورده نمی شود، اما والدین در مقابل، حرف های او را می شنوند و دلیل اجرا نشدن برخی از آنها را برایش توضیح می دهند. مادر نباید او را ضعیف و بی اهمیت ببیند و پدر هم نباید قدرتی مهارناپذیر را به واسطه پرخاشگری فرزندش به او بدهد. در مقابل کودک باید بداند که جز با ابزار منطق، توانایی رسیدن به خواسته اش را ندارد.
نصیحت یا درست رفتار کردن؟
عرفان با پدرش با تندی و پرخاش صحبت می کند. او همیشه خلاف خواسته های پدرش را انجام می دهد و گاهی حتی به حرف هایش هیچ واکنشی نشان نمی دهد. گرچه او رابطه صمیمانه ای با مادرش دارد اما وقتی چند هفته از پدرش دور است، حتی حاضر به احوالپرسی تلفنی با او نیست.
مجبورش کنیم؟
والدین عرفان می توانند قوه قهریه را به کار گیرند و او را مجبور به رعایت خواسته های پدر کنند. اما این اجبار تا چه سنی بر رفتار کودک تاثیر می گذارد؟
قطعا اگر کودک به درست بودن یک رفتار معتقد نباشد، بعد از گذشت چند سال در برابر اجبار والدین مقاوم می شود و از انجام خواسته شان سر باز می زند. برای آنکه این پدر و مادر از پس حل چنین مشکلی بربیایند، بهتر است به رفتارهای خود نگاه کنند. شاید بحث های مکرر والدین عرفان یا بی تفاوتی و بی احترامی والدینش نسبت به هم ، او را به چنین واکنشی وا داشته.
چه باید کرد؟
از نظر روانشناسان بهترین راه برای ترغیب بچه ها به یک رفتار، نه «نصیحت کردن» بلکه «نشان دادن عملی رفتار درست» است. از نظر آنها موعظه عملی، نیازی به همراه شدن با موعظه کلامی هم ندارد و به تنهایی به تغییر رفتار کودک منجر می شود.
اگر می خواهید کودک رفتار درست را در پیش بگیرد، بهتر است همان رفتار را در جریان زندگی روزمره ابراز کنید. اگر پدر و مادر عرفان برخورد شایسته و سرشار از محبت و احترام با یکدیگر داشته باشند، دیگر دلیلی ندارد که برای برقراری آشتی و صمیمیت میان او و پدرش، به زور متوسل شوند.
اگر کودک شما هم در شرایط مشابهی قرار دارد، به جای اینکه او را مجبور به سلام کردن یا احترام ظاهری کنید، در مقابلش به کوچک و بزرگ، مرد و زن و پیر و جوان احترام بگذارید و این اصل اخلاقی را به قانونی غیرقابل حذف در زندگی خوتان و او تبدیل کنید. یادتان نرود که تنها راه پرورش بچه های اخلاقی، زندگی کردن بر اساس اصول اخلاقی است.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼