برای کاهش درد زایمان چه می‌توان کرد؟

منظور از زایمان بی‎درد، انجام زایمان کاملا" طبیعی ولی با درد کم یا حتی کاملا" بدون درد می باشد. در این نوع زایمان پزشک و ماما با استفاده از روشهای مختلفی سعی میکنند درد زایمان طبیعی را برای مادر تا حد قابل تحملی کاهش دهند، بگونه ای که او بتواند براحتی و با کمترین درد و رنج نوزاد خود را بدنیا آورد.

راههای زیادی برای کاهش درد زایمان وجود دارد
انتونکس مخلوط رو گاز اکسیژن و نایتروس اکساید (N۲o) بوده و از طریق ماسک به زن باردار تجویز می‌شود. هنگامی که او طی مراحل زایمانی انقباص رحم را بصورت درد حس میکند، ماسک مخصوصی را روی صورت خود گذاشته و از داخل آن نفس عمیق میکشد.
گاز وارد ریه ها و سپس مغز شده و در آنجا با تاثیر بر مراکز درد باعث کاهش احساس درد میشود. بدین ترتیب نه تنها درد زایمان از ببین میرود، بلکه مادر در یک حالت رویاگونه و شبیه خواب زایمان مینماید.
انتونکس اثر سویی روی مادر و جنین نداشته و در امر زایمان اختلال ایجاد نمی کند. البته در بعضی افراد ممکن است درد کاملا" از بین نرود ولی قطعا" شدت آن به حد قابل تحملی کاهش می یابد. در یک روش دیگر میتوان با تزریق داروی مسکن از کمر، درد را کاملا" از بین برد.
زایمان بدون درد از صدوپنجاه سال پیش در اکثر کشورهای پیشرفته دنیا مطرح بوده و اعتقاد بر این است که زایمان طبیعی حق طبیعی هر مادر است که نباید از او گرفته شود.
زنان بارداری که راه صحیح زایمان طبیعی را انتخاب کرده و از درخواست سزارین بی مورد پرهیز کنند میتوانند با مراجعه به کلاسهای آمادگی زایمان طبیعی، خود را برای یک زایمان موفق آماده نمایند. زنان آموزش دیده با حداقل ترس و درد میتوانند به آسانی زایمان کرده و از مزایای زایمان طبیعی (که امکان حضور همراه یا همسر بر بالین زائو یکی از این مزایاست ) بهره مند شوند.
تمام این شرایط به این دلیل فراهم شده است که زنان باردار از درخواست سزارین بدون دلیل خود داری کنند. زیرا سزارین غیر ضروری عوارض و خطرات بسیار زیادی هم برای مادر و هم برای جنین دارد. از طرف دیگر زایمان طبیعی نسبت به سزارین فواید فراوانی را برای مادر و نوزادش به همراه خواهد داشت که هیچ چیز نمی تواند جایگزین آن شود.

سزارین و زایمان طبیعی
مدت بستری در سزارین یک الی چند روز است. مدت بستری در زایمان طبیعی حداکثر یک روز است.
درد سزارین بعد از عمل شروع می شود و روزها و گاهی هفته ها ادامه دارد. درد زایمان با تولد بچه به پایان می رسد.
ساعتها بعد از عمل و بیهوشی مادر میتواند بچه خود را ببیند. بلافاصله پس از تولد مادر بچه اش را می بیند، بغل می کند و صدای گریه اش را می شنود و او را می بوسد.
به هوش آمدن با عوارضی مثل درد، لرز، سرگیجه و استفراغ ممکن است همراه باشد. عوارض بیهوشی عمومی وجود ندارد.
شیردهی مادر و شیر خوردن نوزاد با تأخیر انجام میشود. بلافاصله پس از تولد مادر می تواند کودکش را بغل کرده و سینه اش را در دهان او قرار دهد و این به تحریک شیردهی سینه ها و مکیدن کودک کمک می نماید.
آب موجود در دهان، مری، معده، روده ها و احتمالاً ریه جنین به طور کامل خارج نمی شود و نوزاد می تواند پس از تولد مشکلات تنفسی داشته باشد. تنفس نوزاد راحتتر انجام می شود زیرا آبها از احشاء او با فشرده شدن در کانال زایمان خارج شده است.
جنین آمادگی ورود ناگهانی به دنیای خارج از رحم را ندارد جنین بتدریج وارد محیط جدید می شود و در این راه بدلیل فشارهای موجود ضربان قلب، فشار خون و گردش خون به مغزش افزایش یافته با آمادگی بیشتری بدنیا می آید.
خونریزی در سزارین دو برابر زایمان طبیعی است.
خطر عفونت زخم عمل و چسبندگی های پس از عمل در سزارین وجود دارد.
هوش نوزادان زایمان طبیعی نه تنها بیشتر از سزارینیهاست بلکه مشکلات مغزی مثل تشنج نیزدر آنها کمتر است.
بیهوشی عمومی سزارین برای مادر خطرات زیادی در بر دارد (مثل خفگی ناشی از استفراغ زیر بیهوشی و ورود مواد استفراغی به ریه)
بنابراین مادران باردار که ۹ ماه تمام سختی و مشقت زیادی را به جان خریده اند با اندکی صبر و تحمل و نهایتا" انتخاب زایمان بدون درد میتوانند ثمره انتظار خود را به سلامت بدنیا آورند و نباید با درخواست سزارین بی مورد جان خود و نوزاد عزیزشان را به خطر اندازند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
کاهش درد زایمان با توجه به مشخص شدن فواید بسیار زیاد زایمان طبیعی، از جمله مباحثی است که این روز‌ها بیش از پیش مورد توجه قرار می‌گیرد.
درد زایمان طبیعی را می‌توان بدون شک یکی از سخت‌ترین و بیشترین دردهایی دانست که خانم‌ها در طول زندگی خود تجربه می‌کنند و برای فرار از آن به عمل سزارین روی می‌آورند. اما نکته جالب توجه اینجاست که با روش‌های طبیعی و ساده نیز می‌توان این درد را تا حد زیادی کاهش داد و برای این همیشه کابوس ترسناک زایمان طبیعی را از ذهن پاک کرد.
با ما همراه باشید تا روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی را با شما به استراک بگذاریم.

روش اول: در دوران بارداری و قبل از آن ویتامین D مصرف کنید
یکی از روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی استفاده از ویتامین D قبل از بارداری و حین آن است. پزشکان معتقد هستند زنانی که سطح ویتامین D بالاتری دارند تا حد بسیار زیادی درد زایمانشان کمتر است.
قبل از بارداری می‌توانید ماهیانه از قرص‌های ویتامین D استفاده کنید و در زمان بارداری نیز از خوراکی‌های طبیعی و نور خورشید بهره ببرید.

روش دوم: زایمان در آب
زایمان در آب یکی دیگر از روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی است که چند سالی است در بسیاری از بیمارستان‌های اروپایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. قرار گرفتن بدن در آب گرم حین زایمان باعث آرامش و رها شدن عضلات بدن می‌شود و درد آن را تا حد زیادی کم می‌کند.

روش سوم: استفاده از تکنیک تنفس صحیح
دم و بازدم صحیح در زمان زایمان از دیگر روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی است که قبل از وضع حمل باید به مادر آموزش داده شود. تنفس عمیق در حین انقباضات رحمی می‌تواند تا حد زیادی به روند زایمان کمک کرده و درد ناشی از آن را کاهش دهد.

روش چهارم: استفاده از آب گرم
استفاده از آب گرم را شاید بتوان اولین و ابتدایی‌ترین راه کاهش درد زایمان طبیعی دانست که از گذشته‌های دور قابله‌ها از آن استفاده می‌کرده‌اند.
قرار گرفتن کمر یا دست و پاها در آب گرم یا قرار دادن حوله گرم روی آن‌ها می‌تواند درد موضعی و گرفتگی آن‌ها را کاهش داده و کمک کند زایمان در زمان کوتاه‌تری انجام گیرد.

روش پنجم: بی‌حسی اپیدورال برای کاهش درد زایمان
از دیگر روش‌های کاهش درد زایمان طبیعی استفاده از روش‌های بی‌حسی موضعی است که حتما باید در بیمارستان و با تجویز پزشک انجام شود.
در این روش پایین شکم، پایین کمر، بالای ران و لگن تا حد زیادی بی‌حس می‌شود. در این بی‌حسی مادر در حین زایمان نباید بخوابد و زمان‌هایی که نیاز به زور دارد را کاملا احساس کرده و انجام می‌دهد.

روش ششم: حرکت در حین زایمان
با وجود تحمل درد در حین زایمان سعی کنید ساکن روی تخت خود دراز نکشید. جابجایی و حرکت در حین زایمان می‌تواند تا حد زیادی سرعت وضع حمل را افزایش داده و درد‌های آن را کاهش دهد.
جالب است بدانید با ایستادن و یا نشستن در حالت عمود و قدم زدن، نیروی جاذبه نیز به کمک شما آمده و زایمان را حدود یک ساعت زودتر و با درد کمتری انجام می‌دهید.
با کمک این روش‌ها می‌توانید تا حد زیادی درد زایمان را کاهش داده و با آرامش خاطر فرزند خود را به دنیا آورید.

روش‌های دیگر کاهش درد زایمان
برای کاهش درد زایمان، روش‌های دیگری هم هست

الف- روشهای دارویی
روشهایی که با تزریق یا استنشاق نوعی داروی بیحسی مانع انتقال حس درد به مغز می‌شود، شامل:
1- بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال: داروی بی حسی در فضای ستون فقرات و در اطراف یا داخل نخاع بلافاصله قبل از زایمان تزریق می شود. دراین روش زن درد را احساس نمی کند ولی بیدار و هوشیار است.
۲-استنشاق داروی بی دردی: داروی بی حسی به شکل گاز از طریق گذاردن ماسک بر روی بینی و دهان به بدن زن منتقل شده و دردهای وی را تا حدی کاهش می دهد.
3-تزریق داروی برای کاهش درد: در این روش دارو در داخل عضله و یا رگ تزریق می شود که زن درد کمتری را احساس کند.
اکثر زایمان‌ها با درد و ناراحتی همراه هستند که شدت آن به عوامل فردی، تعداد و نوع زایمان، اندازه و وضعیت قرار گرفتن جنین در رحم بستگی دارد اما راهکارهایی برای آسان‌تر کردن تحمل این درد برای مادر وجود دارد؛ با انجام زایمان طبیعی و استفاده از روشهای کاهش درد می‌توان یک تجربه خوشایند از زایمان برای خود ایجاد کرد و به حفظ سلامت خود و نوزاد خود کمک کرد؛ امروزه اکثر این روشها در ایران قابل دسترسی است.

ب- روشهایی غیردارویی
روش‌هایی که بدون استفاده از داروی بی‌حسی و با استفاده از مهارت زن موجب می‌شود که وی بتواند زایمان خود را آگاهانه هدایت کند در این حالت، زن باردار قادر است که احساس درد زایمان را به حداقل برساند؛ این روشها که اثرات آن ثابت شده است شامل موارد زیر است از:
1- مهارت‌های تنفسی، تن آرامی: گرچه کاربرد تکنیک‌های تنفسی مناسب درطی مراحل زایمان باعث شلی عضلانی نیز می شود اما مهمترین تاثیر و هدف تکنیک ها کاهش درد با تمرکز به تنفس حین مراحل زایمان است که باعث می شود سلولهای مغزی که محل ثبت تحریکاتی مانند درد هستند با این پیام ها نیز مشغول شوند و لذا پیام درد کمتر ثبت می شود.
هماهنگی بین تنفس، تن آرامی بدن و تمرکز و تجسم حین مراحل زایمان فکر زن باردار را از درد منحرف می کند، بنابراین توصیه می شود زن باردار با تمرین مداوم ذهن و بدن خود را آماده کند.
2- قرار گرفتن در وضعیت‌های مختلف در زمان درد: تغییر وضعیت موجب رفع خستگی، راحتی بیشتر و گردش خون بهتر می شود. زن باردار می تواند به دلخواه خود، هر حالتی که راحت تر است (مانند نشسته، ایستاده، خوابیده، درازکشیده و یا راه رفتن) را انتخاب کند.
آزادی در انتخاب وضعیت موجب می شود تا توانایی وی برای تحمل درد زایمان افزایش یابد واحساس رضایت و خشنودی کند.
3- تمرکز، تجسم خوشایند، احساس شادمانی و انحراف فکر: زن باردار در حین دردهای زایمانی فشار جسمی و روانی زیادی را متحمل می شود که با فکرکردن به خاطرات خوشایند و انحراف فکر، تفکرمثبت، اعتماد به نفس که بر روی ذهن تاثیر می گذارند می تواند احساس درد را به حداقل برساند.
۴- آوای قرآن یا موسیقی: شنیدن آوای قران بیش از موسیقی، در چهار ساعت ابتدای مرحله فعال زایمانی از شدت درد می‌کاهد.
براساس روایات واحادیث ائمه وبزرگان دین اسلام جهت کاهش دردهای زایمانی ادعیه و دستورالعمل های خاص و متفاوتی، ازجمله تکرار آیه 35 از سوره آل عمران یا قرائت سوره های مریم، انشقاق از قران درطول مدت زایمان توصیه شده است.