کودکم دائما فحش می‌دهد، چه کنم؟
یکی از مهم‌ترین وظایف والدین تعلیم وتربیت فرزندان است، فرزندانی که در کودکی به علت‌های گوناگون دچار اختلالات خلقی شده‌اند.
روزنامه ایران: یکی از مهم ترین وظایف والدین تعلیم وتربیت فرزندان است، فرزندانی که در کودکی به علت های گوناگون دچار اختلالات خلقی شده اند. اغلب والدین نمی دانند دلیل این بدرفتاری ها چیست و گاهی واکنش هایی را در پاسخ به این رفتارها نشان می دهند که باعث تشدید آن رفتار می شود.
غافل از این که به گفته روان شناسان کودک، اگر این اختلالات خلقی ژنتیکی نباشد، معمولاً ریشه در رفتار نادرست والدین دارد. به عبارتی رفتارهای نادرست والدین با یکدیگر و در ارتباط با کودک الگویی برای فرزند آنها خواهد بود. کودکان آمیزه ای از رفتار بزرگ ترها و محیط زندگی خود هستند و نباید آنها را به دلیل رفتارهای بد سرزنش کرد.
روان شناسان بر این باورند در مرحله اول باید به اصلاح رفتار والدین در قبال کودکان پرداخت و پس از ارائه آموزش ها ومهارت های لازم به آنها، مشخص کرد علت اختلالات خلقی در کودک چیست تا با کنترل شرایطی که بدرفتاری را تشدید می کند شروع به شخصیت سازی در کودکان کرد.
انعکاس وقایع محیط
کودکان موجوداتی پاک هستند که قادر به تشخیص خوب و بد نیستند و بسیاری از رفتارهای غلطی که از خود بروز می دهند انعکاس وقایع محیط اطراف آنها است.
دکتر رزیتا داوری، فوق تخصص روان پزشکی کودکان و نوجوانان درباره علل بدرفتاری کودکان می گوید: «مشکلات رفتاری کودکان علت های مختلفی دارد و ممکن است ناشی از مشکلات زمینه ای مثل (ژنتیک، سرشت و بیمارهایی نظیر بیش فعالی) یا مشکلات خانوادگی و مسائل محیطی باشد.»
متخصصان و روان پزشکان کودک به راحتی می توانند این اختلال را تشخیص و راه های کنترل چنین مشکلاتی را پیش روی والدین قرار دهند. رفتارهای طبیعی و شیطنت های مخصوص دوران کودکی نباید با اختلال بیش فعالی اشتباه گرفته شود. در صورت تأیید این اختلال از سوی متخصصان، ضروری است تا کودک دارای این اختلال معالجه شود، در غیر این صورت این کودک در دوره نوجوانی احتمال دارد رفتارهای ضد اجتماعی از خود بروز دهد.
دکتر میترا حکیم شوشتری، فوق تخصص روان پزشکی کودک و نوجوان نیز با اشاره به اختلالات نقض توجه و بیش فعالی می گوید: «این بیماری نوعی اختلال عصبی بوده که طی آن فعالیت قسمتی از مغز که مسئول توجه، تمرکز و آرامش فرد است کاهش پیدا می کند و در برخی موارد دچار تأخیر رشد می شوند.»
این عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران معتقد است: «بطور کل اگر بدرفتاری کودکان مداوم باشد و با انجام هر روشی اصلاح نشود، حتماً باید به روان پزشک کودک مراجعه شود و علت این بدرفتاری مشخص شود، چرا که ممکن است این بدرفتاری ها مقدمه شروع اختلالات روان پزشکی باشد و رشد شخصیتی کودکان را دچار مشکل کند.»در زمینه درمان اختلالاتی مثل بیش فعالی به کارگیری راهکارهای مناسب از سوی والدین بدون دارو درمانی کافی نیست.
مشکلات رفتاری کودکان به هر علتی باشد، مسئله ای نیست که با بدرفتاری والدین درمان پذیر باشد و اساساً کودکان ناخواسته و تحت تأثیر محیط زندگی رفتارهای بد از خود بروز می دهند.
حجت الاسلام داوود زارع، معاون امور خانواده نهاد فرهنگی جامعة المصطفی درباره دیدگاه دین اسلام برای تربیت کودکان می گوید: «طبق روایات، فرزندان به سه گروه سنی تقسیم می شوند، تا هفت سالگی کودکان پادشاه محسوب می شوند و گروه دوم عبید و غلام هستند که فرمان می پذیرند و گروه سوم نقش وزیر را دارند که مشاوره می دهند. از نظر دین اسلام کودکانی که کمتر از هفت سال دارند از نظر عقلی کامل نیستند و در این دوره رفتارهای والدین با فرزندان باید همراه با تکریم و احترام باشد و نباید به آنها امر و نهی کرد، چرا که اگر رفتار با امرونهی همراه باشد رفتار کودک شکننده می شود.»
مقابله با بدرفتاری
به گفته متخصصان در مقابله با کودکان بدرفتار، والدین نباید رفتار نامناسبی از خود نشان دهند. بد دهنی کودکان یکی از اصلی ترین مشکلات والدین است که در بسیاری از موارد خود والدین در بد دهنی کودکان نقش دارند و کودکان صرفاً از روی تقلید این الفاظ را به کار می برند و در برخی موارد بددهنی برای جلب توجه است.
دکتر رزیتا داوری می گوید: «بعضی واکنش های غلط والدین باعث تقویت رفتارهای نادرست کودک می شود، به عنوان مثال (لبخند زدن اتفاقی به حرف زشتی که یک کودک سه ساله می زند و یا زمانی که یک کودک با داد و فریاد می تواند به خواسته اش برسد.) در صورتی که این رفتار از سوی والدین واکنش صحیحی نداشته باشد، این مشکلات رفتاری در کودک نهادینه می شود و او یاد می گیرد تا با داد و فریاد و بد دهنی به خواسته اش برسد.»
کودکان بسیاری از رفتارهای بد و خوب را از مشاهده اعمال دیگران کسب می کنند. به این علت روان شناسان بهترین راهکار درمان بدرفتاری کودکان را آموزش صحیح والدین و یا رسانه ها می دانند.
دکتر حکیم شوشتری می گوید: « یکی از مهم ترین اصول در تعلیم فرزندان ارائه یک الگوی صحیح و سالم است. در واقع بچه ها از بزرگترها یاد می گیرند چگونه رفتار کنند و به عبارتی زمانی که ببینند والدین با یکدیگر به درستی و با محبت حرف می زنند، رفتارهای مناسب اجتماعی را یاد می گیرند و کمتر رفتارهای ناهنجار از خود بروز می دهند. رسانه ها نیز با آنچه که تولید می کنند،کودک را در برابر فرهنگ خاصی قرار می دهند.»
این متخصص معتقد است: «کودکان در حالت کلی و از نظر روانی تمایل دارند اطرافیان را خشنود نگه دارند و اگر رفتار بدی نشان می دهند باید به دنبال علت آن بود که در برخی موارد کودک آزاری وتهدید عامل این رفتار است و بدرفتاری پاسخی به این ریشه ها است.»
حجت الاسلام زارع نیز با بیان این که کودکان بدرفتاری را از والدین یاد می گیرند و از محیط اطرافشان تأثیر می پذیرند، می گوید: «از نظر دین اسلام تربیت یک امر تدریجی است. در این حالت صبری زیاد نیاز است اما اگر بخواهیم در تربیت عجله کنیم و زود به هدف برسیم شکست می خوریم و نتیجه ای عکس خواهد داد.»
وی می افزاید: «رفتار کودکان متغیر است و با صبر کردن خواهیم دید که این رفتار تغییر پیدا می کند اما عصبانیت و پرخاش در برابر این رفتارهای متغیر نتیجه معکوس دارد. مثلاً مادری که با فریاد زدن به کودک خود دستور می دهد تا کاری را انجام دهد همین رفتار را به کودک خود تعلیم می دهد و کودک یاد می گیرد تا برای رسیدن به خواسته اش جیغ و فریاد کند.»
روان شناسان همچنین بر این باورند تنبیه، تهدید و نکوهش در مقابل بدرفتاری کودکان نتیجه عکس دارد و برای تعلیم دادن رفتارهای درست به کودک باید حتماً از تشویق استفاده کرد.
دکتر داوری درباره تأثیرات منفی تشویق و تنبیه نامناسب در تشدید بدرفتاری کودکان معتقد است: «در بسیاری از موارد دیده شده است والدین رفتارهای مناسب کودک را نادیده گرفته و بیشتر به رفتارهای نامناسب او توجه می کنند. تشویق ها نیز بطور صحیح انتخاب نمی شود و بموقع صورت نمی گیرد یا تنبیه های نامناسبی که مشکلات رفتاری را تغییر نمی دهد، در نظر گرفته می شود. مثلاً تهدید، تحقیر و تنبیه فیزیکی یا تنبیهی که متناسب با آن مشکل رفتاری نباشد.»
سرزنش و نکوهش زیاد والدین اعتماد به نفس کودکان را کاهش می دهد. دکتر حکیم شوشتری می گوید: «سرزنش و انتقادهای مکرر عامل مهمی در تشدید رفتارهای بد در کودکان است. کودکانی که مرتباً رفتار آنها مورد نکوهش قرار می گیرد و رفتارهای مثبت شان تشویق نمی شود، بدرفتار می شوند.
بچه ها نیاز به تشویق دارند تا یک رشد سالم داشته باشند. در برنامه های رفتاری همواره تشویق مورد تأکید است و در صورتی که تشویق مؤثر نبود، تنبیه به صورت محرومیت از برخی مسائل در نظر گرفته می شود و درباره این محرومیت نیز باید از پیش به کودک هشدار داده شود. همچنین قرار گرفتن کودک در محیط هایی مثل مدرسه که استعداد دیگر کودکان مورد تشویق قرار می گیرد، حسود، پرخاشگر و عصبانی می شود بنابراین ضرورت دارد تا به تفاوت های فردی کودکان توجه شود و هر کودکی در جایگاه خودش تشویق شود.»
این روان پزشک کودک با تأکید بر این که باید بدرفتاری های کوچک را نادیده بگیرند، افزود: «تذکر مداوم و توجه کردن به بدرفتاری باعث تقویت رفتار بد می شود، چرا که در برخی موارد این بدرفتاری ها عاملی برای جلب توجه کردن است. از سوی دیگر بدرفتاری هایی که در کودکی به واسطه مقابله نادرست والدین تشدید شوند، در بزرگسالی سبب می شوند، او به فردی با رفتارهای ناپسند و نا بهنجار اجتماعی تبدیل شود که این مسئله باعث آسیب رسیدن به روابط بین فردی او می شود و در نتیجه این رفتار به او و اطرافیانش آسیب می رساند.»
حجت الاسلام زارع نیز می گوید: «تنبیه یک کودک به دلیل بداخلاقی و بدرفتاری از نظر دین اسلام مذموم است. چون کودک از نظر عقلی کامل نیست و معقول نیست که تنبیه شود.»
در روایات آمده است از خطا و لغزش های کودکان خود بگذرید، چرا که آنها تجربه لازم را ندارند. کودکان، نیروهای انسانی آینده یک کشور هستند، هرچه این نیروی انسانی دارای شخصیت سالم تری باشد، کارآیی آن جامعه بیشتر می شود. بنابراین کارشناسان تأکید دارند تا از کودکی با مداخله در رفتار والدین و درمان اختلالات خلقی، شخصیتی سالم برای کودکان به وجود آید تا در آینده افرادی سازگار و بهنجار شوند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼