درمان ترس کودک، چگونه امکان‌پذیر است؟
کودکان مبتلا به ترس غالباً علاوه بر واکنش ترس علائم دیگری نیز از خود ظاهر می‌سازند.
پزشک آنلاین: تربیت کاملاً آزاد کودک بدین معنی که انجام همه کار و همه چیز برایش مجاز باشد، زمینه شکل گیری شخصیت بیمارگونه و توام با اختلالات متعدد را می سازد و از طرف دیگر تربیت مستبدانه که سخت گیری های متعددی را در راه خلاقیت و فعالیت آزاد کودک اعمال می دارد می تواند موجب واپس روی (بازگشت به مراحل قبلی در کودکی) در رشد شخصیت کودک گردد.
پس به صراحت می توان گفت نقش تربیت و شیوه های فرزندپروری در رشد و شخصیت کودک بسیار حائز اهمیت است.
ترس های نابهنجار کودک
این نوع ترس ها را در زمره اختلالات اضطرابی دسته بندی می کنند.
در این قسمت به ذکر و شرح چند مورد مهم و شایع از این نوع ترس ها می پردازم.
۱) ترس از صداهای نابهنجار :
این نوع ترس از بدو تولد در نوزاد دیده می شود و می تواند به طریق شرطی شدن و تعمیم یافتن جنبه مرضی به خود بگیرد. مثال آن ترس کودکی به نام آلبرت است که در یازده سالگی بدون هیچ گونه ترسی با موش بازی می کرده است.
برای اینکه آلبرت را بترسانند هر بار که برای بازی به موش نزدیک می شد صدای ناهنجاری ایجاد می کردند. بعد از مدتی آلبرت نسبت به صدا شرطی شد و از موش می ترسید. ترس آلبرت تعمیم یافته و حتی در سنین بالاتر از پالتو پوست مادرش و نظایر آن نیز واهمه داشت.
۲) ترس به علت تعمیم :
کودک بعد از رفتن برای واکسیناسیون و در هنگام واکسن زدن چون فردی که روپوش سفید به تن داشته برای او درد و ناراحتی ایجاد کرده است زین پس هر جا که روپوش سفید را می بیند شروع به گریه می کند و ترس در او ایجاد می شود. (هر دو ترس گفته شده عنصر شرطی سازی را همراه دارد، اما به خاطر داشته باشید در مثال اول مهم ترس کودک از صداهای نابهنجاراست.)
۳) ترس به علت تقلید :
یکی از انواع شایع ترس مرضی است. کودک خطر را احساس می کند در حالی که خطری وجود ندارد. منشاء این نوع ترس غالباً برادر یا خواهر بزرگتر یا اعضای خانواده است.
کودک با خود فکر می کند حتماً علتی دارد که دیگران از رعد و برق، تاریکی و حیوانات می ترسند لذا او هم به تقلید از دیگران می ترسد. (مادری کودکش را که از رعد و برق می ترسید نزد روان پزشک می برد و در مصاحبه می گوید: فکر می کنم این یک ترس عادی باشد چون من هم از رعد و برق می ترسم.)
۴) ترس به علت تنبیه :
کودک را در تاریکی حبس می کنند و یا او را به حبس در تاریکی تهدید می کنند. چون تاریکی وسیله ای برای تنبیه به شمار می رود ابتدا کودک را می ترساند و چون کودک به تنهایی در تاریکی ماند کم کم از تنهایی نیز می ترسد و به هر جا که می رود حتماً باید کسی همراهش باشد.
۵) ترس به علت تجربه قبلی :
ترس ممکن است بر اثر تجربه قبلی باشد. کودکی که شاهد تصادف اتومبیل پدرش بر اثر بی احتیاطی فرد دیگری بوده به علت شرطی شدن ممکن است از سوار شدن به اتومبیل بترسد.
کودکی که قبل از خوابیدن فیلم های نامتناسب با سنّش را می بیند ممکن است در موقع تاریکی اتاق خوابش صداهای شنیده شده را به آمدن دزدان یا آدم کش ها تعبیر کند و کم کم از تاریکی و تنهایی بترسد.
۶) ترس از مهد کودک و مدرسه :
ترس از مدرسه و یا امتناع از رفتن به مدرسه حالتی است که کودک از رفتن به مدرسه امتناع می ورزد و در منزل می ماند و به اصرار پدر و مادر هم توجهی نمی کند. پافشاری و اصرار پدر و مادر باعث پیدایش علائم عدم تعادل روانی و اختلالات جسمانی می شود.
این اختلالات معمولاً به صورت دل درد، استفراغ، سر درد، سرگیجه و ضعف ظاهر می شود و غالباً ادامه پیدا می کند. نکته حائز اهمیت در این نوع از ترس، از بین رفتن حالات جسمانی در روزهای تعطیل است و بررسی عدم علل عضوی لازم و ضروری است.
این نوع ترس اکثراً در روزهای اول ورود به مدرسه، کودکستان یا مهدکودک اتفاق می افتد و در اکثر موارد پس از چند روز از بین می رود. این حالت از ترس بسیار شایع است و به همین دلیل به بررسی علل احتمالی پیدایش آن می پردازیم.
علت بیماری ممکن است از اشکال تطابق کودک با محیط مدرسه، آموزگار و همشاگردی ها باشد یا اینکه اشکالات جسمی موجب ناراحتی او در معاشرت با سایرین شود و یا مسائل مثل ضعف شنوایی یا بینایی باعث ترس از مدرسه باشد. مطالعات نشان داده اند که در بیشتر موارد علت مربوط به مدرسه نبوده بلکه ترس و اضطراب کودک ناشی از جدا شدن از مادر و تنهایی است و به همین دلیل احساس عدم امنیت می کند.
بین این کودکان و مادرانشان وابستگی شدیدی وجود دارد. این کودکان در منزل با قدرت، نترس و فعال اند و در محیط خارج برعکس ترسو، غیرفعال و وابسته به والدین خود هستند.
نبودن عواطف مادری و بخصوص تغییر در رفتار مادر و حق تصورات دوران کودکی مبنی بر اینکه مادر دیگر او را دوست ندارد ممکن است یکی دیگر از علل اصلی امتناع از رفتن به مدرسه باشد.
ترس، اضطراب و هراس :
هر ۳ این مفاهیم از یک ریشه اند و تنها در میزان شدت و منبع به وجود آورنده با هم دارای تفاوت هستند. تمامی ترس های نابهنجار و یا اختلالات اضطرابی شایع در کودکان که مطرح شد می تواند دارای شدت و ضعف باشد. پس تعیین کننده اینکه آیا این حالت اختلال محسوب می شود یا نه بستگی به شدت آن دارد.
ترس و دیگر اختلالات
کودکان مبتلا به ترس غالباً علاوه بر واکنش ترس علائم دیگری نیز از خود ظاهر می سازند. شایع ترین آن ها عبارتند از اختلال در خواب، پرخاشگری، ناخن جویدن، شب ادراری و لکنت زبان.
درمان
همانطور که قبلاً اشاره شد بسیاری از ترس ها لازمه دوران رشد کودک است و با طی شدن زمان خودش به شرط برخورد سالم محیط به سر خواهد آمد.
پس نقش تربیت و اصول فرزندپروری بسیار حائز اهمیت است. برای درمان کودکان مبتلا به اضطراب و هراس نخست باید علت اختلال را برطرف کرد. در معالجه این کودکان باید به کودک توجه شود نه به ترس.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼