بیماری دیابت در کودکان، علائم و درمان

گاهی پدر و مادر‌ها متوجه می‌شوند فرزندشان با اینکه دچار پرنوشی و پرخوری است، اما کسل است، لاغر و نحیف شده و حال عمومی‌اش خوب نیست.

روزنامه جام جم: گاهی پدر و مادر ها متوجه می شوند فرزندشان با اینکه دچار پرنوشی و پرخوری است، اما کسل است، لاغر و نحیف شده و حال عمومی اش خوب نیست، ولی نمی دانند مشکل چیست. متخصصان غدد تاکید می کنند اگر پدر و مادری چنین نشانه هایی را مشاهده می کنند، باید آن را جدی بگیرند، چراکه این نشانه ها می تواند نشانه ابتلای کودک به دیابت باشد.

گاهی پدر و مادر ها متوجه می شوند فرزندشان با اینکه دچار پرنوشی و پرخوری است، اما کسل است، لاغر و نحیف شده و حال عمومی اش خوب نیست، ولی نمی دانند مشکل چیست.

متخصصان غدد تاکید می کنند اگر پدر و مادری چنین نشانه هایی را مشاهده می کنند، باید آن را جدی بگیرند، چراکه این نشانه ها می تواند نشانه ابتلای کودک به دیابت باشد.

البته منظورمان ابتلا به دیابت نوع یک است که در اثر کمبود انسولین به وجود می آید. یعنی وقتی انسولین نباشد، گلوکز وارد سلول نمی شود و در نتیجه قندخون بالا می رود. دکتر مریم رزاقی آذر، فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان نیز در این باره به جام جم می گوید: اگر قند خون از ۱۶۰ـ۱۸۰ در هر دسی لیتر خون بالاتر رود، وارد ادرار می شود و پرادراری به وجود می آید.

به همین دلیل بدن دچار کم آبی و فرد مدام تشنه می شود و دچار پرنوشی خواهد شد. از سوی دیگر چون گلوکز وارد سلول نمی شود و کالری به آنها نمی رسد، کودک گرسنه می شود و مدام پرخوری می کند. بنابراین اولین علائم دیابت نوع یک، پرنوشی، پرادراری و پرخوری است؛ البته با وجود پرخوری، وزن کودک کاهش می یابد و لاغر می شود.

ویروس هم باعث دیابت می شود

در بچه هایی که از نظر ژنتیکی استعداد داشته باشند، عامل محیطی مثل ویروس نیز می تواند باعث برانگیخته شدن خاصیت خودایمنی بدن شود.

دکتر رزاقی آذر می گوید: در این صورت تولید کننده انسولین از بین می رود و انسولین کمتر ترشح شود. در نتیجه کودک دچار کمبود انسولین و سرانجام دیابت خواهد شد.

او ادامه می دهد: گاهی در بچه های خیلی چاق و بی تحرک، دیابت نوع۲ هم مشاهده می شود، ولی خیلی نادر است البته امروز به دلیل شیوع بی رویه چاقی، امکان دارد بزودی مبتلایان این نوع دیابت هم به طور قابل توجهی افزایش یابند.

اگر مشکل بماند

این فوق تخصص غدد درون ریز و متابولیسم کودکان تاکید می کند: تشخیص دیرهنگام دیابت نوع یک باعث می شود کودک دچار کتواسیدوز دیابتی شود یعنی خونش حالت اسیدی پیدا کند و با تنفس تند و عمیقی که دارد، بوی میوه گندیده از دهانش خارج شود. اگر باز هم به این نشانه ها توجه نشود، امکان دارد کودک دچار اغما شود.

دکتر رزاقی آذر ادامه می دهد: متاسفانه حتی در این حالت هم گاهی به اشتباه تصور می شود بچه دچار مننژیت شده و باز هم متوجه بیماری او نمی شوند، حتی در مواردی کودک با قند ۸۰۰، به مدت سه روز با تشخیص اشتباه مننژیت، بستری می شود.

پس نشانه های دیابت با خیلی از بیماری ها می تواند اشتباه گرفته شود و مهم است که والدین با مشاهده این علائم بالینی به دیابت نوع یک هم فکر کنند و این نشانه ها را جدی بگیرند.

دیابت کنترل می شود، نه درمان

خیلی ها تصور می کنند تزریق انسولین، بویژه برای کودکان کاری دشوار است، اما دکتر رزاقی آذر با اشاره به این که درمان اصلی دیابت نوع یک که بچه ها به آن مبتلا می شوند، انسولین است، ادامه می دهد: امروز سرنگ هایی برای تزریق انسولین وارد بازار شده که سوزن های آن از نیش پشه نازک تر است و تزریق با آنها اصلا دردناک نیست.

تزریق این هورمون، زیرجلدی و بسیار ساده است؛ بنابراین هیچ دردی ندارد. به گفته این فوق تخصص غدد و متابولیسم اطفال، تحقیقاتی درباره درمان های دیگر هم در حال انجام است مثل درمان با سلول های بنیادی، ولی هنوز در مرحله تحقیق است.

چرا انسولین فقط تزریقی است؟

دکتر رزاقی آذر، به این پرسش که چرا انسولین فقط باید تزریق شود، اینگونه پاسخ می دهد: انسولین با آنزیم های دستگاه گوارش از بین می رود، بنابراین مصرف خوراکی آن تاثیری نخواهد داشت. این فوق تخصص غدد کودکان تاکید می کند: تزریق انسولین مانند آمپول هایی مثل پنی سیلین که داخل عضله تزریق می شود و کمی دردناک است، نیست. خوشبختانه تکنولوژی پیشرفت کرده و سوز ن های مناسب، کار را راحت تر کرده است.

انسولین ضرر ندارد

دکتر رزاقی آذر توضیح می دهد: انسولین هورمونی است که در خود بدن وجود دارد و چیزی غیر از آنچه بدن هم آن را می سازد، نیست، یعنی دارو نیست، بلکه کمبودی را در بدن جبران می کند، بنابراین مصرف این هورمون از دوران کودکی نمی تواند ضرری داشته باشد.

فقط باید بیمار یاد بگیرد چطور انسولین را مصرف کند که مقدار آن نه بالا برود و نه کم باشد و همچنین آن را در زمان لازم تزریق کند، بعلاوه لازم است بداند رژیم غذایی و زمان غذا خوردنش چگونه باشد که این آموزش ها از سوی پزشک انجام می شود که علاوه بر این، مادر و پدر باید آموزش کافی ببینند تا کودک دچار افت یا افزایش قندخون نشود چون هر دو حالت می تواند به فرزندشان صدمه بزند.

شناخت نشانه های افت قندخون، حیاتی است

به گفته دکتر رزاقی آذر، علائم پایین آمدن قند خون، رنگ پریدگی، تپش قلب، لرزش دست، تعریق و تند شدن ضربان نبض است. اگر به این علائم اولیه توجه نشود، ممکن است علائم مغزی اتفاق بیفتد به این صورت که تغییر خلق وخو و شخصیت، فریاد زدن، فرار، انزوا و گوشه گیری و به گوشه ای خیره شدن و حرکات غیرطبیعی چشم ها و درنهایت تشنج و اغما رخ می دهد، بنابراین باید مراقب این علائم بود و آنها را جدی گرفت.

علاوه بر کتواسیدوز و افت قند خون که درباره آنها گفتیم، دیابت عوارض مزمنی هم دارد که دکتر رزاقی آذر در مورد این عوارض می گوید: اگر قند خون تنظیم و درمان دیابت جدی گرفته نشود، بیمار ممکن است دچار مشکلاتی در کلیه، پوست، چشم و حتی اعصاب شود.

کنترل قند خون؛ در خانه و آزمایشگاه

کنترل قند خون با اندازه گیری قند خون در منزل با دستگاه گلوکومتر و در ساعت های مختلف شبانه روز، یعنی قبل و بعد از غذا انجام می گیرد که باید مقدار آن را یادداشت کرد و در مراجعات دوره ای به متخصص غدد ارائه کرد.

دکتر رزاقی آذر در این باره ادامه می دهد: کنترل سه ماهه ماه قند خون در آزمایشگاه و اندازه گیری میزان هموگلوبین A۱C نیز واجب است که نشان می دهد طی این سه ماه وضعیت قند خون چگونه بوده است.

سالی یک بار هم بیمار باید از نظر سایر مسائل مثل میزان چربی خون و سلامت اندام هایی که قند خون بالا آنها را در معرض خطر قرار می دهد مثل کلیه، چشم و... بررسی شود. همچنین تست هایی برای بررسی وضعیت عملکرد تیروئید و بیماری های خودایمنی هم که همراه دیابت اتفاق می افتد، باید انجام بگیرد.