استراحت مطلق بارداری کی واجب است؟

تبیان: بیشتر خانم‌های باردار می‌توانند در دوران بارداری فعالیت‌های روزانه‌شان را داشته باشند، اما بعضی هم مجبورند به دستور پزشک معالج‌شان مدتی از دوران بارداری‌ و یا حتی تمام آن را استراحت کنند که می‌تواند از یک استراحت جزئی روزانه تا استراحت مطلق متفاوت باشد.

استراحت مطلق بارداری یعنی چقدر؟
البته دلایل گوناگونی برای استراحت دوران حاملگی مطرح می‌شود که بارداری چندقلویی، خطر زایمان زودرس، ابتلا به بیماری‌های خاص، سابقه سقط جنین مکرر و ... از جمله آنهاست. مثلا بیماری پره‌اکلامپسی یا همان افزایش فشار خون که معمولا در نیمه‌دوم بارداری بروز می‌کند، نیاز به استراحت در دوران بارداری دارد و میزان آن هم بسته به تشخیص متخصص زنان متفاوت است. همچنین در مواردی که خونریزی واژینال در مادر باردار دیده می‌شود (می‌تواند ناشی از جفت سرراهی، پارگی بندناف، عفونت و... باشد) و زمانی که دهانه رحم پیش از رشد کافی جنین باز شود و خطر زایمان زودرس سلامت مادر و جنین را تهدید کند، پزشک دستور استراحت صادر می‌کند؛ زیرا فشار زیاد به دهانه رحم خطر سقط، پارگی کیسه آب جنین، خونریزی واژنی و آسیب‌های مادر را به همراه دارد، اما در مقابل استراحت در دوران بارداری جریان خون جفت را بهبود می‌دهد و باعث افزایش رسیدن مواد مغذی و اکسیژن به جنین می‌شود.

استراحت دوران بارداری انواع مختلفی دارد. گاهی باید مقدار تحرک روزانه‌تان را کم کنید و دور ورزش‌کردن را خط بکشید. در شرایط خاصی از بلندکردن اجسام سنگین منع می‌شوید، در بعضی مواقع باید بیشترین ساعات شبانه‌روز را روی مبل یا تخت استراحت کنید و در مواردی هم نباید در طول دوران بارداری روابط زناشویی داشته باشید. البته همه ماجرا به این نکات خلاصه نمی‌شود. برای پیشگیری از بروز یبوست در زمان استراحت مطلق باید مواد غذایی فیبردار مصرف شود. تعدادی از خانم‌های باردار به اصطلاح استراحت مطلق می‌شوند، به این معنا که باید مدام دراز بکشند، حتما از دستشویی فرنگی استفاده کنند و فقط اجازه دارند برای صرف غذا یا دوش گرفتن سرپایی و کوتاه مدت از جایشان بلند شوند. گاهی اوقات نیز خانم باردار باید دوران بارداری را در بیمارستان طی کند و تحت مراقبت‌های 24 ساعته قرار بگیرد. البته خانم‌ها نباید از این ماجرا بترسند؛ زیرا استراحت مطلق در شرایط خاصی نیاز می‌شود و در طول این مدت هم فرد باردار باید با خواندن کتاب‌هایی مثل تربیت کودک یا مراحل رشد جنین، تماشای فیلم، آموزش زبان‌های خارجی از طریق فیلم و کتاب و... خودش را سرگرم کند تا افسردگی به سراغش نیاید. برای پیشگیری از بروز یبوست در زمان استراحت مطلق باید مواد غذایی فیبردار مصرف شود. حتی کم نیستند خانم‌هایی که فکر می‌کنند برای پیشگیری از گرفتگی بدن، لخته شدن عروق پا یا درد مفاصل می‌توانند نرمش‌های سبک انجام دهند و متاسفانه همین موضوع سلامت جنین و مادر را به خطر می‌اندازد. پس حتما در این موارد با پزشکتان مشورت کنید. دکتر اعظم‌السادات موسوی، متخصص بیماری‌های زنان و زایمان و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در این باره می گوید: «اگرچه ممکن است پزشک استراحت در بستر را در طول بارداری‌های پرعارضه توصیه کند، اما محدودیت فعالیت خود ممکن است به بروز برخی مشکلات منجر شود.» برخی از عوارض استراحت در بستر در بارداری شامل خستگی، یبوست، درد و عضلانی و مفاصل، کمردرد، گیجی، ضعف عضلانی و عدم احساس شادابی و افسردگی است. بی‌خوابی از دیگر عوارض استراحت مطلق است. تغییرات متابولیسم، از دست رفتن توده استخوانی، به وجود آمدن انواع دردها، احساس بی‌حوصلگی و تنهایی به سلامت روانی شما آسیب وارد می‌كند. استراحت مطلق به مدت طولانی خطر تشكیل لخته در پاها را افزایش می‌دهد. در بعضی شرایط ممكن است حتی هپارین برای پیشگیری از تشكیل لخته تجویز شود و یا لازم است که وقتی خانم باردار در بستر دراز کشیده عضلات پاهایش را حرکت بدهد تا خون در پاهایش تحرک داشته باشد. به علاوه، از آنجایی كه مادر باردار از عضلات، قلب و ریه‌ها به اندازه كافی استفاده نمی‌کند، توان و نیروی خود را تا حد زیادی از دست می‌دهد و خیلی زود خسته می‌شود.

چیزهایی وجود دارد که می‌تواند سایر عوارض را کنترل کند، برای مثال، داشتن برنامه غذایی متعادل می‌تواند مانع از ایجاد یبوست شود. اگر یبوست مشکل حادی را ایجاد کرد، پزشک ممکن است داروهای نرم‌کننده مدفوع را تجویز کند. ماساژ اندام‌ها مانع از درد عضلانی و اسکلتی یا ضعف می‌شود. طبیعی است که استراحت در بستر ممکن است هر خانم بارداری را از زندگی شلوغ و پرکار خود محروم کند و حتی مانع از آن شود که بسیاری از فعالیت‌های دلخواه خودش را انجام بدهد. خانم بارداری که استراحت در بستر دارد، احساس ایزوله شدن، خستگی و فرسودگی و افسردگی پیدا می‌کند، اما او می‌تواند کارهایی را انجام دهد که روزها، هفته‌ها و ماه‌های بارداری را با خوبی و رضایت سپری کند و با امید و فکر کردن به نوزاد سالم دچار هیچ عارضه روحی هم نشود. خانم‌هایی که نیاز به استراحت کامل در بستر ندارند، می‌توانند با کمک و نظارت یک فرد مراقب در اتاق یا حیاط خانه یا نزدیک محل زندگی کمی قدم بزنند. روزها و شب‌ها می‌توانند به سادگی سپری شوند، اگر مادر باردار با فرزندش حرف بزند و با او زندگی کند. می‌تواند از دوست یا اقوام و آشنایان نزدیک به خود بخواهد که ساعاتی از روز را در کنار او بمانند.

- صبح‌ها لباس خود را تعویض کرده و رنگ‌های شاد بپوشد.
- می‌تواند در حال استراحت لباس‌های نوزادش را مرتب کرده و کتاب بخواند.
بسیاری از مادران، به خصوص مادرانی که فرزند اول خود را باردار هستند، نمی‌دانند چگونه و چه‌طور با او ارتباط برقرار کنند و چگونه از او مراقبت کنند. کتاب‌های مخصوص والدین، مجلات و سایت‌های مختلفی وجود دارد که مادر باردار می‌تواند به آنها مراجعه کند.
- روزنامه‌ها، کتاب‌های کودکان یا کتاب‌های رمان می‌تواند سرگرم‌کننده باشد.
- دیدن تلویزیون، بازی‌های کامپیوتری یا ویدیویی هم می‌تواند راه خوبی برای سرگرم شدن باشد.
چنین فردی می‌تواند از مادر خود یا یک دوست یا یکی از اعضای خانواده بخواهد که در این دوران برای انجام امور منزل به وی کمک کند. خانم‌هایی که نیاز به استراحت کامل در بستر ندارند، می‌توانند با کمک و نظارت یک فرد مراقب در اتاق یا حیاط خانه یا نزدیک محل زندگی کمی قدم بزنند و تا جایی که سبب خستگی نشود و برای‌شان خطرناک نباشد، کارهای سبک منزل را خود انجام دهند.