سن بارداری زنان، عاملی برای سرطانه؟
سن شروع قاعدگی، اولین بارداری و نیز یائسگی، سه تاریخ مهم تأثیر گذار بر وقوع کنسر پستان در زنان هستند.
سازمان بیمه سلامت ایران: سرطان پستان، شایع ترین کنسر در زنان و اولین علت مرگ ناشی از سرطان در زنان 44-40 ساله است. این بدخیمی، 33% سرطان های خانم ها را تشکیل داده و مسؤول 19% از مرگ های وابسته به سرطان می باشد.
آمار و شواهد حاکی از افزایش مداوم شیوع سرطان پستان از اواسط دهة ۱۹۴۰ هستند. به عنوان مثال، در ایالات متحدة امریکا این میزان از نسبت ۱ به ۱۳ در سال ۱۹۷۰، به ۱ به ۱۱ در سال ۱۹۸۰ و ۱ به ۸ در سال ۱۹۹۶ رسیده است. نسبت ابتلای زن به مرد می باشد.
سرطان پستان یک مسألة مهم اپیدمیولوژیک با گسترش جهانی است. میزان شیوع در زنان آسیایی در مقایسه با امریکا و اروپای غربی به حدود تا ی رسد. همچنین زنان ساکن کشورهای صنعتی در مقایسه با سایرین، ریسک ابتلای بالاتری دارند که البته کشور ژاپن در این میان یک استثناء است. تشخیص کنسر پستان یکی از ناخوشایندترین وقایعی است که ممکنست در طول زندگی یک زن رخ دهد.
اما سعی کنید بجای آنکه اجازه دهید بیماری و استرس بر شما غلبه کند، خود برآن مسلط شوید. بنابر اظهارات پزشکان، ترس از سرطان پستان یک واکنش طبیعی و همه گیر است که شاید بخشی از آن به افزایش آگاهی عمومی دربارة این بیماری برمی گردد. ضمن آنکه این مبتلایان به جز بعد فیزیکی، با تأثیرات روحی ناشی از سرطان پستان نیز دست به گریبانند.
در این بیماری، تکثیر بدخیم سلول های اپیتلیالی پوشانندة مجاری یا لبولهای پستان رخ می دهد. مانند تمام بدخیمی های اپیتلیالی، میزان بروز سرطان پستان نیز با افزایش سن تدریجاً بالا رفته، ولی از سن قطع قاعدگی شیب این منحنی کاهش می یابد.
سن شروع قاعدگی، اولین بارداری و نیز یائسگی، سه تاریخ مهم تأثیر گذار بر وقوع کنسر پستان در زنان هستند. بدین ترتیب که سن پایین تر شروع قاعدگی، سن بالاتر اولین بارداری و همچنین سن بالاتر بروز یائسگی، ریسک ابتلا را افزایش می دهند که این موارد نشانگر وابستگی این سرطان به هورمون های جنسی است.
زنانی که سن شروع قاعدگی آنها 16 سالگی بوده است، حدود 60-50% افرادیکه در سن 12 سالگی قاعده شده اند بـه سرطان پستان مبتلا میشوند.
به همین ترتیب، این ریسک در زنانی که سن قطع قاعدگی آنان ۱۰ سال زودتر از متوسط سن طبیعی آن ( ۵۲ سالگی ) است، به ۳۵% سایرین می رسد یا در زنانی که به واسطة عمل جراحی برداشتن تخمدان ها دچار قطع قاعدگی زودرس شده اند، ریسک سرطان پستان یک سوم مواردی است که منوپاز طبیعی در آنان، در سن ۵۰ سالگی یا بیشتر رخ می دهد.
همچنین افرادی که اولین بارداری خود را در سن زیر 20 تجربه کرده اند، نسبت به زنان نولی پار، 40-30% کمتر ریسک ابتلا به سرطان پستان دارند. علت این امر، قرارگیری مداوم در معرض استروژن داخلی در غیاب غلظت کافی پروژسترون است.
بنابراین، طول دورة قاعدگی و به ویژه آن بخش از این دوره که پیش از اولین بارداری طی می شود، از عوامل مؤثر بر ایجاد سرطان پستان هستند. این فاکتور می تواند مسؤول ۸۰-۷۰% علت تفاوت در میزان وقوع سرطان پستان بین ملیت های مختلف باشد. برای مثال، مبتلایان به سرطان پستان در ایران نسبت به این بیماران در کشورهای غربی الگوهای متفاوتی دارند. میانگین سنی این بیماران در کشور ما کمتر از سایرین گزارش شده است.
براساس مطالعات متعدد، وجود سابقة خانوادگی سرطان پستان و وضعیت ازدواج فرد، دو عامل مهم تأثیر گذار در بیماران ایرانی بوده اند. سهم بیشتر مبتلایان جوان در ایران می تواند تا حد زیادی به دلیل ساختار جوان جمعیت کشور ما توجیه شود. همچنین دو عامل قاعدگی در سن بالاتر و اولین بارداری در سن پایین تر، عوامل حفاظتی مهم در برابر ابتلا در سنین بالاتر هستند.
بنابراین در حضور این دو فاکتور، شیوع این سرطان به سمت سنین پایین تر گرایش می یابد. در این بین بخصوص زمان اولین حاملگی فول ترم، مهمترین عامل حفاظت کننده است. براساس نتایج تحقیقات، زایمان نکردن ریسک سرطان پستان را در سن پایین تر کاهش داده و بالعکس موجب افزایش ریسک آن در سنین بالاتر می شود.
تفاوتهای جغرافیایی موجود در میزان بروز و مرگ و میر ناشی از سرطان پستان نشان داده اند که ریسک فاکتورهای این بیماری در نواحی مختلف متفاوت بوده و برای ابتلا بـه سرطان پستان، عمـدتاً فاکتورهای محیطی نسبت به فاکتورهای ژنتیکی قوی تر عمل می کنند.
سایر علل :
- عوامل وراثتی: نقش فاکتورهای ارثی و ژنتیکی به عنوان عوامل مستعد کننده در ابتلا به سرطان پستان تأیید شده است. یک سوم از کل مبتلایان، دارای سابقة مثبت وقوع کنسر پستان در یک نفر یا تعداد بیشتری از وابستگان درجة اول یا دوم خود هستند. در افرادی که خواهر یا مادر مبتلا به کنسر پستان داشته اند، ریسک ابتلا 4 برابر است.
اما این بدین معنی نیست که در صورت سابقة ابتلای مادر یا خویشاوند درجة یک، شما هم حتماً مبتلا خواهید شد. سرطان پستان ناشی از ژن های دخیل در این بیماری و فاکتورهای وراثتی، معمولاً در سنین پایین ( زیر ۴۰ سالگی )، در چند نفر از خویشاوندان بیمار و در یک یا هر دو پستان ( البته نه به طور همزمان ) مشاهده می شود. ژن های مختلف شناسایی شده می توانند خصوصیات بافت شناسی و شدت تهاجم تومور را تعیین کنند.
- رژیم غذایی : مصرف مواد غذایی پر چرب و سرخ کرده، احتـمال بـروز سرطان پستان را تا دو برابر افزایش می دهد. کیفیت و کمیت چربی رژیم غذایی، هر دو بر ایجاد این بیماری مؤثرند. همچنین بین مصرف متوسط الکل با بروز این بیماری رابطه دیده شده که مکانیسم آن هنوز ناشناخته است.
- مصرف هورمون: تعیین نقش بالقوة هورمون ها در ابتلا به کنسر پستان از اهمیت بسیاری برخوردار است، چرا که میلیون ها نفر از زنان، مرتباً در حال مصرف داروهای ضد بارداری خوراکی و یا دریافت درمان های جایگزینی هورمونی در دوران یائسگی هستند.
این عقیده وجود دارد که مصرف OCP ( قرص ضد بارداری خوراکی ) حتی به صورت طولانی مدت، تأثیری در افزایش میزان بروز سرطان پستان ندارد. ولی مطالعاتی نیز به نفع آنست که مصرف طولانی مدت قرص های ترکیبی در افرادی که سن خیلی پایین داشته و یا بارداری را پشت سر نگذاشته اند، می تواند در بـروز سرطان مـؤثـر باشد.
اما پیشنهاد می کنند کـه نقش ایـن عوامل در ایجاد سرطان پستان حتی درصورت مثبت بودن، بسیار اندک خواهد بـود. ( بالعکس، داروهای ضـد بارداری خوراکی نقـش محافظتی در برابر تومورهای اپیتلیومی تخمدان و سرطان اندومتر رحم دارند. ) بررسی های سازمان بهداشت جهانی نشان می دهد که استفاده از داروی ضد بارداری تزریقی ( DMPA ) تأثیری در افزایش ریسک سرطان پستان ندارد.
هنوز مشخص نشده است که درمان جایگزینی هورمونی ( HRT )، در صورت وجود سوابق خانوادگی از سرطان پستان یا یافته های مثبت در بیوپسی قبلی، میزان خطر سرطان پستان را تغییر می دهد یا خیر. بعضی پژوهشگران، مصرف استروژن در سنین قبل و بعد از یائسگی را که به منظور جبران کمبود هورمونی صورت می گیرد، با افزایش مختصر در ریسک سرطان پستان همراه می دانند.
به ویژه اگر سابقه ای از بیماریهای خوش خیم پستان وجود داشته باشد. ولی در صورت مصرف استروژن به همراه پروژسترون، اطلاعات کافی از مقدار این تأثیر موجود نیست. در مجموع پیشنهاد شده که به طور متوسط زنان از HRT سود می برند.
- چاقی: بنابر اکثر اطلاعات موجود، وزن بالا با بروز سرطان پستان ارتباط دارد. میزان ریسک در زنان چاق 2-5/1 برابر سایرین است که این ریسک مربوط به به دوران یائسگی می باشد.
- سابقة سرطان اولیه: در زنانی که سابقة مثبت قبلی از بروز سرطان پستان دارند، ریسک ابتلای پستان سمت مقابل ۴-۳ برابر است. همچنین با وجود سابقة قبلی از کارسینوم تخمدان یا رحم، احتمال بروز سرطان در پستان ۴/۱-۳/۱ برابر افزایش می یابد.
- پرتوتابی: در زنان جوانی که در معرض تابش اشعه به قفسة سینه قرار گرفته اند ( جهت فلوئوروسکوپی متعدد یا مقاصد درمانی )، ریسک بالاتری از ابتلا به این بیماری گزارش شده است. ولی در سنین بالای 30 سال، این میزان به کمترین مقدار خود می رسد.
ریسک حاصله از پرتوتابی های متعدد با دوز پایین، با مورد مشابهی که یک نوبت پرتو تابی با دوز بالا انجام می گیرد، یکسان است. کمتر از از ۱% موارد کنسر پستان از پروسه های تشخیصی رادیولوژیـک ناشی می شود.
احتمال دارد کـه رادیوتراپی بـرای درمان سرطان پسـتان نـیز خـطر درگیری طـرف مقـابل را افزایش دهد. بـه دنبال پرتوتابی جهـت درمان سرطان دهانة رحـم خطر ابتلا به سرطان پستان کاهش می یابد. علت این امر، کاستن از میزان استروژن است.
- سایر عوامل: در گذشته، شیردهی طولانی مدت (بیش از ۳۶ ماه) جزء عوامل حفاظتی محسوب می شد که این نظریه در حال حاضر چندان معتبر نیست. فعالیت فیزیکی نیز به عنوان یک فاکتور مؤثر برای کاهش خطر ابتلا به این بیماری در دست بررسی است.
با توجه به اینکه سرطان پستان از عوامل مهم مرگ و میر در زنان به شمار می رود، معاینة پستان یک بخش مهم از معاینات بالینی را تشکیل می دهد. معمولاً برای این معاینات، بیماران به پزشک متخصص زنان ارجاع داده می شوند.
در حالی که به دلیل ارتباط بین تشخیص زود هنگام بیماری و نتایج درمانی قابل توجه آن، هر پزشکی باید وظیفة انجام معاینات مربوطه و بررسیهای تشخیصی لازم را در مراحل اولیة کشف هرگونه یافتة غیر طبیعی به عهده گیرد.
خود زنان نیز باید جهت خودآزمایی پستان ها آموزش دیده و اقدام کنند. به کمک خودآزمایی می توان امکان شناسایی هر چه زودتر سرطان پستان و اخذ بهترین تصمیم درمانی را فراهم آورد. گرچه کنسر پستان در مردان نادر است ولی در صورت وجود هر نوع ضایعة یک طرفه، باید همانند زنان مورد بررسی قرار گیرند.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼