حقوق بیماران در ایران، سوگندنامه پزشکی
بسیاری از پزشکان دیگر حوصله سر و کله زدن با بیمار، وقت گذاشتن برای توضیح دادن به بیمار و... را ندارند.
روزنامه جام جم: قسم نامه ای برای این که با گذر زمان خیلی چیزها فراموش شان نشود؛ برای این که یادشان نرود چرا این حرفه را انتخاب کرده اند؛ یادشان نرود حالا که پا در این راه گذاشته اند چه مسئولیت مهمی را باید به دوش بکشند؛ یادشان نرود در تمام دوران طبابت شان حتی یک لحظه هم نباید از آن بایدها و نبایدها غافل شوند؛ سوگند می خورند که هیچ وقت این اصل مهم را فراموش نکنند که قبل از این که یک پزشک ماهر و مشهور باشند اول باید یک پزشک با اخلاق باشند.
قسم نامه ای برای این که با گذر زمان خیلی چیزها فراموش شان نشود؛ برای این که یادشان نرود چرا این حرفه را انتخاب کرده اند؛ یادشان نرود حالا که پا در این راه گذاشته اند چه مسئولیت مهمی را باید به دوش بکشند؛ یادشان نرود در تمام دوران طبابت شان حتی یک لحظه هم نباید از آن بایدها و نبایدها غافل شوند؛ سوگند می خورند که هیچ وقت این اصل مهم را فراموش نکنند که قبل از این که یک پزشک ماهر و مشهور باشند اول باید یک پزشک با اخلاق باشند.
در دنیای طبابت، اخلاق و پزشکی به شکلی جدایی ناپذیر به یکدیگر گره خورده اند، هر پزشکی پیش از این که کارش را به طور حرفه ای آغاز کند و قدم در راه پر فراز و نشیب درمان بیماری ها بگذارد باید قسم نامه ای را بخواند که او را به رعایت اصولی ملزم می کند.
در میان مشاغل مختلف، پزشکی به نوعی منحصر به فرد است، چراکه به طور مستقیم با جان انسان ها سر و کار دارد و به همین دلیل اخلاق جزیی جدایی ناپذیر از علم پزشکی تلقی می شود، البته برخی دیگر از مشاغل نیز به دلیل ارتباط تنگاتنگی که با مرگ و زندگی انسان ها دارند قاعده اخلاق پزشکی در آنها پررنگ تر است مانند قضاوت.
رعایت اصول اخلاق پزشکی و شیوه برخورد مناسب و منطقی پزشک با بیمار و همراه او در فرهنگ و جامعه ما چه در طب قدیم و چه طب جدید پیشینه غنی دارد و کتاب های بسیاری نه فقط در نوشته های طبیبان قدیم مانند زکریای رازی و ابن سینا به چشم می خورد، بلکه در پزشکی نوین نیز الگوهای بزرگ اخلاقی مانند مرحوم دکتر قریب را داریم، اما با همه اینها متاسفانه کارشناسان حوزه اخلاق پزشکی معتقدند اخلاق جایگاه خود را در حرفه پزشکی دنیای امروز گم کرده است.
سوگندنامه پزشکی در ایران
علم پزشکی هر کشوری برای خود سوگندنامه ای دارد که به روز شده سوگندنامه پزشکی بقراط است، پزشکان ایرانی نیز پس از اتمام دوره خود این سوگندنامه را قرائت می کنند:
«اکنون که با عنایات و الطاف بیکران الهی دوره دکتری پزشکی را با موفقیت به پایان رسانده ام و مسئولیت خدمت به خلق را بر عهده گرفته ام، در پیشگاه قرآن کریم به خداوند قادر متعال که دانای آشکار و نهان است و نامش آرامش دل های خردمندان و یادش شفای آلام دردمندان، سوگند یاد می کنم که:
همواره حدود الهی و احکام مقدس دینی را محترم شمارم، از تضییع حقوق بیماران بپرهیزم و سلامت و بهبود آنان را بر منافع مادی و امیال نفسانی خود مقدم بدارم.
در معاینه و معالجه حریم عفاف را رعایت کنم و اسرار بیماران خود را، جز به ضرورت شرعی و قانونی، فاش نسازم.
خود را نسبت به حفظ قداست حرفه پزشکی و حرمت همکاران متعهد بدانم و از آلودگی به اموری که با پرهیزکاری و شرافت و اخلاق پزشکی منافات دارد، اجتناب ورزم.
همواره برای ارتقای دانش پزشکی خویش تلاش کنم و از دخالت در اموری که آگاهی و مهارت لازم را در آن ندارم، خودداری کنم.
در امر بهداشت، اعتلای فرهنگ و آگاهی های عمومی تلاش کنیم و تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جامعه را مسئولیت اساسی خویش بدانم.»
وقتی اخلاق کمرنگ می شود
یکی از مهم ترین مفاد تعهدات پزشکان در سوگندنامه پزشکی شان این است که آنها قسم می خورند هنگام درمان بیماران به درآمد جیب او توجه نکنند و در صورت مواجه شدن با بیمار نیازمند، بدون در نظر گرفتن منافع مادی خود، او را درمان کنند.
این موضوع را عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز تا حدودی تائید کرده و می گوید: «بیشتر پزشکان نسبت به سوگندنامه پزشکی و مفاد آن پایبند هستند، اما مانند هر شغل دیـــــگری که ممکن است در آن تخلفاتی رخ دهد، درصد معدودی از پزشکان ممکن است به دلیل برخی مشکلات، اخلاق حرفه ای خود را آنچنان که باید رعایت نکنند.»
علی کائیدی در این زمینه به نمونه هایی اشاره کرده و توضیح می دهد: «وقتی بسیاری از پزشکانی که در مراکز درمانی دولتی مشغول کار هستند هشت ماه کارانه ای به آنها پرداخت نمی شود یا تعرفه ها به واقعیت نزدیک نیست، طبیعی است که پزشکان نیز وقتی می بینند با وجود سال ها درس خواندن درآمدشان به اندازه یک بساز و بفروش که ممکن است تحصیلات در حد دیپلم هم نداشته باشد کمتر است، طبیعی است که برای تخلف وسوسه شود.
در این میان وزیر پیشین بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، نظر صریح تری درخصوص وضع اخلاق پزشکی در کشور دارد. او بر این باور است که اگر پزشکان ما به سوگندی که خورده اند، پایبند بودند، وضع بهداشت و درمان کشورمان غیر از این بود که حالا هست.
پزشکان قسم می خورند که جز حل مشکل و رفع آلام و درد بیماران و مردم به چیز دیگری مانند پول، قدرت و پست و مقام فکر نکنند و رنگ، نژاد و جنس بیماران در کار طبابت آنها نقشی نداشته باشد، اما متاسفانه شاهد کمرنگ شدن رعایت این نکات اخلاقی از سوی جامعه پزشکی هستیم.
مسعود پزشکیان تاکید می کند: «اگر همه پزشکان فقط به رفع درد و رنج جسمی و روانی بیماران فکر کنند، دیگر برای یک خدمت پزشکی ده میلیون و ۱۵ میلیون تومان مطالبه نمی کنند، طبیعی است که اکنون این طور نیست و البته ما آماری نداریم که چند درصد پزشکان واقعا به اصول اخلاقی و سوگندی که می خورند پایبند هستند.»
وقتی حقوق بیمار بی تفاوت می شود
واقعیت این است که بسیاری از بیماران معتقدند، دیگر مدت هاست قداست سوگندنامه حرفه ای برای برخی پزشکان از بین رفته است.
یکی از مهم ترین نکات در منشور حقوق بیمار، این است که بیمار حق دارد از پزشک معالج خود بخواهد که نوع بیماری، مراحل درمان و... را به طور کامل بــه وی توضیح دهد.
موضوعی که یکی از مهم ترین عوامل نارضایتی بیماران از پزشکان شده است، بسیاری از پزشکان دیگر حوصله سر و کله زدن با بیمار، وقت گذاشتن برای توضیح دادن به بیمار و... را ندارند.
حتی برخی بیماران گلایه دارند وقتی از پزشک شان می خواهند درمورد بیماری شان بیشتر توضیح دهد با برخورد ناخوشایندی از سوی وی مواجه می شوند. برخی پزشکان هم تخصصی بودن نوع بیماری یا مراحل درمان را بهانه ای قرار می دهند تا از توضیح دادن به بیمار طفره بروند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس مهم ترین دلیل این وضع را ضعف فرهنگی و بی توجهی به اهمیت آموزش اخلاق حرفه ای در دوره های آموزشی و همچنین کارآموزی پزشکان دانسته و می گوید: «وقتی به دانشجوی پزشکی در دوران تحصیل خود فقط یک سری آموزش های تئوری و عملی درباره بیماری داده می شود، حرفی از اخلاقیات برای آنها باقی نمی ماند.»
به گفته کائیدی، بهترین کار این است که در طول دوران آموزش حرفه ای پزشکان، باید یک تیم مجرب اخلاقی در کنار پزشکان وجود داشته باشد تا به آنها اصول و اخلاقیات حرفه ای شان را آموزش دهند و با یادآوری دوره ای آن موجب نهادینه شدن اخلاق پزشکی در قشر پزشکان پس از فارغ التحصیلی و در طول دوران طبابت شود.
سوگندنامه؛ پشتوانه اخلاق پزشکی
وجدان حرفه ای، همان حسی که به هر شغل و حرفه ای احساس تعهد و مسئولیت می دهد؛ تا آنجا که اگر پای وجدان حرفه ای در هر شغلی لنگ بزند قطعا آنجا احتمال بی اخلاقی و تخلفات دور از انتظار نخواهد بود.
به همین دلیل است که نه تنها در شغل پزشکی بلکه در بسیاری از حرفه هایی که مسئولیت اجتماعی سنگینی پشت آن است، وقتی از سوگندنامه حرفه ای سخن به میان می آید، وجدان حرفه ای نیز ضمانتی برای دیده شدن پیدا می کند.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، از سوگندنامه پزشکی به عنوان پشتوانه اخلاقی برای رعایت وجدان حرفه ای در پزشکان نام می برد.
علی کائیدی در گفت وگو با جام جم می گوید: «صرف نظر از مسلمان بودن، عامل مشترکی در تمام جوامع مطرح است که باعث می شود در تمام شغل ها وقتی مسئولیتی به کسی واگذار می شود آن را به بهترین نحو ممکن انجام دهد ، این عامل چیزی نیست جز وجدان کاری و اخلاقی.
در حرفه پزشکی نیز چون پزشکان به طور مستقیم با درد، بیماری و جان مردم سر و کار دارند موضوع وجدان اخلاقی نقش پررنگ تری ایفا می کند و پزشکان باید هنگام فارغ التحصیلی سوگندنامه پزشکی را خوانده و در طول دوران طبابت شان، خود را متعهد به رعایت این سوگندنامه بدانند.»
مسعود پزشکیان، دیگر عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز می گوید: «آنچه پزشکان را مکلف به رعایت اخلاق پزشکی می کند، سوگندنامه ای است که پس از دوران تحصیل و هنگام ورود به بازار کار قرائت می کنند و قسم می خورند که مسائل اخلاقی مندرج در آن را که متن کاملی است، رعایت کنند.»
منشوری برای دفاع از حقوق بیماران
۱ ـ بیمار حق دارد در اسرع وقت درمان و مراقبت مطلوب، موثر و همراه با احترام کامل بدون توجه به عوامل نژادی، فرهنگی و مذهبی را از گروه درمان انتظار داشته باشد.
۲ ـ بیمار حق دارد محل بستری، پزشک، پرستار و دیگر اعضای گروه معالج را در صورت تمایل بشناسد.
۳ ـ بیمار حق دارد درخصوص مراحل تشخیص، درمان و سیر پیشرفت بیماری خود، اطلاعات ضروری را شخصا یا در صورت تمایل از طریق یکی از وابستگان از پزشک معالج درخواست کند به طوری که در فوریت های پزشکی این امر نباید به تأخیر در ادامه درمان یا تهدید جانی بیمار منجر شود.
۴ ـ بیمار حق دارد قبل از معاینات و اجرای درمان اطلاعات ضروری درخصوص عوارض احتمالی یا کاربرد دیگر روش ها را در حد درک خود از پزشک معالج دریافت و در انتخاب شیوه نهایی درمان مشارکت کند.
۵ ـ بیمار حق دارد در صورت تمایل شخصی یا تهدید سلامت آحاد جامعه طبق موازین قانونی رضایت شخصی خود از خاتمه درمان را اعلام یا به دیگر مراکز درمانی مراجعه کند.
۶ ـ بیمار حق دارد برای حفظ حریم شخصی خود از محرمانه ماندن محتوای پرونده پزشکی، نتایج معاینات و مشاوره های بالینی جز در مواردی که براساس وظایف قانونی از گروه معالج استعلام صورت می گیرد، اطمینان حاصل کند.
۷ ـ بیمار حق دارد از رازداری پزشک و دیگر اعضای تیم معالج برخوردار باشد بنابراین حضور بالینی افرادی که مستقیما در روند درمان شرکت ندارند موکول به کسب اجازه بیمار خواهد بود.
۸ ـ بیمار حق دارد از دسترسی به پزشک معالج و دیگر اعضای اصلی گروه معالج در طول مدت بستری، انتقال و پس از ترخیص اطمینان حاصل کند.
۹ ـ بیمار حق دارد با کسب اطلاع کامل از نوع فعالیت های آموزشی و پژوهشی بیمارستان که بر روند سلامت و درمان او موثرند تمایل و رضایت شخصی خود به مشارکت درمانی را اعلام یا در مراحل مختلف پژوهش از ادامه همکاری خودداری کند.
۱۰ ـ بیمار حق دارد در صورت ضرورت اعزام و ادامه درمان در دیگر مراکز درمانی، قبلا از مهارت گروه معالج،میزان تعرفه ها و پوشش بیمه های خدمات در مرکز در مانی مقصد مطلع شود.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼