آداب معنوی دوران بارداری (۲)

طب شیعه: زیارت و شرکت در مجالس اهل بیت(علیهم السّلام)

۱- حتماً سعی کنید خود و کودکتان را از زیارت مشاهد شریفه، بهره مند کنید؛ به ویژه حدّاقل یک بار در طول بارداری سعی کنید به زیارت حضرت ثامن الحجج و خواهر مکرّمه ایشان حضرت معصومه(علیهما السّلام) شرفیاب شوید. اگر برایتان امکان دارد که به طور منظّم از این فیض یا فیض زیارت سایر امام زادگان عظام بهره مند شوید هرگز از آن غافل نشوید.

۲- بهره مندی از مجالس اهل بیت(علیهم السّلام) را از همین دوران جنینی به کودکتان بیاموزید. در انتخاب این گونه مجالس کمی دقّت کنید و سعی کنید در مجالسی شرکت کنید که معیارهای لازم و مطلوب را دارا باشند امّا وسواس زیادی هم به خرج ندهید و خود را هرگز از این فیض محروم نکنید. در صورت امکان به طور منظّم در این گونه برنامه ها شرکت کنید و به ویژه اهتمام کنید که با اشک بر مصایب حضرت سیّد الشّهدا(علیه السّلام) روح کودکتان را از غبارهای دنیای مادّی شستشو دهید.

مرور عقاید

با کودک خود گفتگو کنید؛ سعی کنید در طول بارداری همه روزه وقتی را به گفتگو با کودکی که در رحم دارید اختصاص دهید و به تدریج، اصول عقاید خود را برای او مرور کنید. آنچه که از توحید و خداشناسی می دانید و می فهمید به زبان ساده برایش توضیح دهید؛ قرآن را به او بشناسانید و در مناسبت های مختلف، ایمّه اطهار و اولاد ایشان(علیهم السّلام) را به او معرّفی کنید؛ مفاهیمی چون مسلمانی، شیعگی، ولایت، تولّی، تبرّی، نماز، روزه، عبودیت، معاد و … را به زبان ساده با هم مرور کنید و وظایفی که در آینده به عنوان یک بنده خدا در دنیا به عهده اوست را برایش بیان کنید. سعی کنید در طول این ۹ ماه، نکته ای از عقاید شما باقی نماند که به او نیاموخته باشید.

وضو

۱- داشتن وضو همیشه امری است پسندیده تا آن حد که در آموزه های دینی ما، «دایم الوضو بودن» یک ارزش غیرقابل انکار به حساب می آید؛ برای مثال، حضرت ختمی مرتبت، محمّد مصطفی(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:« اِنِ اسْتَطَعْتَ اَنْ تَکُونَ بِاللَّیْلِ وَ النَّهَارِ عَلَی طَهَارَهٍ فَافْعَلْ فَاِنَّکَ تَکُونُ اِذَا مِتَّ عَلَی طَهَارَهٍ مِتَّ شَهِیداً : اگر می توانی که در تمام شبانه روز با وضو باشی این کار را بکن که اگر در حال طهارت بمیری، شهید از دنیا رفته ای.»

۲- وضو گرفتن نورانیت وجود انسان را می افزاید؛ در روایتی آمده است که: « اَنَّ الْوُضُوءَ عَلَی الْوُضُوءِ نُورٌ عَلَی نُورٍ وَ مَنْ جَدَّدَ وُضُوءَهُ مِنْ غَیْرِ حَدَثٍ آخَرَ جَدَّدَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ تَوْبَتَهُ مِنْ غَیْرِ اسْتِغْفَارٍٍ: وضو گرفتن بر روی وضوی قبلی نوری است بر روی نور؛ و هرکس بدون اینکه احتیاج به وضوی جدید پیدا کند وضوی خود را تجدید نماید خدای عزوجلّ نیز بدون طلب استغفار و بخشایش توبه او را تجدید می نماید.»

و این موضوع برای زن باردار به طریق اولی قابل اثبات است؛ چرا که انجام این مستحبّ، نورانیت وجود او و فرزندش را توامان به دنبال خواهد داشت. بنابراین بهتر آن است که زنان باردار همیشه با وضو باشند.

۳- علاوه بر این، در روایات تصریح شده است که زن و مرد به هنگام رابطه زناشویی در دوران بارداری حتماً باوضو باشند؛ امری که در دوران غیر بارداری نیز مستحبّ است؛ امّا در این دوران مورد تاکید قرار گرفته است:

پیامبر گرامی اسلام(صلّی الله علیه و آله و سلّم) خطاب به امیرالمومنین(علیه‏السّلام) فرمودند:« یَا عَلِیُّ اِذَا حَمَلَتِ امْرَاَتُکَ فَلَا تُجَامِعْهَا اِلَّا وَ اَنْتَ عَلَی وُضُوءٍ فَاِنَّهُ اِنْ قُضِیَ بَیْنَکُمَا وَلَدٌ یَکُونُ اَعْمَی الْقَلْبِ بَخِیلَ الْیَدِ: یا علی! هنگامی که همسرت باردار است تنها با وضو آمیزش کن چراکه{اگر این کار را نکنید و} فرزندی به شما داده شود؛ کوردل و بخیل خواهد بود.»

۴- وضو گرفتن قبل از خواب نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد؛ چرا که نورانیت آن در طول زمان استراحت برقرار خواهد بود. این امر نزد حق تعالی آن قدر پسندیده است که در روایات شریف توصیه شده است که اگر به هنگام خوابیدن یادتان آمد که وضو ندارید می توانید بر همان رو انداز خود دست زده تیمّم کنید تا از ثواب وضوداری بهره مند شوید:

امام صادق (علیه‏السلام) می فرمایند: « مَنْ تَطَهَّرَ ثُمَّ اَوَی اِلَی فِرَاشِهِ بَاتَ وَ فِرَاشُهُ کَمَسْجِدِهِ فَاِنْ ذَکَرَ اَنَّهُ عَلَی غَیْرِ وُضُوءٍ فَلْیَتَیَمَّمْ مِنْ دِثَارِهِ کَایِناً مَا کَانَ فَاِنْ فَعَلَ ذَلِکَ لَمْ یَزَلْ فِی الصَّلَاهِ وَ ذَکَرَ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ: هر که وضو بگیرد و به بستر رود و بخوابد، آن شب، بستر او به منزله مسجد اوست و اگر یادش آمد که وضو ندارد به همان رو انداز خود -هر چه می خواهد باشد- تیمم کند که اگر چنین کرد پیوسته در نماز و ذکر خداوند خواهد بود.»

لقمه

کمتر مساله ای است که بتواند به اندازه لقمه حرام یا شبهه ناک، انسان را از درک سعادت محروم کند و در عین حال-و متاسّفانه- در این روزها، شاید کمتر مساله شرعی باشد که به این اندازه مورد غفلت واقع شده باشد.

اهمّیت توجه به حلال و حرام لقمه و تاثیر آن بر تربیت معنوی انسان

۱- در تاریخ آمده است که امام حسین(علیه السلام) به لشکر عمر سعد فرمودند: «شکمهایتان از حرام پر شده و بر دلهایتان مهر خورده است. دیگر حق را نمی پذیرید و به آن گوش نمی دهید.»

به زبان ساده، تاثیر لقمه حرام بر روح آدمی تا آن حد است که کسی که به خوردن آن عادت کرده است از سخنان امام معصوم (علیه السلام) نیز متاثر نخواهد شد و سرنوشت چنین انسانی البته معلوم است.

۲- در حالات بعضی از اولیاء الله و بزرگان آمده است که گاه با خوردن یک لقمه شبهه ناک- و نه حرام- آنهم به صورت اتفاقی- و نه عمدی- تا مدتها از توفیق نماز شب محروم شده اند.

۳- علامه جعفری (رحمه الله علیه) می گوید:«لقمه حلال برای دل انسان، علم و حکمت و عشق و ظرافت ایجاد می کند و هنگامی که دیدی حسادت و جهل و غفلت تو روز افزون است بدان که نتیجه همان لقمه های حرامی است که خورده ای… لقمه حلال عالی ترین پدیده ای را که برای انسان ممکن است ایجاد می کند.»

۳- احادیث وارد شده در این زمینه بسیارند امّا تنها از باب تذکّر به دو نمونه بسنده می کنیم:

* پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:« مَنْ اَکَلَ الْحَلَالَ قَامَ عَلَی رَاْسِهِ مَلَکٌ یَسْتَغْفِرُ لَهُ حَتَّی یَفْرُغَ مِنْ اَکْلِهِ … اِذَا وَقَعَتِ اللُّقْمَهُ مِنْ حَرَامٍ فِی جَوْفِ الْعَبْدِ لَعَنَهُ کُلُّ مَلَکٍ فِی السَّمَاوَاتِ وَ الْاَرْضِ وَ مَا دَامَتِ اللُّقْمَهُ فِی جَوْفِهِ لَا یَنْظُرُ اللَّهُ اِلَیْهِ وَ مَنْ اَکَلَ اللُّقْمَهَ مِنَ الْحَرَامِ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ فَاِنْ تَابَ تَابَ اللَّهُ عَلَیْهِ وَ اِنْ مَاتَ فَالنَّارُ اَوْلَی بِهِ : هرکه از حلال غذا بخورد، فرشته ای بالای سر او می ایستد و تا هنگامی که دست از خوردن بکشد برایش استغفار می کند.

اگر لقمه ای از حرام در شکم بنده وارد شود، تمامی فرشتگان آسمان و زمین او را لعنت می کنند و تا آن هنگام که آن لقمه داخل شکمش است خداوند به او نظر نمی کند و هر کس که لقمه حرامی بخورد غضب خدا را برای خود فراهم ساخته است؛ پس اگر توبه کند، خدا نیز به سوی او باز می گردد و اگر[در این حال] بمیرد پس اتش او را سزاوارتر است.»

همچنین حضرتش (صلّی الله علیه و آله و سلّم) فرموده اند:« مَنْ اَکَلَ لُقْمَهَ حَرَامٍ لَمْ تُقْبَلْ لَهُ صَلَاهٌ اَرْبَعِینَ لَیْلَهً وَ لَمْ تُسْتَجَبْ لَهُ دَعْوَهٌ اَرْبَعِینَ صَبَاحاً وَ کُلُّ لَحْمٍ یُنْبِتُهُ الْحَرَامُ فَالنَّارُ اَوْلَی‏ بِهِ وَ اِنَّ اللُّقْمَهَ الْوَاحِدَهَ تُنْبِتُ اللَّحْمَ: کسی که لقمه حرامی بخورد، تا چهل شب نمازش قبول نمی‌شود و تا چهل صبح دعایش مستجاب نمی‌گردد و هر گوشتی که در بدن او از حرام روییده شود، به آتش جهنّم سزاوارتر است و هر یک لقمه حرام، باعث روییدن گوشت در بدن می‌شود»

۴- در این جا بد نیست این ابیات زیبا از شیخ بهایی(علیه الرّحمه) را نیز مرور کنیم؛ ابیاتی که تاکید می کنند که لقمه اگر دارای بهترین شرایط باشد امّا از حرام تهیه شده باشد؛ دین آدمی را به تباهی خواهد کشاند:

چند مال شبهه ناک آری به کف؟ تا که باشی نرمْپوش و خوش علف

عاقبت سازد تو را از دین بری این خودآرایی و این تن پروری

لقمه کآید از طریق مشتبه خاک خور خاک و بر آن دندان منه

کان تو را در راه دین مغبون کند نور عرفان از دلت بیرون کند

لقمه نانی که باشد شبهه ناک در حریم کعبه، ابراهیم پاک

گر، به دست خود فشاندی تخم آن ور به گاو چرخ کردی شخم آن

ور مه نو در حصارش داس کرد ور به سنگ کعبه اش دستاس کرد

ور به آب زمزمش کردی عجین مریم آیین پیکری از حور عین

ور بخواندی بر خمیرش بی عدد فاتحه با قل هو اللّه احد

ور بود از شاخ طوبی آتشش ور شدی روح الامین هیزم کشش

ور تو بر خوانی هزاران بسمله بر سر آن لقمه پر ولوله

عاقبت، خاصیتش ظاهر شود نفس از آن لقمه تو را قاهر شود

در ره طاعت، تو را بی جان کند خانه دین تو را ویران کند

درد دینت گر بود ای مرد راه چاره خود کن که دینت شد تباه

اثر مال حرام بر نطفه

۱- نطفه‌ برآیند غذاهایی است که پدر و مادر مصرف می کنند؛ بنابراین بسیار بدیهی خواهد بود که درآمدهای حرام بر نسل انسان تاثیر منفی بگذارند:

* امام صادق(علیه السّلام) می فرمایند:«کَسْبُ الحَرامِ یُبینُ فی الذّرّیه: اثر درآمد حرام در فرزندان آدمی آشکار می شود»

۲- اگر درآمد خانواده از راههای نامشروع تامین شود راه بر دخالت شیطان در تشکیل نطفه باز می شود:

خداوند متعال در قرآن کریم می‌فرماید:

«اذهَبْ فَمَن تَبِعَکَ مِنْهُمْ فَاِنَّ جَهَنَّمَ جَزَآوکُمْ جَزَاءً مَوْفُورًا… وَشارِکْهُمْ فِی الاَمْوَالِ وَالاَوْلادِ… : (ای شیطان) برو! هر کس از آنان که از تو تبعیّت کند، جهنّم کیفر شماست؛ کیفری فراوان…، و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی…»

بر اساس روایات، شراکت شیطان در فرزندان آدمی وقتی محقّق می شود که نطفه آنها از مال حرام منعقد شده باشد:

از امام محمّد باقر در مورد چگونگی شراکت شیطان در آیه «وَشارِکْهُمْ فِی الاَمْوَالِ وَالاَوْلادِ… : (ای شیطان) و در ثروت و فرزندانشان شرکت جوی…» پرسیده شد؛ فرمودند: « مَا کَانَ مِنْ مَالٍ حَرَامٍ فَهُوَ شِرْکُ الشَّیْطَانِ … وَ یَکُونُ مَعَ الرَّجُلِ حِینَ یُجَامِعُ فَیَکُونُ الْوَلَدُ مِنْ نُطْفَتِهِ وَ نُطْفَهِ الرَّجُلِ اِذَا کَانَ حَرَاماً: آنچه از مال حرام باشد شیطان در آن شریک است.

وقتی که شخص با همسر خویش نزدیکی می کند شیطان با او همراهی می کند و اگر مال از حرام باشد، قسمتی از فرزند از نطفه شیطان و قسمتی، از نطفه خود شخص خواهد بود.»

۳- بدیهی است که نطفه ای که با مشارکت شیطان منعقد شود؛ فرزندی به بار خواهد نشاند که گرایشش به گناه، بیشتر و تربیت او سخت‌تر است و راه رسیدن او به مدارج عالیه اخلاقی طولانی تر خواهد بود. این تاثیر تا حدی است که در بزرگسالی نیز نشانه هایی آشکار در رفتار و کردار این گونه افراد دیده می شود:

امام صادق(علیه السّلام) می فرمایند: « من لم یبال ما قال و لا ما قیل فیه فهو شرک شیطان و من لم یبال ان یراه الناس مسییا فهو شرک شیطان و من اغتاب اخاه المومن من غیر تره بینهما فهو شرک شیطان، و من شغف بمحبه الحرام و شهوه الزنا فهو شرک شیطان: کسی که پروایی ندارد که چه بگوید یا چه درباره اش بگویند، شراکت شیطان است؛ و کسی که ابایی نداشته باشد از این که مردم او را در حال گناه ببینند، شراکت شیطان است؛ و کسی که غیبت برادر مومنش را بکند بدون آن که بین آنها نفرتی وجود داشته باشد، شراکت شیطان است وکسی که دلباخته محبت حرام و شهوت زنا است، شراکت شیطان است»

۴- عالم بزرگ مرحوم شیخ علی اکبر نهاوندی می گوید: «چون غذای حرام به شکم وارد شد مصداق آیه: «و الذی خبث لا یخرج الا نکداً: از خبیثت چیزی جز خبیث خارج نشود» و مصداق آن در ضرب المثلها این بیت است که: «از کوزه همان تراود که در اوست …» و قوت یافتن و بسته شدن نطفه ای که با لقمه حرام بسته و رشد یافته چیزی جز خباثت نمی باشد و چگونه می توان به چشم او امیدوار بود که به نامحرم نگاه نکند؟ و یا با زبان غیبت نکند؟ و این چنین است حال سایر اعضاء به نسبت به معاصی که صادر شده از شخص»

۵- عالم ربانی مرحوم ملّا احمد نراقی در کتاب معراج السعاده می نویسد: «دلی که از لقمه‌حرام روییده باشد، کجا و قابلیت انوار عالم قدس کجا و نطفه ای که از مال حرام هم رسیده باشد به مرتبه‌رفیع انس با پروردگار چکار، چگونه پرتو عالم نور بدلی تابد که غذای حرام آن را تاریک کرده و کی پاکیزگی و صفا برای نفسی حاصل می شود که کثافات مال شبهه ناک آنرا آلوده و چرک آلود نموده باشد.»

۶- حضرت آیت الله مظاهری نیز در مورد تاثیر غذا می فرمایند: «غذای حلال در آن وقت [انعقاد نطفه]تاثیر عجیبی روی بچه دارد چنانچه غذای حرام در شقاوت اولاد تاثیر عجیبی دارد… غذای حرام، مال حرام، از هر آتشی بدتر است؛ اگر نطفه بچه منعقد شود از غذای حرام، رستگار شدن او کاری است بس مشکل.»

۷- نکته آخر را نیز از کلام شیرین حاج آقای قرایتی(دام ظلّه) نقل می کنیم:« به یک بزرگی گفتند بچه‌ی شما بی‌ادب است. گفت: چه کرده است؟ گفت: سقایی مشک آبی روی دوشش بود و می‌رفت؛ بچه‌ی شما یک سوزن به مشک آب فرو کرد و این آب‌هایش خالی ‌شد. خیلی ناراحت شد، رفت به مادرش گفت، مادر شروع کرد به منقلب شدن و گفت: باید اینطور باشد، گفت: چرا؟ گفت: من وقتی حامله بودم، از کنار درخت اناری گذشتم، انار مردم بود. دهنم پر آب شد، یک سوزن در انار فرو کردم و از این سوراخ، آب انار را خوردم. آن آب انار خلافی که خوردم، باید… من سوزن به انار زدم، باید بچه‌ام به مشک سوزن بزند.»

نکته های کاربردی

راه های ورود لقمه های ناپاک به زندگی، بسیارند و مقابله با آنها، همّتی والا و دقّتی عمیق را می طلبد که صد البتّه امید داشتن نسلی صالح، آنها را بر انسان آسان می کند. البته باید توجّه داشت که تاثیر لقمه حرام بر زندگی انسان بسیار عمیق و ماندگار است ولذا صرف مراقبت چندماهه در طول بارداری نمی تواند ضامن رفع و دفع آثار وجود این مشکل در زندگی در زمان های قبل و پس از بارداری باشد.

همه ما باید در تمام طول زندگی نسبت به این مساله حسّاس باشیم و راه های ورود اموال ناپاک به زندگی را مسدود نماییم و با همه این مراقبت ها، متضرّعانه از خداوند کریم بخواهیم که ما را از ابتلا به این گناه عظیم حفظ فرماید. آن چه که در دوران بارداری مورد توصیه است، افزایش سطح این مراقبت و داشتن حسّاسیت ویژه نسبت به آن است. در این زمینه چند نکته به طور خلاصه ذکر می شود:

۱- زن باردار باید در طول دوران بارداری - و البته دوران قبل و بعد از آن - با حفظ ادب و احترام، فعّالیت های کاری و اقتصادی همسر خود را مورد مداقّه قرار دهد و هر کجا مشکلی مشاهده کرد آن را تذکّر دهد. طبیعتاً اگر خود زن هم در معیشت خانواده سهیم است باید همین حسّاسیت را نسبت به خود نیز اعمال کند.

۲- شاغلین خانواده - چه زن و چه مرد - باید در انجام وظایف قانونی و شرعی در محیط کار، اهتمام کنند تا به واسطه کم کاری، درآمد حاصله از دایره حلّیت خارج نشود.

۳- اگر هر یک از شاغلین خانواده، شغل آزاد دارد، با مردم طریق انصاف در پیش بگیرد و از انواع گناهانی که مال حرام را به همراه می آورند(دروغ، تقلّب، کم فروشی، گران فروشی، غشّ در معامله، معاملات حرام و …) بپرهیزد.

۴- پسندیده است که شاغلین خانواده نسبت به یادگیری مسایل فقهی مربوط به کار و تجارت اهتمام ویژه ای داشته باشند؛ چرا که بسیاری از مال های حرام به علّت همین ندانستن ها و نیاموختن ها وارد زندگی ما می شوند.

۵- در این دوران بهتر است تا حدّ امکان از ورود در انواع معاملات با نهادهای مالی مثل بانک(از جمله گرفتن انواع وام ها) خودداری شود؛ چرا که بسیاری از این معاملات شبهه ربوی بودن دارند.

۶- بهتر است علاوه بر صدقات روزانه که نباید از آنها غفلت شود، به صورت روزانه یا ماهانه مبلغی نیز به عنوان «ردّ مظالم» پرداخت شود. ردّ مظالم کاربردی مانند صدقه دارد و برای آن پرداخت می شود که اگر احیاناً انسان، ندانسته یا ناخواسته مرتکب ظلمی شده است و خود از آن اطّلاع ندارد، به این وسیله جبران مافات شود.

۷- توصیه اکید می شود که در این دوران، حقوق شرعی مال - از جمله خمس و احیاناً زکات - ادا شود. اگر از قبل هم نسبت به آنها بی توجّهی شده است می توان با مشورت یک روحانی امین و عالم، به روش مناسب آنها را جبران کرد.

توصیه اخلاقی آن است که علاوه بر خمس معمول که به طور سالیانه پرداخت می شود، هر ماه نیز به صورت تقریبی مقدار غذایی که زن باردار مصرف می کند محاسبه و خمس آن پرداخت شود. مطمین باشید که پرداخت این پول ها ذرّه ای مشکل مالی برایتان به وجود نخواهد آورد؛ بلکه روز به روز برکت و وسعت زندگی شما را افزون خواهد نمود.

۸- اگر به کسی بدهی دارید بدهی او را پرداخت کنید یا حدّاقل با او در مورد بازپرداخت آن به توافق برسید.

۹- تفحّص در زندگی مردم از نظر اسلام جایز نیست؛ ولی اگر مطمین هستید که شخصی حلال و حرام را در زندگی خود رعایت نمی کند یا خمس نمی دهد و یا مواردی از این دست؛ حدّاقل در این دوران، رفت و آمد با او را قطع کنید.

طبیعتاً وضعیت جسمانی زن باردار، می تواند بهانه مناسبی برای طفره رفتن از این رفت و آمدها باشد. اگر به هر دلیل هم مجبور به این کار شدید با مشورت یک روحانی خبره نسبت به انجام کارهایی که اثرات سوء این رفت و آمد را به حدّاقل می رسانند اقدام کنید.

تذکّر بسیار مهم: استفاده از ترکیب «لقمه حرام» با عنایت به شیوع عرفی و معنای اصطلاحی آن صورت می گیرد و بدیهی است که تنها شامل مال حرامی که وارد دهان می شود نخواهد بود بلکه هر گونه تصرّف نامشروعی در حیطه آن قرار می گیرد برای مثال اگر شخصی زمینی را به ناحق غصب کرده باشد، حتّی اگر آن را بایر رها کند و هیچ گونه انتفاعی از آن نبرد؛ باز هم بسیار طبیعی خواهد بود که اثر چنین فعلی در نسل او آشکار شود.

فضای معنوی و آرام خانواده

یکی از مهمترین عوامل در آرامش روحی فرزندان در زندگی آینده، آرامش روحی مادر در دوران بارداری است. در واقع هر گونه استرس مادر در دوران بارداری، تنش های روحی فرزند در زندگی آینده اش را به دنبال خواهد داشت و این امری است هم مورد تایید شرع مقدّس و هم دارای پشتوانه در علم امروز. از سوی دیگر هر قدر فضای خانه در دوران بارداری از آلودگی گناه و اشتغالات غیر معنوی به دور باشد؛ جنین نیز که در چنین بشری رشد می کند در آینده، انس و الفت بیشتری با این مسایل خواهد داشت؛ بنابراین توصیه می کنیم:

۱- تنش های روحی بین اعضای خانواده به حدّاقل برسد. اندکی گذشت و کمی محبّت، این زمینه را فراهم خواهد کرد. بسیاری از استرس ها در خانواده ها بر سر مسایل مادّی است. کم کردن سطح توقّعات طرفین و افزایش اعتماد و توکّل به خدای متعال در اداره امور مادّی زندگی، هم زندگی را زیباتر می کند و هم شما و فرزندتان را به خدای تعالی نزدیک تر می سازد.

به ویژه توصیه اکید می کنیم که در این دوران و در صورت بروز تنش، مرد سعی کند که از همسر خود کدورتی به دل نگیرد و اگر هم از دست همسر خود ناراحت شد، فوراً آن را از دل خود بیرون کند. کمی لبخند، چند کلمه محبّت آمیز و در آغوش گرفتن همسر، معمولاً اثری خارق العاده در دفع آنی کدورت بین طرفین دارند.

۲- مادر باید در همه حال از جنین خود رضایت داشته باشد. نارضایتی مادر از جنین تاثیر منفی زیادی در روحیات آینده کودک و به ویژه ارتباط عاطفی او با مادر دارد. بیشترین دلیل این نارضایتی ها معمولا به دلیل ناخواسته بودن جنین است. در این مواقع بهتر است پدر و مادر به این نکته ظریف توجّه کنند که فرزندان قبلی را خود آنها خواسته اند و این فرزند را خدا! برای قبلی ها خود آنها برنامه ریزی کرده اند و برای این یکی خدا! توجّه به همین نکته لطیف کفایت می کند تا مادر اتّفاقا به این فرزند توجّه و لطف ویژه ای داشته باشد؛ درواقع اگر به جای واژه«ناخواسته» عبارت«خداخواسته» را در ذهنتان جایگزین کنید همه چیز حل می شود.

دغدغه های دیگری همچون مطابق میل نبودن جنسیت جنین و مواردی از این دست نیز با اتّکا به حق تعالی و رضایت به خواست حضرتش به آسانی از ذهن ما دور خواهند شد.

۳- سعی شود که جوّ غالب خانواده، جوّی معنوی باشد و حتّی المقدور از ورود در بحث ها و گفتگوهایی که متضمّن گناه هستند(مثل غیبت، شکایت از زمانه و …) خودداری شود.

۴- در این دوران، راه را بر ورود امواج گناه آلود انواع فیلم ها و موسیقی های نامناسب به خانه مسدود کنید. پخش ملایم قرایت قرآن در خانه در ساعات مناسبی از روز، شاید بیش از هر کسی جنین را خوشحال و مسرور کند.

۵- زن باردار برای ساعات فراغت خود باید فعّالیتی مناسب در نظر بگیرد. مطالعه نشریات روزمرّه به ویژه انواع زرد آن، اشتغال افراطی به رسانه های دیداری و شنیداری به خصوص انواع غیرشرعی آن، مطالعه رمان های کم محتوی به خصوص انواع عشقی و غیر اخلاقی اش، گپ و گفت های معمولاً پر از گناه با سایر زنان و … جنین محترم را آزرده خاطر می سازند. مطالعه کتب و نوشتارهای ارزشمند به ویژه در مورد مسایل دینی، انس با سخنرانی های مفید علمی، دینی و …، شرکت در مجالس شادی یا غم اهل بیت(علیهم السلام) و بسیاری اشتغالات صحیح دیگر، کار تربیت فرزند در آینده را برایتان آسان خواهد کرد.

همنشین

یکی از موثّرترین اتّفاقات در مورد سلامت روحی فرزند؛ همنشینی های مادر در دوران بارداری است. هر «هم صحبتی» و «هم نفسی»، به اندازه خود، جنین را تحت تاثیر قرار خواهد داد. همان گونه که همنشینی با خوبان، در سعادت انسان تاثیر شگرفی دارد؛ هم صحبتی با اهل گناه یا حضور در مجلس گناه هم می تواند عاقبت ناخوشایندی برای فرزند رقم زند:

پیامبر اکرم(صلّی الله علیه و آله و سلّم) می فرمایند:« مثل الجلیس الصالح مثل الداری ان لم تجد عطره علقک ریحه و مثل جلیس السوء مثل صاحب الکیر ان لم یحرقک شرار ناره علقک من نتنه: حکایت همنشین صالح، مثل عطّار است که اگر از عطر خود، تو را بهره مند نسازد؛ بوی خوش آن در تو آویزد؛ و حکایت همنشین بد، مثل آهنگر است که اگر شعله آتش آن تو را نسوزاند، بوی بد آن در تو آویزد.»

در این زمینه:

۱- زن باید مسایل شرعی مربوط به ارتباط با نامحرم را به دقّت رعایت کند و تا می تواند با نامحرم به جز در حدّ ضرورت، تماس و گفتگو نداشته باشد.

۲- زن، بیشترین همنشینی را با همسر خود دارد. باید سعی شود مکالمات زوجین خارج از موضوعات گناه آلود باشد.

۳- متاسّفانه مجلس زنانه ای که در آن گناه نشود کم پیدا می شود. زن باید در دوران بارداری تا می تواند از ورود در گفتگوهای زنانه پرهیز کند. اگر هم به هر دلیل مجبور به این کار شد، سعی کند قلباً به گناهی مثل غیبت که دیگران مرتکب آن می شوند راضی نباشد و اگر توانست با زیرکی خود، بحث را به سمت و سویی دیگر ببرد.

۴- تلویزیون، رادیو، ماهواره، سینما و امثال آنها - حدّاقل با وضعیت فعلی - معمولاً مصداق هم نشینان بد محسوب می شوند؛ لذا بهتر است در دوران بارداری، انس با این رسانه ها به حدّاقل برسد.

۵- بسیاری از پیامک ها مصداق گفتگوی گناه آلود هستند؛ پس در دوران بارداری «اس ام اس بازی» را به حدّاقل برسانید.

۶- توصیه بنده این است که حتّی در انتخاب پزشک یا مامای معالج خود نیز به دنبال کسی باشید که صاحب ایمان و نفَس پاکی باشد.

۷- مشکلات بارداری بهانه بسیار خوبی را برای شما فراهم می کند تا از حضور در مجالس و میهمانی هایی که می دانید در آنها مجبور به معاشرت های ناخواسته هستید پرهیز کنید.

دعا

۱- دعا و درخواست از محضر حق تعالی از والاترین مصادیق بندگی است تا آنجا که در قرآن کریم آمده است که:« قُلْ ما یَعْبَوُا بِکُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاوُکُمْ: بگو اگر دعاهای شما نبود پروردگارم به شما اعتنا نمی کرد.»

۲- یکی از آثار دعا به خصوص اگر با نیاز واقعی درونی، تضرّع و استمرار همراه باشد آن است که پیش آمدهای ناخوشایند آینده را تغییر می دهد:

حضرت صادق(علیه السّلام) فرمودند:« الدُّعَاءُ یَرُدُّ الْقَضَاءَ بَعْدَ مَا اُبْرِمَ اِبْرَاماً فَاَکْثِرْ مِنَ الدُّعَاءِ فَاِنَّهُ مِفْتَاحُ کُلِّ رَحْمَهٍ وَ نَجَاحُ کُلِّ حَاجَهٍ وَ لَا یُنَالُ مَا عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ اِلَّا بِالدُّعَاءِ وَ اِنَّهُ لَیْسَ بَابٌ یُکْثَرُ قَرْعُهُ اِلَّا یُوشِکُ اَنْ یُفْتَحَ لِصَاحِبِهِ: دعا، قضای مبرم شده(حتمی) را بر می گرداند؛ پس بسیار دعا کن که دعا، کلید هر رحمت و پیروزی در هر حاجت است و آنچه که نزد خداوند عزّوجلّ است جز با دعا به دست نمی آید و هیچ دری نیست که زیاد کوبیده شود مگر آن که به روی کوبنده آن باز می شود.»

بنابراین همیشه برای داشتن نسلی صالح دعا کنید و از این کار هیچ گاه خسته نشوید. در این زمینه توجّه به اوقات استجابت دعا بسیار کمک کننده است. به هنگام دعا برای فرزندان فعلی و آینده خود، اصرار، جدّیت و استمرار داشته باشید؛ در عین حال که باید تسلیم امر حضرت حق «جلّ و علا» بود و نهایتاً امور را به او تفویض کرد.

فراموش نکنید که در دعا برای فرزندی که در رحم مادر است علاوه بر خواسته های معنوی و روحانی، بر سلامتی جسمی او نیز تاکید کنید. دعاهای قرآنی ذیل، بهترین دعاها در این زمینه هستند و توصیه می کنیم که با آنها انس داشته باشید:

« رَبِّ هَبْ لی‏ مِنْ لَدُنْکَ ذُرِّیَّهً طَیِّبَهً اِنَّکَ سَمیعُ الدُّعاءِ: پروردگارا؛ از نزد خودت به من نسلی پاکیزه عطا فرما؛ همانا تنها تویی که شنونده خواسته هایی.»

«رَبَّنا هَبْ لَنا مِنْ اَزْواجِنا وَ ذُرِّیَّاتِنا قُرَّهَ اَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتَّقینَ اِماماً : پروردگار ما؛ از همسران و فرزندانمان به ما روشنی دیدگانمان را عطا فرما و ما را پیشوای پرهیزگارانت قرار ده.»

تذکّر مهم: بنا به تصریح روایات شریف؛ زمان تعیین قطعی جنسیت جنین، ۴ ماه پس از انعقاد نطفه است. این مساله اگر چه در ظاهر با یافته های علوم امروزی مخالفت دارد امّا به نظر بنده قطعاً درست است؛ لذا حدّاقل تا پایان ۴ ماهگی بارداری می توانید برای آن که فرزندتان دختر یا پسر باشد دعا کنید؛ اگر چه رضایت به خواست خدای متعال شیرینی دیگری دارد.

صدقه

یکی از آثار موکّد صدقه، دفع انواع بلا و شرور است:

پیامبر اکرم(صلی الله علیه وآله و سلّم) فرمودند: «الصَّدَقَهُ تَسُدُّ سَبْعِینَ بَاباً مِنَ الشَّرِّ: صدقه هفتاد باب شر را مسدود می کند.»

و چه بلایی بالاتر از داشتن فرزند ناصالح و یا چه ابتلایی سخت تر از دیدن معلولیت جسمی جگرگوشه هایمان؟ بنابراین به صدقه دادن روزانه اهتمام ویژه ای داشته باشید و آن را ترک نکنید. البته بهتر آن است که اگر بتوانید با رعایت شرایط، صدقه را شخصاً به نیازمندان واقعی برسانید.

نـذر

در روایات وارد شده است که امام حسن و امام حسین‏(علیهما السلام) بیمار شدند. پیامبر اکرم‏(صلی الله علیه وآله و سلّم) با مردم به عیادت آنان آمدند و به حضرت علی‏(علیه السلام) پیشنهاد کردند که برای سلامتی دو کودک عزیز خود نذر کنند که روزه بگیرند. پس از آن که حسنین ‏(علیهما السلام) بهبود یافتند، حضرت علی و حضرت فاطمه‏‏(علیهما السلام) سه روز روزه گرفتند.

از این واقعه می توان نتیجه گرفت که ما هم می توانیم برای فرزندی که در راه داریم نذر کنیم تا انشاءالله خداوند کودکی صحیح و سالم به ما عنایت نماید. این که نذر چه باشد بر عهده خود ماست. اگر در نیت خود خالص باشیم می توانیم مطمین باشیم که خداوند کریم بهترین مصلحت را برای ما رقم خواهد زد.

عهد

در ابتدای بارداری یا زمانی که تصمیم به بارداری می گیرید با خداوند متعال عهد کنید که تلاش خواهید کرد که این فرزند را به سوی مسیر بندگی او رهنمون شوید و از او بخواهید که یاریگر شما باشد. چه خوب است که علاوه بر این عهد، فرزند خود را به طور خاصّ به یکی از حضرات معصومین(علیهم السّلام) بسپارید و از ایشان بخواهید که او را در پناه محبّت و حمایت خود گیرد و به سمت و سویی که صلاح می داند رهنمون کند.