چگونه با لجبازی کودکان کنار بیاییم؟

پاسخ دکتر جمشید بیگدلی، روانشناس:

به نظر می رسد جو خانه ای که شما در آن هستید زیاد مطلوب نیست و بیشتر از کودک شما همسرتان مشکل دارد که کودک سه و نیم ساله را کتک می زند. احساس مالکیت در بچه ها در دوره هایی از رشد کاملا طبیعی است. کودک در سه، سه و نیم سالگی سالگی اولین دوره مقاومت رشد خودش را نشان می دهد و دوباره در سن 6 سالگی این مقاومت منفی را در کودک خواهید دید و البته در 9 سالگی هم دوباره بروز می کند. تقریبا هر 3 سال یکبار این دوره تکرار می شود و این دوره مقاومت چند ماه طول می کشد. این مرحله ناشی از رشد طبیعی بچه هاست. بچه می خواهد نشان بدهد که از قبل بزرگتر شده است پس خود محور و خود رای می شود و در نهایت مقاومت منفی از خود نشان می دهد. در عین حال احساس مالکیت آنها هم بیشتر می شود. بهتر است وقتی یک بچه کوچک چیزی را می خواهد به او بدهید و وقتی او نمی خواهد چیزی را به کسی بدهد به نظرش احترام بگذارید و بگویید این حق تو هست اگر دوست داری می توانی به کسی ندهی اگر دوست داری می توانی بدهی. او وقتی می بیند در مقابلش این گونه برخورد می کنید اولا متوجه می شود که اگر او هم چیزی را خواست باید اجازه بگیرد. دوم از حالت مقاومت منفی خارج می شود. سوم کودک با این رفتار بخشندگی را یاد می گیرد. خانواده باید در خانه داد و ستد داشته باشد، یعنی اعضای خانواده وسیله های خودشان را به یکدیگر بدهند و برای برداشتن وسیله دیگری از خودش اجازه بگیرند. از یکدیگر تشکر کنند و احساس های خوب به وجود بیاورند. بچه کوچک با دیدن این رفتار متوجه می شود که باید موقعیت خوب به وجود بیاورد. کودک با مشاهده الگوهای رفتاری در خانواده می آموزد. داد و ستد بخشنده با دیگران نه تنها چیز بدی نیست بلکه می تواند خیلی هم خوب باشد. اغلب ما آدم بزرگ ها در این زمینه مشکل داریم. به عنوان مثال اگر الان در هوای سرد یک دوست از شما خواهش بکند که شال گردنتان را به او بدهید شما نمی توانید بگویید نه، من خودم شالم را لازم دارم و سردم می شود و... در حالیکه واقعا دلتان نمی خواهد آن وسیله را به دوستتان بدهید. ولی بچه ها اینگونه نیستند. آنها از زاویه دید خودشان به قضیه نگاه می کنند و به همین خاطر راحت تر هستند. ما آدم بزرگ ها گاهی اوقات خیلی خودخواه می شویم و دلمان می خواهد بچه ها مثل ما باشند. در حالیکه ما خودمان غلط رفتار می کنیم. من احساس می کنم داد و ستد عاطفی در خانواده شما کمرنگ است. از طرفی خشونت و پرخاشگری توسط پدر در خانه انجام می شود. شما هم این وسط مستاصل ماندید. در حالیکه باید اول پدر خشونت و پرخاشگری را ترک کند.