تجویز پروژسترون بعد از آی یو آی

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: بعد از آی یو آی دکتر ۱۵ عدد آمپول پروژسترون برایم تجویز کرد. این آمپول برای چیست؟

پاسخ دکتر فاطمه نجار، جراح و متخصص زنان و زایمان:
ما برای بارداری‌ های معمولی این داروها را تجویز نمی‌ کنیم. ولی وقتی خانمی با آی یو آی یا آی وی اف و با سختی بارداری را به دست می‌ آورد برای اینکه بارداری‌ اش تقویت شود و جفت سفت و محکم باشد تا خدایی نکرده سقط اتفاق نیفتد این گونه داروها را تجویز می‌ کنیم.

در اصطلاح این گونه بچه‌ ها گلدن بی‌بی یا بچه‌ های طلایی هستند و پزشک می‌ خواهد هر جور شده آن را برای والدینش نگه دارد. این داروها هم انواع مختلف دارند. اگر آمپول اذیتتان می‌کند می‌ توانید از شیاف پروژسترون استفاده کنید. اگر می‌ بینید دیگران در بارداری‌ شان این داروها را استفاده نکردند تعجب نکنید.

در حاملگی‌ های عادی این داروها تجویز نمی‌ شوند؛ اما استفاده از این آمپول‌ ها برای شما که آی یو آی کردید خوب است. سعی کنید همه را استفاده کنید و نگران هم نباشید چون این آمپول‌ ها عوارض خاصی هم ندارند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
آمپول پروژسترون برای زنان بارداری تجویز می‌شود که سابقه سقط جنین داشته اند یا در فرایند آی وی اف قرار دارند و می‌خواهند رحم را برای دریافت جنین آماده کنند.
اما متخصصان در مورد تاثیر این آمپول همچنان مطمئن نیستند و معتقدند عوارض آمپول پروژسترون بیشتر از فواید آن است. آنچه بدیهی است این است که آمپول پروژسترون نیز مانند هر داروی دیگری عوارض خاص خود را دارد.

پروژسترون چیست؟
پروژسترون هورمونی است که به طور طبیعی در بدن زن و مرد تولید می‌شود. مردان و زنان در طول زندگی به مقدار مشابهی از این هورمون را در بدنشان دارند.
تنها زمانی که مقدار پروژسترون تغییر می‌کند در طول بارداری و در فاز لوتئال قاعدگی است. در طول بارداری پروژسترون نقش مهمی ایفا میکند به ویژه در سه ماهه اول بارداری.

تاثیر آمپول پروژسترون در بارداری چیست؟
حقیقت این است که این آمپول هنوز هم برای زنانی که سابقه سقط مکرر داشته‌اند تجویز می‌شود چون برای آنها گزینه‌های زیاد دیگری وجود ندارد. خوشبختانه عوارض جانب خاصی هم برای این دارو گزارش نشده است.
این دارو همچنین برای زنانی که در خطر زایمان زودرس قرار دارند تجویز می‌شود. داروی دیگری به نام پرولوتون هم وجود دارد که برای زنانی که سابقه زایمان قبل از هفته 37 بارداری داشته‌‌اند تجویز می‌شود.

علت تزریق آمپول پروژسترون در بارداری چیست؟
دانشمندان دریافته‌اند که پروژسترون نقش مهمی در اوایل بارداری دارد. بعضی از آنها بر این باور هستند که دریافت پروژسترون بیشتر به جلوگیری از سقط جنین کمک می‌کند.
پزشکان در دهه 1950 شروع به مطالعه اثر پروژسترون بر سقط جنین نمودند. شواهدی بدست آمد که نشان داد دادن پروژسترون به زنان در معرض خطر سقط جنین، به آنها برای داشتن بارداری موفق کمک می‌کند. همین موضوع برای زنانی که سابقه سقط داشتند هم صادق بود.
برای مدت طولانی، درمان با پروسترون برای زنانی که سقط مکرر بدون دلیل یا سقط بدون دلیل داشتند یک روش استاندارد محسوب می‌شود. خیلی از زنان بارداری که از این آمپول استفاده کرده‌اند گفته‌اند پروژسترون موثر بوده و باعث شده تا موعد زایمان بچه را در شکم خود نگهدارند.
به همین دلیل پزشکان در گذشته شک نداشتند که برای جلوگیری از سقط باید پروسترون را در ابتدای بارداری تجویز کرد. اما مطالعات اخیر نشان می‌دهد که رابطه‌ای بین پروژسترون و جلوگیری از سقط وجود ندارد. حتی بعضی از مطالعات نشان داد زنانی که این آمپول را تزریق کرده بودند نرخ سقط بالاتری داشتند.

آمپول پروژسترون چرا استفاده می‌شود؟
آمپول پروژسترون در طول IVF برای تحریک رشد بافت اندومتر استفاده می‌شود که از جنین تا زمان تشکیل جفت مراقبت می‌کند. پروژسترون شانس لانه گزینی را افزایش داده و احتمال سقط جنین را نیز تا حدود زیادی کاهش می‌دهد.
بدن به طور طبیعی پروژسترون تولید میکند اما به دلیل استفاده از داروهای پیشگیری از تخمک گذاری در طول آی وی اف تولید طبیعی پروژسترون کافی نیست.
در اغلب موارد آمپول پروژسترون یا پروژسترون واژینال را در طول هفته یازدهم بارداری تجویز می‌کنند. اگر خانمی در خطر سقط جنین باشد یا سابقه آن را داشته باشد ممکن است تزریق آمپول پروژسترون مدت طولانی تری ادامه پیدا کند.

عوارض شایع آمپول پروژسترون
بیشتر عوارض جانبی این آمپول موقتی و کم است اما برخی از شایعترین آنها عبارت است از:
- درد یا ورم در محل تزریق، بسیار شایع
- تهوع، نادر
- سرگیجه، نادر
- خواب آلودگی، نادر
- خشکی واژن، نادر
- اضافه یا کاهش وزن، نادر
اگر این علائم جدی و دائمی بود باید با پزشک مشورت کنید.

عوارض دیگر آمپول پروژسترون
در برخی موارد نادر عوارض جانبی جدی اتفاق می افتد و پزشک باید شما را با آنها آشنا کند. یکی از موارد نادر اما جدی از عوارض آمپول پروژسترون لخته خون و واکنش آلرژیک به روغن موجود در آمپول است.
خونریزی، لکه بینی و تغییر جریان قاعدگی، آمنور، ادم، تغییر وزن، تغییرات دهانه رحم و ترشحات آن، حساسیت سینه، درد و تحریک و قرمزی محل تزریق، واکنش‌های حساسیت پوستی، اسهال، خارش، ادم، آکنه، آلوپسی، بیخوابی، حالت تهوع و واکنش آنافیلاکسی از جمله دیگر عوارض این آمپول است.
از سوی دیگر ارتباط معناداری بین استفاده از داروهای ترکیبی استروژن و پروژستین و آمبولی ریوی و ترومبوز مغری وجود دارد به همین دلیل بیمارانی که با پروژسترون درمان می‌شوند باید مراقب ترکیب آن با دیگر مواد باشند. ترکیب این دو هورمون ممکن است ضایعات عصبی چشم مانند ترومبوز شبکیه را ایجاد کند.

آیا آمپول پروژسترون باید تجویز شود؟
خطر ابتلا به عوارض جانبی پروژسترون مانند هر داروی دیگری وجود دارد با این حال شایعترین عوارض آن بازگشت پذیر است و عوارض جانبی جدی این دارو نادر است. علاوه بر این، استفاده از آمپول پروژسترون برای آی وی اف کاملا ضروری است. در نهایت، پزشک پروژسترون را تجویز می‌کند زیرا مزایای این آمپول از خطرات آن کمتر است. با این حال هر بیمار باید خود تصمیم بگیرد این درمان را انجام دهد یا نه.

اقدامات مهم قبل از تزریق آمپول پروژسترون
- پیش از تزریق آمپول پروژسترون این موارد را با پزشکتان مرور کنید:
- حساسیت به پروژسترون یا هر کدام از مواد موجود در آمپول
- حساسیت به داروهایی مانند این یا هر غذا و ماده ای که در آن پروژسترون وجود دارد.
- وجود مشکلات سلامت مانند خونریزی، لخته شدن خون، سرطان پستان ، بیماری کبدی، حمله قلب یا سکته.
- وجود سابقه خونریزی واژینال با علت نامشخص یا سرطان رحم، دهانه رحم و تخمدان
- سابقه سقط جنین
- مطلع کردن پزشک از داروهایی که استفاده می کنید.

مراحل تزریق آمپول پروژسترون
اگر تصمیم گرفتید از آمپول پروژسترون استفاده کنید موارد زیر را مدنظر قرار دهید:
- احتمالا قبل از دریافت آمپول پروژسترون برگه ای دریافت می‌کنید.
- شما امضا میکنید که میدانید این آمپول چطور عمل میکند و عوارض آن را می‌پذیرید.
- پزشک آمپول پروژسترون را تقریبا بین هفته 16 تا 20 بارداری تزریق می‌کند.
- شما هر هفته آمپول پروژسترون را تا زمان تولد نوزاد دریافت می‌کنید.
- ممکن است در محل تزریق احساس درد و قرمزی داشته باشید.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنید
مهمترین خطر تزریق آمپول پروژسترون لخته شدن خون است. در صورت مشاهده هرکدام از علائم زیر فورا به پزشک مراجعه کنید:
- درد ناگهانی و ورم در یکی از پاها
- قرمزی ناحیه یا یکی از پاها
- تنفس کوتاه و سختی نفس کشیدن