رازهای تربیت فرزند باهوش

همه دوست دارند فرزندان باهوش و نابغه داشته باشند. حالا نابغه هم نشد، دوست داریم اگر فرزندی داریم بسیار باهوش و فرهیخته و مودب و دوست‌داشتنی باشد. همه خوبی‌ها را با هم می‌خواهیم و این شاید کمی بلندپروازانه به نظر برسد، اما ناممکن نیست. صرف‌نظر از مساله ژنتیک و استعدادهای ذاتی، مساله‌ای به نام آموزش نیز وجود دارد که در تربیت فرزندِ باهوش بسیار موثر است.

حتما بسیار شنیده‌اید، می‌گویند از همان زمان که نوزاد در رحم مادر است برای او موسیقی‌های ناب بگذارید و کتاب بخوانید و حرف بزنید تا ذهنش برای ورود به دنیای مادی آماده شود. این ها همه درست، اما ما ۶ راز خوب را هم با شما در میان می‌گذاریم تا بتوانید پسران/دختران باهوش تحویل جامعه دهید و خودتان نیز کیفش را ببرید.

بمباران واژه‌ای
نگران نباشید! قرار نیست به مغز فرزند کوچک خود فشار بیاورید. فقط قرار است او را با کلمات جدید بسیاری آشنا کنید. برای این که فرزندتان خیلی زود با انواع واژه‌ها و عبارت‌ها آشنا شود، کافی است هفته‌ای یک واژه جدید به او بیاموزید.

اگر این روند را از 18 ماهگی آغاز کنید و تا سال دوم ادامه دهید، در انتهای این بازه زمانی، کودک شما بین 50 تا یکصد واژه یاد خواهد گرفت. هر چه بیشتر با فرزند خود صحبت کنید، او واژه‌های بیشتری خواهد آموخت. برای اینکه کلمات بیشتری یاد بگیرد، دایم با او حرف بزنید. با کلمات زیاد فرزندتان را بمباران کنید.

هر کاری انجام می‌دهید برایش توضیح دهید. از اینکه با لحن و تقلید صداهای مختلف این کار را انجام دهید هیچ هراسی نداشته باشید. کتاب‌های زیادی برای او بخوانید. این را در نظر داشته باشید کودکان تا پیش از دو سالگی نباید تلویزیون تماشا کنند. بگذارید هر چه قرار است بیاموزند را از شما بیاموزند نه از برنامه‌های تلویزیون.

تا جای ممکن از انواع کلمات و فرم‌های مختلف واژه‌های متنوع استفاده کنید تا در آینده در نوشتن و هجی کلمات سرعت یادگیری بالاتری داشته باشد.


الفبای احساس
پرورش هوش احساسی در کودکان یکی از ضروری‌ترین موارد برای رشد درک و مهارت‌های اجتماعی در کودکان است. والدین باید به روش‌های مختلف هوش احساسی فرزندان خود را توسعه دهند.

به طور مثال، هنگامی که فرزند شما در حال بازی با شن در کنار ساحل است و یکی از دوستانش ناخواسته قلعه شنی او را تخریب می‌کند، باید به او بگویید که این مساله از روی عمد نبوده و مثلا پای دوستش گیر کرده او روی قلعه شنی تو افتاده است.

باید به او بیاموزید برخی از مسایل زندگی به صورت تصادفی پیش می‌آیند و هیچ نوع غرضی در پشت آنها نیست. وقتی کودک این را درک کند، دیگر خیلی راحت کینه به دل نمی گیرد و از کوچک‌ترین مسایل زندگی دچار تنش و عصبانیت نمی‌شود.
این مساله در مورد رفتارها رویدادهای مثبت نیز مصداق دارد.

یعنی هنگامی که فرزند شما یک کار خوب انجام می دهد او را متوجه نتیجه رفتار خوب خودش بکنید. به طور مثال، برای دوستش مساله جالبی را تعریف کرده است، یا به همبازی خود محبتی کودکانه کرده است، به او یادآوری کنید که چقدر این کارش خوب بوده است و تا چه اندازه توانسته با این کار موجب خوشحالی دوستش بشود.

با این اشاره ها به کودک می آموزید هوش احساسی خود را به طور غیرمستقیم پرورش دهد.

بازی هوشمندانه
بازی‌های نمایشی یکی از بهترین انواع بازی‌ها برای رشد فکری و هوشی کودکان است. وقتی با کودک انواع موقعیت‌ها را بازی می‌کنید، به طور غیرمستقیم به او مسایل بسیاری می‌آموزید. با کودک نمایش‌هایی را بازی کنید که بتواند کنترل‌های لحظه‌ای را بیاموزد. نخستین مساله، آموزش تضادها است.

چندین تصویر ساده به کودک نشان دهید. تصاویر را یک‌به‌یک نمایش دهید. به طور مثال، تصویر نخست، خورشید باشد. هنگامی که خورشید را نشان می‌دهید، به جای کلمه «روز» از واژه «شب» استفاده کنید. یک بازی دیگر، یک به طور مثال، یک ضربه روی تنبک بزنید، به احتمال زیاد فرزند شما دوضربه روی آن خواهد زد.

در هر دو این بازی ها، هدف این است که فرزند مکث و چند دقیقه فکر کند و نخستین فکری که به ذهنش می رسد را بی‌خیال بشود. این بازی حتی برای کودکان 3 تا 4 ساله نیز مفید است. با این بازی به کودک می آموزید در هر چه که می بیند فکر کند و فقط به اولین فکری که در ذهنش نقش می‌بندد، تکیه نکند.

به جوانب مختلف مسایل فکر کند. واکنش های لحظه‌ای باعث افزیش مهارت ریاضی در کودکان می‌شود. با این بازی‌ها، ذهن کودک برای نقشه کشیدن، برنامه‌ریزی، تعیین هدف و پشتکار برای اجرای کامل برنامه‌ها آماده می‌شود. با بازی‌های که تضادها را نشان می‌دهد، کودک خود را برای موفق‌های بسیاری در آینده آماده می‌کنید.

ایجاد فضای خلاقیت
اگر دوست دارید خلاقیت را در کودک افزایش دهید، این مساله را در دکور اتاق او نیز اعمال کنید. فضایی که کودک در آن رشد می‌کند در بروز مهارت‌های ذاتی او تاثیر بسیاری دارد. تزئیناتی که در اتاق کودک استفاده می‌کنید یکی از اصلی‌ترین مسایل برای رشد خلاقیت او است.

برای این منظور لازم نیست خیلی هزینه کنید و اسباب‌بازی‌هایی گران‌قیمت خریداری کنید. با یک جعبه خالی و مداد شمعی‌های معمولی هم می‌توان موجب پرورش خلاقیت و ابتکار در ذهن کودکان شد. در اتاق برای او امکاناتی فراهم کنید تا مسایل جدید بیاموزد. مسایل جدیدی تمرین کند.

وسایلی در اتاق او قرار دهید که به یک بازی خاص محدود نشود. از انواع وسایل موسیقی، نقاشی، ساخت و ساز، عروسک و ... در اختیارش بگذارید تا در همه زمینه‌ها بازی کند.

تحسین تلاش‌های کودک
تحقیقات ثابت کرده اند کودکانی که والدین آنها تلاش‌هایشان را به جای استعدادهای ذاتیشان مورد تشویق قرار می‌دهند، تلاش خود را بیشتر می کنند و پشتکار بالاتری دارند. شاید دوست داشته باشید بگویید فرزند من باهوش است. اما خوب است گاهی هم به او بگویید: «تو واقعا خوب تلاش کرده ای».

بیشتر والدین عادت دارند در مورد هوش و ذکاوت درونی کودکان حرف می زنند و غیرمستقیم، تلاش های او را نادیده می گیرند. اما اگر به کارهایی که انجام داده است، اشاره کنید، او لذت بیشتری از این کار خواهد برد. به این ترتیب، حتی اگر اشتباهی نیز مرتکب شوند مدام خود را سرزنش نخواهند کرد.

زیرا به سادگی درک می کنند که برخی از تلاش ها نیز ممکن است نتیجه مثبت نداشته باشد.

اشاره با انگشت
از حدود ماه نهم، کودکان حرکات انگشتان والدین خود را دنبال می‌کنند. تحقیقات ثابت کرده‌اند، کودکان زبان بدن را سریع‌تر از موارد دیگر می‌آموزند. به طور مثال، اگر با دست به کامیون اشاره کنید، کودک سریع‌تر به سمت آن بر می گردد تا اینکه بخواهید در مورد کامیون به او چیزی بگویید.

به این روند «توجه مشترک» می گویند: به این مفهوم که کودک می تواند با شما در رابطه با موضعی خارجی ارتباط برقرار کند. پرورش این مساله مثلا در باغ وحش بسیار کارساز است. با انگشت به حیوانات اشاره کنید و سپس در مورد آن حیوان برای فرزندتان توضیح دهید.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اگر مشتاق به داشتن کودک باهوش هستید و آرزویتان نخبه شدن وی و رسیدن وی به مدارج بالای علمی است پس این روش ها را در پیش بگیریدآیا هوش تنها به وسیله ژنتیک تعیین میشود؟ با مطالعه این مقاله ضمن آشنایی با عوامل موثر بر هوش می آموزید که چگونه هوش فرزندتان را تیز کنید!
مسئولیتهای مادری یا پدری تمامی ندارند. وقتی بچه دار شوید، ناخودآگاه وظایف زیادی پیدا خواهید کرد. شما باید علاوه بر غذا دادن، شستن لباسها، رسیدگی مرتب، تحمل گریه و بیقراریهای کودک در ۲۴ ساعت و خواندن هزار باره داستانهایی که فرزندتان دوست دارد، به فکر درآوردن پول و درآمد کافی برای زندگی، تهیه غذا، لباسهای قشنگ و سایر هزینه های لازم و غیرلازم که کودکتان را خوشحال میکند، باشید.
هدف شما از انجام تمام این سرمایه گذاریها رسیدن به یک سود بزرگ است و آن چیزی نیست جز یک بچه دوست داشتنی، صالح و سالم که شما را دوست داشته و قدردان محبتهایتان باشد. البته بهتر میشود اگر فرزند دوست داشتنی، پرمحبت و سالم شما، یک فرد باهوش یا حتی نابغه نیز باشد.
هر چند در گذشته تصور میشد هوش، عاملی است که تنها به وسیله ژنتیک تعیین میشود، ولی امروزه دانشمندان عقیده دارند محیطی که فرزند شما در آن رشد میکند و نیز فردی که کودک را بزرگ میکند نقش بسیار مهمی در تعیین میزان هوش کودک دارند.
در واقع والدین میتوانند کمک بسیار زیادی به باهوش تر شدن فرزندشان بکنند.

۳۰ امتیاز IQ تا ۳ سالگی
دکتر دیوید پرلماتر، یکی از متخصصان برجسته اعصاب که کتابهای زیادی در زمینه افزایش هوش کودکان نوشته، عقیده دارد کودک از تولد تا ۳ سالگی شانس بهدست آوردن ۳۰ امتیاز IQ را دارد. وظیفه شما به عنوان یک والد این است که مطمئن شوید فرزندتان آن امتیازها را کاملا به دست آورده است.
برای گرفتن کامل این امتیازها، باید تنها چند توصیه ساده را انجام دهید مانند تغذیه با شیر مادر به مدت حداقل یک سال، جلوگیری از مواجهه زودرس شیرخوار با تلویزیون و سعی در آموزش استفاده از ابزارآلات ساده موسیقی به بچه ها.
البته با وجود آنکه موارد فوق همگی منطقی و ثابت شده هستند، ولی برخی از پزشکان آنها را توصیه نمیکنند؛ چراکه معتقدند وظایف والدین به اندازه کافی سخت و پیچیده است و نباید بار اضافی دیگری بر دوش پدر و مادر قرار داد.
به عقیده دکتر کیتلین استاد اطفال و ژنتیک دانشگاه پزشکی واشنگتن، بهتر است والدین ذهنیت خود را تنها به پرورش یک سری خصوصیات خاص در فرزندانشان متمرکز نکنند.
توجه بیش از اندازه به پرورش یکسری خصوصیات خاص، ممکن است موجب دست کم گرفته شدن دو مساله اصلی یعنی تغذیه مناسب و عشق و محبت شود.

یک خبرخوب
اگر شما جزو والدین رقابتجو هستید و دوست دارید همیشه از بقیه جلوتر باشید، لابد خوشحال خواهید شد اگر بدانید تغذیه مناسب نه تنها به سالمتر بودن فرزند شما کمک میکند، بلکه مغز وی را نیز قوی میکند. نکته ای که هرگز نباید فراموش کنید آن است که تغذیه فرزند شما از دوران بارداری و از داخل رحم مادر شروع میشود.
پس از به دنیا آمدن، نوبت دوران شیرخوارگی و تغذیه با شیر مادر میرسد. به باور بسیاری از محققان، شیر مادر یک غذا و وسیله بسیار مهمی برای رساندن مواد مغذی و ضروری به نوزاد است.
اگر چه نوزاد میتواند همین مواد را با استفاده از شیر خشکهای کامل نیز دریافت کند، نباید فراموش کرد تغذیه با شیر مادر یک ارتباط عاطفی قوی میان مادر و فرزندش ایجاد میکند.
والدین میتوانند کمک بسیار زیادی به باهوشتر شدن فرزندشان بکنند.

آن روی سکه
به عقیده بسیاری از دانشمندان، والدین باید در نظر داشته باشند هوش اجتماعی یعنی واکنشهایی که شخص در وضعیتها و موقعیتهای اجتماعی مختلف نشان میدهد به همان اندازه IQ مهم است.
حتما تاکنون اشخاص زیادی را دیده اید که علیرغم داشتن سطح IQ بالا، در پستهای پایین مشغول به کار هستند و به حق خود نمیرسند.
آنها مهارتهای اجتماعی لازم برای آنکه خودشان را نشان داده و بر مشکلات موجود غلبه کنند، ندارند. شما نمیتوانید بچه هایتان را فقط مجبور به درس خواندن و شاگرد اول شدن کنید و انتظار داشته باشید که هوش و مهارتهای اجتماعی خود به خود در آنها ایجاد شوند.
در این مورد، دکتر کتی پازک خاطرنشان میکند که بازی کردن و انجام فعالیتهای معمول روزانه نظیر ساختن یک خانه با استفاده از اسباب بازیها یا رفتن به سوپرمارکت، به یادگیری و افزایش هوش اجتماعی کمک میکند.
زیرا فعالیتهایی سازنده، اجتماعی و معنیدار هستند. دکتر پازک استاد روانشناسی دانشگاه تمپل در پنسیلوانیا کتابهای زیادی در زمینه یادگیری کودکان نوشته است.
به باور دکتر پازک، هر اندازه بچه ها نیاز به مداخله والدین در کارهایشان دارند، به همان اندازه نیز لازم است زمانی را برای خودشان داشته باشند. بچه ها در لحظات سکوت و آرامش می آموزند فضاهای درون خودشان را پر کنند و متوجه موارد جالب و غیرعادی شوند.
اگر شما بخواهید تمامی فعالیتهای فرزندتان را در تمام اوقات کنترل و در آنها مداخله کنید، خطرش این است که به فرزندتان اجازه نخواهید داد تا بتواند خودش خلأهای درونش را پر کند.

۷ نکته برای تقویت هوش بچه
۱- تغذیه مناسب را از دوران بارداری شروع کنید: برای بچه ها، داشتن تغذیه مناسب کاملا ضروری است. مادرها باید رساندن ویتامینها و مواد مغذی لازم به فرزندانشان را حتی پیش از به دنیا آمدن آنها شروع کنند.
این راهی موثر برای تقویت هوش کودکان است. برای اطمینان از اینکه در آینده فرزند باهوش و سالمی خواهید داشت، قبل از هر چیز باید برای فرزندتان یک رژیم غذایی مناسب و کامل در نظر بگیرید.
به عقیده دکتر کیتلین، اگر چه تکامل مغزی پس از تولد روی میدهد و مغز قادر است خود را با تغییرات محیطی سازگار کند، اما تغذیه بد دوران بارداری دارای آثار منفی مشخص و برجسته ای است که میتواند در تمام طول زندگی فرزند شما ادامه داشته باشد.
۲- شیر مادر، ۸ امتیاز: بسیاری از دانشمندان بر این باورند که تغذیه شیر مادر طیسال اول ۸ امتیاز IQ برای فرزند شما به همراه خواهد داشت.
شیر مادر یک نوع چربی بسیار مهم برای تقویت هوش کودکان دارد. یک خبر خوب برای مادرانی که قادر نیستند به بچه هایشان شیر بدهند آن است که امروزه سازندگان شیرخشکهای جدید این نوع چربی را به ساختمان شیر خشک اضافه کرده اند.
۳- تماس با تلویزیون را محدود کنید: برخی از مردم فکر میکنند که تلویزیون در طول سالهای رشد و تکامل هوش برای بچه های آنها مضر است. ولی به گفته دکتر پرلماتر، تلویزیون فقط تا ۲ سالگی مشکل زاست.
طبیعت یکسویه و یکطرفه تلویزیون موجب جلوگیری از تشویق کودک به یادگیری و استفاده از مهارتهای کلامی میشود. برای یادگرفتن استفاده مناسب از زبان، کودک باید بتواند پاسخهای صحیح و مناسب را از کسانی که اطرافش هستند، بگیرد.
افزایش هوش کودکان، هوش اجتماعی، هوش و مهارت
۴- بازی کردن: دکتر پازک معتقد است، به همان اندازه که مهم است یک کودک چه چیزی را یاد بگیرد، چگونگی یاد گرفتن آن مطلب نیز اهمیت دارد.
به همین دلیل است که وی والدین را تشویق میکند که وقت بازی کافی به بچه هایشان بدهند. این موضوع به افزایش قدرت هوش و یادگیری طبیعی بچه ها در محیطهای معمولی روزانه کمک میکند.
۵- نواختن موسیقی، ۶ امتیاز: مواجهه زودرس با آموزشهای موسیقی اثر بسیار خوبی روی فرزند شما دارد. به گفته پرلماتر، مهارت بازی با یک ابزار موسیقی در ۴ سالگی میتواند باعث افزایش هوش کودک تا ۶ امتیاز باشد.
ممکن است فکرکنید فرزندتان در آن سن برای انجام این کار آماده نیست ولی واقعیت این است که آنها در ۴ سالگی میتوانند به راحتی طرز استفاده از ابزار موسیقی را یاد بگیرند.
۶- آرام و طبیعی باشید: اگر چه روشها و دستورالعمل های متعددی برای بزرگ کردن بچه ها وجود دارند، ولی مهم ترین توصیه ای که دانشمندان به والدین میکنند، حفظ آرامش، خونسردی و رفتار طبیعی است.
دکتر گیتلین معتقد است باید والدین را تشویق کرد تا به استعدادها و غرایزشان اعتماد داشته باشند. روشهای بسیار زیادی برای تربیت صحیح یک کودک وجود دارد که اغلب آنها درست است و نباید در استفاده از آنها دچار آشفتگی شد.
۷- مداخلات اجتماعی را تقویت کنید: تعیین اینکه یک کودک به چه مقدار مداخله اجتماعی نیاز دارد، آسان نیست. ولی یک چیز مسلم است و آن اینکه این موضوع به فرزند شما کمک میکند مهارتهای اجتماعی اش را (که برای زندگی آینده بسیار ضروری هستند) توسعه دهد.