لتروزول و تحریک تخمک گذاری در خانم ها

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: آیا مصرف قرص لتروزول باعث آزاد شدن تخمک ها از روز پنجم تا دهم پریود می شود؟ با توجه به اینکه سایز فولیکول های من طبیعی و بین ۱۶ تا ۱۸ است و تجویز قرص لتروزول توسط پزشک معالج تائید می شود. خانمی ۳۱ ساله هستم و ۴ سال هم هست که ازدواج کردم.

پاسخ دکتر فرشته دانشمند، جراح و متخصص زنان و زایمان:
قرص لتروزول یک جور داروی تحریک تخمک گذاری محسوب می شود. یعنی تخمدان را تحریک می کند که فولیکول های بیشتری تولید کند. ولی وقتی شما فولیکول ۱۶ تا ۱۸ داشتید لزومی ندارد دارو مصرف کنید. البته گاهی برای خانم هایی که نرمال هم هستند این داروها تجویز می شود تا بارداری زودتر اتفاق بیفتد.

این داروها مشکل خاصی ایجاد نمی کنند ولیکن من پیشنهاد می کنم چون خود شما سالم هستید قبل از مصرف هر نوع دارویی همسرتان آزمایش اسپرموگرام بدهد و از نظر تعداد اسپرم و کیفیت آن مورد بررسی دقیق قرار بگیرد. چون به هر حال بارداری یک امر دو طرفه است.

ما نباید فقط خانم را در نظر بگیریم و همین طور به او دارو بدهیم بدون اینکه بدانیم شرایط همسرش در زمینه باروری چگونه است. اگر انشاء الله نتیجه آزمایش همسرتان خوب بود، آن وقت می توانید از دارو استفاده کنید تا فولیکول های بیشتری در تخمدان تان رشد کند و شانس بارداری برایتان افزایش پیدا کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
لتروزول (فمارا) نوعی قرص خوراکی برای تحریک تخمک گذاری در افراد مبتلا به سندروم تخمدان پلی کیستیک و نازاییِ با دلایل نامعلوم است.
با وجود آنکه این دارو توسط سازمان غذا و داروی آمریکا به عنوان داروی سرطان سینه به تایید رسیده اما متخصصان نازایی از این دارو به عنوان داروی باروری استفاده می‌کنند چون عوارض جانبی آن نسبت به کلومیفن (کلومید) کمتر است.
با این حال، کلومیفن همچنان اصلی‌ترین داروی درمان زنان مبتلا به سندورم تخمدان پلی کیستیک است.

احتمال بارداری موفق با لتروزول چقدر است؟
نتایج مطالعات نشان می‌دهد نرخ بارداری برای این زنان با قرص فمارا بسیار بیشتر است. همچنین در حالت مقاومت به کلومیفن یعنی در حالتی که با وجود افزایش دوز مصرف کلومیفن حداقل بعد از سه دوره درمان نتوانسته تخمک گذاری را تحریک کند از لتروزول استفاده می‌شود.

زمان و دوز مصرف قرص لتروزول چیست؟
زمان مصرف و میزان مصرف لتروزول را پزشک تعیین می‌کند. بسته به زمانی که پریود شروع می‌شوید پزشک زمان شروع مصرف را مشخص می‌نماید. درمان در ۵ روز متوالی انجام می‌شود.
بعضی از متخصصان نظرشان این است که مصرف قرص باید در روز 3 تا 7 قاعدگی انجام شود. بعضی دیگر معتقدند، از روز پنجم تا نهم قاعدگی باید مصرف شود. نتایج مطالعات نشان می‌دهد نتیجه در دو حالت تقریبا یکسان است.

بسته به زمان شروع مصرف قرص، زمان آغاز رابطه جنسی
اگر درمان در روز سوم قاعدگی شروع شود، تخمک گذاری بین روز ۱۴ تا ۱۷ چرخه قاعدگی انجام می‌شود.
در این حالت، رابطه جنسی باید در فاصله روزهای 11 تا 18، هر روز یا یک روز در میان انجام شود. اگر درمان قاعدگی در روز 5 آغاز شود احتمالا بین روز 16 تا 19 تخمک گذاری خواهید داشت و در این حالت رابطه جنسی باید بین روز 13 تا 21 شروع شود.
برای تشخیص بهتر زمان تخمک گذاری می‌توانید از کیت تخمک گذاری استفاده کنید. از زمانی که درمان تمام می‌شود باید تست تخمک گذاری را انجام دهید تا جواب مثبت شود که نشان می‌دهد نزدیک زمان تخمک گذاری هستید. و باید رابطه جنسی را شروع کنید.
قرص لتروزول را می‌توان برای درمان نازایی به شیوه آی یو آی استفاده کرد. گاهی کلومیفن همراه با لتروزول تجویز شده و همراه با هم در یک روز مصرف می‌شود.

عوارض جانبی لتروزول چیست؟
لتروزول از طریق کاهش سطح استروژن باعث تحریک تخمک گذاری می‌شود. سطح پایین استروژن به هر صورتی که باشد باعث می‌شود فرد علائم داشته باشد. مهمترین عوارض جانبی به شرح زیر است:
- خستگی؛
- سرگیجه؛
- سردرد؛
- ورم؛
- گُر گرفتگی؛
- تعریق شبانه؛
- تاری دید؛
- ناراحتی معده؛
- درد پستان؛
- مشکل برای خوابیدن؛
- لکه بینی یا خونریزی غیر نرمال قاعدگی.

رابطه قرص لتروزول و دوقلوزایی چیست؟
خطر بارداری دوقلویی و چند قلویی با لتروزول نسبت به کلومیفن کمتر است.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر دچار تاری دید یا هر مشکل حاد دیگر شدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید. ممکن است خانم‌ها دچار عارضه‌ای به نام سندروم تحریک بیش از حد تخمدان بشوند، که با علائمی مثل ورم تا اسهال تا تنگی نفس شدید و درد سینه ظهور می‌کند. البته این اتفاق خیلی نادر است.
اگر چه اولین خط درمان برای کمک به تخمک گذاری کلومیفن است که با تحریک تخمک‌گذاری می تواند باعث افزایش احتمال باروری شود، اما امروزه برای تحریک تخمک گذاری، لتروزول اغلب به جای کلومیفن تجویز می شود و اثرات قابل قبولی در افزایش باروری دارد.
اگر لتروزول را با کلومیفن مقایسه کنیم خواهید دید که لتروزول در مقایسه با کلومیفن، فولیکولهای بالغ با کیفیت بهتر را ایجاد می کند و همین فولیکولهای باکیفیت نسبت چند قلوزایی را کمتر نموده و احتمال باروری بالاتری را در مقایسه با تجویز کلومیفن خواهد داشت.

اثربخشی در باروری بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک
درمان با لتروزول در بیماران مبتلا به تخمدان پلی‌کیستیک که اغلب دچار عدم تخمک گذاری در سیکل های ماهیانه خود هستند، اثر بخش تر از کلومیفن است. زیرا تجویز لتروزول باعث ایجاد قاعدگیهای یک تخمکی بیشتر و همچنین افزایش ضخامت آندومتر می شود.
آیا مصرف لتروزول به تنهایی می تواند در افزایش باروری کفایت کند؟
- لتروزول را می توان به تنهایی و یا همراه گونادوتروپین برای تحریک تخمک‌گذاری در IUI و IVF به‌کار برد.
- این دارو علی الخصوص در افرادی که به درمان اولیه با کلومیفن یا گونادوتروپینها مقاومند استفاه می شود.
- لتروزول برای تحریک تخمک‌گذاری در بیماران سرطانی مانند سرطان پستان و تخمدان نیز کاربردیست
- زیرا بر خلاف دیگر داروها سطح استروژن خون را بالا نمی‌برند.
- لتروزول اغلب جهت حفظ باروری در بیماران همراه با دوز کم از گونادوتروپین‌ها استفاده می شود.

طریقه مصرف لتروزول برای تحریک تخمک گذاری
برای اثر بخشی لتروزول می باید قرص از روز سوم پریود مصرف شود و تا ۵ روز مصرف این قرص ادامه یابد.
در واقع مصرف دارو از روز 3 تا 8 سیکل قاعدگی خواهد بود.

مصرف لتروزول در بارداری ممنوع
مصرف لتروزول در بارداری ممنوع است، پس به محض اطلاع از بارداری از مصرف آن پرهیز کنید.

آیا داشتن رابطه جنسی در زمان مصرف لتروزول صحیح است؟
بله به خاطر داشته باشید که در زمان مصرف لتروزول برای تخمک گذاری، حتما با همسرتان رابطه جنسی داشته باشید تا شانس باروری افزایش یابد.

داروی کلومیفن سیترات چیست؟
کلومیفن سیترات نوعی محرک تخمدان بوده و پزشکان معمولا آن را برای درمان ناباروری در زنان تجویز می‌کنند. کلومیفن سیترات مشابه هورمون استروژن که یک هورمون جنسی زنانه است، عمل خواهد کرد. مصرف این دارو موجب تخمک گذاری یا انتشار تخمک از تخمدان‌ها شده و به افزایش باروری در زنانی که به دلیل مسائل مربوط به تخمک گذاری دچار مشکل هستند، کمک خواهد کرد.
اداره غذا و داروی آمریکا (FDA)، کلومیفن سیترات را برای درمان ناباروری در زنان تایید کرده است. با این حال، پزشکان گاهی اوقات علائم بالینی کلومیفن سیترات را برای درمان ناباروری مردان نیز تجویز می‌کنند.

تاثیر این دارو بر باروری مردان
کلومیفن سیترات سطح هورمون لوتئینیزه (LH) و هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH) را در مردان افزایش می‌دهد. این هورمون‌ها برای باروری بسیار مهم هستند و هم در مردان و هم در زنان وجود دارند. LH آزادسازی هورمون تستوسترون را در مردان تقویت کرده و FSH در اولین مرحله تولید اسپرم یا اسپرماتوژنز مهم است.
افزایش سطح این هورمون‌ها در بدن می‌تواند منجر به افزایش تستوسترون و ایجاد اسپرم بیشتر شود. با این حال، تعاملات هورمونی پیچیده است و تحقیقات کافی در این زمینه وجود ندارد که مشخص شود آیا افزایش LH و FSH تأثیر مستقیم بر باروری مردان دارد یا خیر.

کلومیفن و تاثیرات احتمالی آن
مصرف کلومیفن سیترات ممکن است بر باروری برخی مردان موثر باشد. بر اساس مطالعات انجام شده در سال ۲۰۱۵، مصرف قرص کلومیفن سیترات برای ناباروری مردان، متفاوت بوده است. این دارو ممکن است موجب تحرک اسپرم در برخی از مردان شود.
تحرکات نشان می‌دهند که اسپرم‌ها از طریق سیستم تولید مثل زنانه به تخمک منتقل می‌شوند. با این حال، استفاده از کلومیفن سیترات ممکن است تعداد کل اسپرم را در برخی از مردان کاهش دهد و این کاهش ممکن است مربوط به دوز مصرفی دارو باشد.
از آنجا که FDA، کلومیفن سیترات را برای درمان ناباروری در مردان تجویز نکرده است، هیچگونه توافقی در رابطه با بهترین دوز مصرفی آن نیز وجود ندارد، به همین دلیل پزشکان دوز مصرفی این دارو را بر اساس اطلاعات خود تجویز می‌نمایند.
با این حال، مطالعات نشان می‌دهند دوز آن بین 12.5 تا 400 میلی‌گرم در روز است. تحقیقات انجام شده بر روی 3 مطالعه کوچک نشان داده‌اند که دوز روزانه 50 میلی‌گرم ممکن است باروری را در فرد بهبود بخشد.

بهتر است بدانید که مدت زمان مشخصی برای مصرف این دارو توسط مردان وجود ندارد و برای تعیین دقیق اینکه کلومیفن سیترات برای درمان ناباروری در مردان موثر است یا خیر، هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است.

اثرات جانبی مصرف کلومیفن سیترات
مصرف این دارو در برخی افراد ممکن است موجب بروز عوارض جانبی شود. این عوارض می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- سر درد
- تهوع و استفراغ
- مشکلات بینایی
-سرگیجه
- درد یا ناراحتی معده
- زخم‌های دهانی
- آب مروارید
- رشد سینه
در صورتی که فرد از مصرف کلومیفن سیترات دچار عوارض جانبی شود، باید به پزشک مراجعه نماید. پزشک ممکن است در این موارد مصرف دارو را قطع یا دوز آن را کاهش دهد.
از آنجا که کلومیفن سیترات میزان تستوسترون را افزایش می‌دهد، ممکن است در برخی افراد علائم هیپوگونادیسم را نیز بهبود بخشد.