متخصص زنان و زایمان، گریم برای جنین ضرر ندارد؟

اخبار مربوط به سلبریتی‌ها خیلی زود پخش می‌شود. درست مثل خبر بارداری مهناز افشار که به قول خودش در ۳۸ سالگی انتظار معجزه زندگی‌اش را می‌کشد. بهمن فرمان‌آرا در یکی از مصاحبه‌های اخیرش گفته بود: «خب، ازدواج کرده و همه زن‌ها باردار می‌شوند، چرا باید خبر هیجان‌انگیزی باشد؟» شاید بارداری یک بازیگر خبر هیجان‌انگیزی نباشد ولی بهانه‌ای است تا در مورد بارداری در سنین بالای ۳۵ سال و وضعیت ویژه مهناز افشار با دکتر کتایون برجیس، متخصص زنان و نازایی گفت‌وگو کنیم تا به این وسیله خانم‌هایی که وضعیتی مشابه با وضعیت خانم افشار را دارند، نسبت به شایعاتی که در این مورد وجود دارد، آگاه‌تر شوند. راستی، آخرین خبر هم اینکه فرزند مهناز افشار دختر است. مبارک باشد خانم افشار.

گریم، فرزندش را به خطر می‌اندازد؟
برای اینکه یک بازیگر در چشم بیننده فیلم بتواند بازی باورپذیری را ارائه کند، لازم است ظاهری متناسب با شخصیت فیلمنامه داشته باشد. علاوه بر این شباهت ظاهری به نقشی که قرار است بازی شود به نزدیک شدن حسی بازیگر با نقشش هم کمک فراوانی می‌کند. از همین رو گریم در کارهای سینمایی نقش بسیار مهمی را ایفا می‌کند و هیچ بازیگری بدون گریم مقابل دوربین ظاهر نمی‌شود. گاهی تفاوت ظاهری بازیگر با نقشی که بازی می‌کند، زیاد است و تنها یک گریم سنگین می‌تواند این فاصله را پر کند. مهناز افشار به عنوان یک بازیگر نمی‌تواند از زیر بار مسئولیت بازیگری شانه خالی کند و ناچار باید گریم شود اما با توجه به شرایط تازه و بارداری او گریم برای او و جنینش خطری ایجاد نمی‌کند؟

دکتر کتایون برجیس: بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر یک زن باردار از لوازم آرایشی استفاده کند یا موهایش را رنگ کند، حتما دچار سقط جنین خواهد شد. این حرف آن قدر جدی گرفته می‌شود که بعضی آرایشگرها برای فرار از مسئولیت سقط جنین حاضر نمی‌شوند موی زن باردار را رنگ کنند. اما واقعیت این است که تاکنون هیچ تحقیق مدونی مبنی بر اینکه مواد موجود در لوازم آرایشی باعث سقط جنین می‌شود، صورت نگرفته است. ممکن است این شایعه پیرامون یک فکت علمی دیگر شکل گرفته باشد؛ به‌طور کلی در سه‌ماهه اول بارداری مادر نباید با هیچ نوع مواد شیمیایی سر و کار داشته باشد. هرگونه تماس با مواد شیمیایی ریسک بارداری را افزایش می‌دهد. حتی یک خانم باردار در سه ماهه اول بارداری اجازه مصرف دارو هم ندارد مگر در موارد استثنایی که آن هم تحت کنترل شدید پزشک متخصص قرار می‌گیرد. از آن جایی که مواد تشکیل‌دهنده لوازم آرایشی و رنگ و مش مو اغلب مواد شیمیایی هستند، این تصور به وجود آمده است که خانم باردار نباید از آنها استفاده کند. بنابراین بهتر است خانم افشار هم در سه ماهه اول بارداری‌شان حتی‌الامکان روی صندلی گریم ننشیند. البته بعد از گذشت سه ماهه اول بارداری که دوران حساسی است، حساسیت بیش از حد روی این موضوع دیگر ضرورتی ندارد چون طی این مدت ارگان‌های داخلی جنین تشکیل شده است و بعد از آن دیگر فقط باید رشد کند بنابراین اگر خانم افشار از دوره حساس سه ماهه اول بارداری به سلامت عبور کند، دیگر گریم شدن و رنگ کردن مو خطری را متوجه خودش و جنینش نخواهد کرد.


کار شبانه‌روزی برای جنین خطر دارد؟
بازیگری از شغل‌های سخت به شمار می‌آید چون هیچ زمان مشخصی برای این کار وجود ندارد و در هر ساعتی از شبانه‌روز ممکن است لازم باشد بازیگر جلوی دوربین برود. این مسئله از اقتضائات شغل بازیگری است. شایعه‌ای بر سر زبان‌ها افتاده بود که تولید سریال «عشق تعطیل نیست» _که مهناز افشار در آن نقش یکی از شخصیت‌های اصلی را بازی می‌کند_ به دلیل بارداری او متوقف شده است. او بعدا طی یک نوشته در حساب کاربری اینستاگرامش توضیح داد دلیل توقف فیلمبرداری این بوده که عوامل فیلم می‌خواهند بازخوردهای مردم را پس از پخش ببینند و ادامه سریال را با توجه به نظرات مردم پیش ببرند. اما گذشته از این فیلم آیا بیدارخوابی‌های طولانی و آفیش‌های مستمر و اساسا این همه تحرک که جزء ملزومات بازیگری است، برای سلامت خودش و جنینش مشکلی به وجود نمی‌آورد؟

دکتر کتایون برجیس: قطعا فعالیت جسمانی مادر در دوران بارداری با پیش از آن کاملا متفاوت است. خانم افشار باید محدودیت‌های تازه خود را بشناسد و براساس آن کار خود را ادامه دهد. معیار مشخصی برای میزان فعالیت جسمانی نمی‌توان تعیین کرد چون بعضی‌ها آدم‌های کم‌تحرکی هستند و اگر تا سر کوچه هم پیاده‌روی کنند، زود خسته می‌شوند ولی بعضی‌های دیگر ممکن است فعال بوده و مدام در حال جنب و جوش و ورزش باشند. هر کسی بنا به نُرم‌های خودش سنجیده می‌شود. تنها گفته می‌شود که تحت تاثیر فعالیت جسمی، ضربان قلب مادر می‌تواند از حداقل 10 تا حداکثر 30 ضربه افزایش داشته باشد و نه بیشتر بنابراین اگر مهناز افشار احساس می‌کند دچار خستگی شده است باید بلافاصله استراحت کند حتی اگر سر فیلمبرداری باشد باید زمانی را برای دراز کشیدن و تجدید قوا اختصاص دهد. بعد از اینکه احساس کرد توان جسمی برای ادامه کار را دارد به سر صحنه بازگردد.

خستگی مفرط و فعالیت جسمانی شدید برای جنین به هیچ‌وجه خوب نیست چراکه ممکن است زمان تولد 200 تا 400 گرم از وزن طبیعی نوزاد بکاهد که خطرناک است و سلامت نوزاد را مستقیما تهدید می‌کند. این مسئله طبیعتا در سه‌ماهه اول که ارگان‌های داخلی جنین شکل می‌گیرد، حساسیت بیشتری دارد اما حتی با پایان سه ماهه اول چیزی از اهمیتش کم نمی‌شود و در تمام طول بارداری خانم بازیگر باید حواسش به خستگی و میزان فعالیت‌هایش باشد. به‌ویژه در سه ماهه آخر فعالیت شدید خطر زایمان زودرس را به دنبال می‌آورد و باعث لکه‌بینی می‌شود. اما این تصور که به‌طور کلی تحرک باعث سقط جنین می‌شود، پایه علمی محکمی ندارد چراکه سقط جنین تا 90 درصد ژنتیکی است و ربط مستقیمی با تحرک بدنی مادر ندارد بنابراین اگر مهناز افشار از خودش در برابر خستگی مفرط مراقبت کند و استراحت کافی داشته باشد، بازیگری برایش خطری به وجود نخواهد آورد.

معمولا خانم‌ها برای روزهای پایانی بارداری و در دورانی که قرار است رفت‌وآمدهای خانوادگی به‌خاطر به‌دنیا آمدن فرزند شکل بگیرد، برای استفاده از لوازم آرایشی بسیار مشتاقند. اتفاقا این خواسته، امکان‌پذیر است و با خیال راحت می‌توانند از لوازم آرایشی یا رنگ مو استفاده کنند. خانم مهناز افشار هم به‌عنوان یک بازیگر می‌تواند از همین موضوع استفاده کند. معمولا توصیه می‌شود خانم‌های باردار تغییرات ناگهانی عجیب و غریبی در فعالیت‌های روزمره زندگی‌شان ندهند، یعنی سعی کنند ریتم مشخص قبل از بارداری را برای خود حفظ کنند.


خانم بازیگر چه باید بخورد؟
غذا خوردن بیرون از منزل محدودیت‌هایی با خود دارد؛ مثلا یک کارمند اگر از منزل غذا نبرده باشد، همان غذایی را خواهد خورد که اداره آن را در اختیارش می‌گذارد. گزینه دیگر که علم پزشکی مدت‌هاست آن را گزینه مردود می‌داند، تلفن کردن به یکی از فست‌فودی‌هاست که غذای جمع و جور و بی‌دردسری ارسال کنند. مهناز افشار حالا علاوه بر خودش باید به فکر موجود دیگری هم باشد و بیش از پیش به غذایی که برای خوردن انتخاب می‌کند، فکر کند بنابراین ممکن است نتواند غذایی را که سر صحنه برای سایر عوامل تهیه می‌شود، میل کند. آیا این مسئله وضعیت سلامت او و جنین را با مشکلی روبه‌رو نمی‌کند؟

دکتر کتایون برجیس: اهمیت تغذیه در دوران بارداری بسیار بیشتر از حالت عادی است و به هیچ‌وجه نباید در مورد آن سهل‌انگاری کرد. اگر مهناز افشار می‌خواهد کودک سالمی داشته باشد و دوران بارداری را با انرژی کافی و به سلامت پشت سر بگذارد، باید روی غذاهایی که می‌خورد، حساسیت به خرج دهد.

* او باید دور غذاهای حجیم مثل فست‌فودها را یک خط قرمز بکشد.

* هر چهار ساعت یک‌بار یک وعده غذایی کم‌حجم میل کند.

* در طول هفته مجاز به خوردن تنها 340 گرم تن ماهی است. تقریبا هفته‌ای دوبار می‌شود ولی حتی‌الامکان از این هم کمتر ماهی تن مصرف کند.

* به‌طور کلی بارداری در 38 سالگی بارداری پرخطر به شمار می‌رود بنابراین باید مراقب فشار خون و دیابت بارداری باشد. مصرف بیش از حد نمک و مواد خوراکی شیرین می‌تواند مشکل‌ساز شود.

* در طول روز می‌تواند حداکثر سه فنجان مواد کافئین‌دار مثل چای، قهوه و نسکافه بنوشد. بیشتر از این مقدار احتمال سقط ایجاد می‌کند.

* از تمام گروه‌های غذایی باید به مقدار مشخص و مطابق تجویز متخصص تغذیه در برنامه غذایی روزانه‌اش بگنجاند.

* در صورتی که آفیش باشد باید خوراکی‌های لازم را همراه خودش ببرد یا سفارش دهد برایش ارسال کنند. تسلیم شرایط شدن در بارداری خطرناک است.


ویار مهناز افشار شدید است؟
یکی از دردسرهای شایع بارداری ویار است که به‌خصوص در ماه‌های اول به طرز شدیدی خود را نشان می‌دهد. گفته می‌شود افرادی که در سنین بالای 35سال باردار می‌شوند، ویار شدید‌تری هم دارند. با توجه به اینکه مهناز افشار 38 ساله است آیا این بیماری روزانه در صورت شدت پیدا کردن مانع کارش نمی‌شود یا شرایط سخت را برایش سخت‌تر نمی‌سازد؟

دکتر کتایون برجیس: این شایعه که بارداری در سن بالا باعث می‌شود تا مادر ویار شدید‌تری داشته باشد، درست نیست. حالت تهوع در دوران بارداری یک امر شایع است که همه مادران آن را تجربه می‌کنند؛ حالا بعضی کمتر و بعضی بیشتر. گمان می‌رود مسئله تهوع بارداری برای مهناز افشار اهمیت بیشتری هم داشته باشد چون در صورتی که سر کارش باشد حالت تهوع مانع از ایفای نقش خواهد شد. دو نکته اصلی در این رابطه وجود دارد که می‌تواند باعث تخفیف حالت تهوع شود؛ یکی از دلایل به وجود آمدن حالت تهوع، خوردن غذاهای نامناسب است. غذاهای نامناسب را همه می‌شناسند. فست‌فودها در راس گروه غذاهای مضر قرار می‌گیرند. خانم افشار باید به‌طور کلی خوردن غذاهای پرحجم را کنار بگذارد تا بتواند از پس مسئولیت‌هایش بربیاید. نکته دیگر این است که قبل از خواب یک خوراک خشک (که دوست دارد) روی پاتختی و در فاصله کمی از تخت بگذارد. بلافاصله بعد بیدار شدن از خواب و قبل از بلند شدن از بستر، آن را میل کند و بعد از جایش بلند شود. رعایت این دو نکته ساده تا حد زیادی مانع از تشدید حالت تهوع روزانه می‌شود.


این شغل با اعصاب بازی می‌کند؟
زندگی یک موجود زنده در بطن مادر یک امر عادی نیست و دلواپسی‌هایی را برای مادر به وجود می‌آورد، خاصه اینکه ماجرای بارداری و تولد ریسک هم داشته باشد. طبق مکاتب آمریکایی بارداری بعد از 35 سالگی پر خطر است، ولی در کشور ما سن بارداری پر خطر را 38 سال اعلام کرده‌اند، یعنی درست سنی که مهناز افشار در آن باردار شده است. علاوه بر استرس بارداری پر خطر ممکن است بازی در صحنه‌هایی که هیجان بالایی را می‌طلبد، بر شدت استرس بیفزاید. آیا تحمل این میزان استرس برای مادر و جنین مشکلی در پی نخواهد داشت؟

دکتر منیژه شهبازخان (روانشناس): همه کسانی که باردار می‌شوند در طول بارداری‌شان با استرس‌های گوناگونی دست و پنجه نرم می‌کنند که این موضوع یک امر طبیعی است؛ چه مادر 20 سال داشته باشد چه 40 سال! اما عوامل متعددی می‌توانند بر نگرانی‌ها دامن بزنند و مادر را دچار استرس‌های شدید کنند، طوری که از بارداری هیچ لذتی نبرد. اغلب این افراد سال‌ها بعد از به دنیا آمدن فرزندشان هم با یادآوری روزهای بارداری می‌گویند حتی تصورش هم اوقات‌شان را تلخ می‌کند! یکی از فاکتورهای نگرانی، خطرناک بودن بارداری برای مادر یا نوزاد است. خانم افشار هم مثل بقیه مادران بالای 38 سال برای پیشگیری از این نوع استرس می‌تواند تست آمینیوسنتز بدهد. مقدار کمی از آب پیرامون نوزاد را با سرنگ می‌کشند و تشخیص قطعی سلامت یا مشکل نوزاد را به مادر اعلام می‌کنند.

این تست یک آزمایش معتبر علمی است و نگرانی برای سلامت نوزاد را یک بار برای همیشه برطرف می‌کند، ضمن اینکه خطری هم برای مادر ندارد. فقط یکی، دو روز پس از انجام آمینیوسنتز لازم است مادر استراحت داشته باشد و کمتر فعالیت کند اما شغل خانم افشار نمی‌تواند مشکلی برای جنین به وجود بیاورد چون بسیاری از مشاغل دیگر هستند که همین قدر (یا بلکه بیشتر) به مادر استرس می‌دهند مثلا یک پرستار باردار بنا به شرایط شغلی‌اش ممکن است تحت فشار استرس قرار بگیرد یا یک مددکار اجتماعی که با غم‌ها و مشکلات مردم روبه‌رو می‌شود، قطعا در مواقعی بسیار ناراحت یا پریشان می‌شود بنابراین ایشان می‌توانند از این جهت با خیال راحت و بی‌دغدغه به فعالیت حرفه‌‌ای‌شان ادامه دهند.