اختلال دوقطبی در بارداری، ارثی است؟

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: با سلام، آقای دکتر من سه ماهه باردارم و از یک چیزی خیلی می ترسم، پدرم و تنها خواهرم گرفتار بیماری دوقطبی هستند ولی من و شوهرم هر دو سالم هستیم. با دکترم مشورت کردم می گوید توکلت به خدا باشد. اگر می شود راهنماییم کنید.

پاسخ دکتر فرهاد فرید حسینی، روان پزشک:
بیماری دو قطبی نوعی اختلالی روانپزشکی است که شیوعی در حدود 1 درصد در جمعیت عمومی دارد. در خانم ها و آقایان شیوع آن یکسان است. بیماری دو قطبی به دلیل اختلال در تنظیم وضعیت هیجانی پایدار فرد که به آن خلق می گویند، ایجاد می شود. برانگیختگی هیجانی منجر به بروز مشکلاتی در تنظیم روند تفکر، رفتار و کنترل تکانه ها خواهد شد. علت اطلاق کلمه دو قطبی این است که فرد مبتلا به شکل دوره ای دچار حملات افسردگی یا شیدایی می شود. در دوره افسردگی فرد دچار کندی در روند تفکر، روحیه افسرده در اکثر اوقات، کاهش انرژی و انگیزه و نگرش منفی به خود و دنیا می شود. در دوره شیدایی بر عکس فرد دچار برانگیختگی بالا، شادی یا تحریک پذیری شدید و افراطی، حواس پرتی و نگرش مثبت غیر واقع بینانه به خود و دنیا می شود. این بیماری مزمن و عود کننده است مگر فرد تحت درمان مستمر قرار گیرد که در آن صورت می تواند کارکردی نسبتا عادی در جامعه داشته باشد. علت ایجاد این بیماری پیچیده است. ارث و ژن تا حدودی در ایجاد استعداد ابتلا به بیماری نقش دارند. اگر فردی که به دلیل سابقه بیماری در خانواده، نسبت به جمعیت عمومی آسیب پذیری بیشتری دارد، در معرض فشار های روانی قرار گیرد یا مخدر مصرف کند، احتمال شروع بیماری در وی بالا می رود. بنابراین با وجود سابقه بیماری در خانواده شانس ابتلای نوزادی که در راه است بیشتر از جمعیت عمومی است، با این حال این به معنی ابتلای حتمی یا حتی ابتلا با احتمال خیلی بالا (بالای 50 درصد) نمی باشد. در خصوص شیوه پیشگیری، پیشگیری از ابتلای اولیه به این بیماری با علم امروز شاید امکان پذیر نباشد. اما در صورت ابتلا و شروع بیماری، پیشگیری از بیماری و عود های بعدی کاملا امکان پذیر است. شاید توصیه ای که بتوان به این خانم کرد، آشنایی بیشتر با بیماری، علائم و هشدار دهنده های شروع بیماری و مراجعه زودرس در صورت شروع و درمان کامل اولین حمله می باشد. جدا از این، توجه به تربیت صحیح فرزند، فردی را تربیت خواهد کرد که تاب آوری بیشتری در مقابل فشارهای زندگی خواهد داشت و این به نوبه خود شانس بیماری را کمتر می کند. باز هم یادآوری می شود که داشتن سابقه بیماری روانپزشکی در اقوام نزدیک به معنی ابتلای حتمی به بیماری در فرزندان نمی باشد و تنها آسیب پذیری را به درجاتی بیشتر می کند.