تلفن همراه برای کودکان، چه معضلاتی دارد؟

خریدن یا نخریدن تلفن‌ همراه برای بچه‌ها ذهن خیلی از پدر و مادرها را به خودش درگیر کرده است. اصلا مسئله این است که همراه داشتن این وسیله ارتباطی تا چه حد برای بچه‌ها ضروری است یا حتی سن مناسب برای همراه داشتن این وسیله چه سنی است و بالاخره اینکه چطور باید ذهن بچه‌ها را برای رعایت قواعد همراه داشتن این وسیله آماده کرد... اگر این پرسش‌ها ذهن شما را هم مشغول کرده با ما همراه باشید. خانم «طاهره ثانوی» کارشناس ارشد روانشناسی بالینی و مشاور کودکان، در این گزارش به سوالات شما پاسخ می‌دهد.

از دوره راهنمایی به بعد!
تلفن همراه یک وسیله ارتباطی است که به دلیل تغییرات شرایط جامعه امروز نمی‌توان آن را از هیچ فردی دریغ کرد. اما مشروط بر این‌که فرد استفاده کننده توان و قدرت درک چگونگی استفاده از این ابزار ارتباطی را داشته باشد. بر اساس همین دیدگاه به جرات می‌توان گفت تلفن همراه برای کودکان تا 12 سالگی یا قبل از ورود به دوره راهنمایی صرفا یک وسیله فانتزی و سرگرمی است نه بیشتر.


در حقیقت زمان مناسب برای داشتن تلفن همراه زمانی است که بچه‌ها از نظر بلوغ اجتماعی به مرحله‌ای رسیده باشند که قدرت تشخیص روابط و چگونگی اثر گذاری آن‌ها را داشته باشند و بتوانند دوست خوب و بد و به دنبال آن ارتباط خوب و بد را از هم تشخیص بدهند. به عبارت دیگر تحت تاثیر ارتباطات آنی و عوامل محیطی قرار نگیرند. به استناد این توصیه‌ها همراه داشتن تلفن همراه از دوره راهنمایی به بعد البته آن هم بسته به شیوه تربیتی بچه‌ها و قدرت تشخیص آن‌ها توجیه پیدا می‌کند نه قبل از آن.

مدل‌های ساده را انتخاب کنید
انتخاب مدل گوشی مناسب برای بچه‌ها هم یکی از موضوعاتی که احتمالا ذهن خیلی از پدر و مادرها را به خودش مشغول کرده. توصیه ما به اغلب والدین انتخاب گوشی‌های ساده است. گوشی‌‌هایی که صرفا جنبه ارتباطی آن‌ها در میان است نه بیشتر اما خب طبیعی است که این موضوع درحد یک توصیه باقی می‌ماند چون به هر حال نمی‌توان به خانواده‌ها اجبار کرد که چه مدل یا چه سبک گوشی را خریداری کنند، چون خرید گوشی یک انتخاب کاملا شخصی و سلیقه‌ای است. اما توصیه ما این است که تا حد امکان دنبال مدل‌های ساده بروند تا بچه‌ها کمتر درگیر جذابیت‌های آن‌ها از قبیل انواع و اقسام امکانات صوتی و تصویری که اغلب وقت‌گیر و اعتیادآور هم هستند، شوند.

مقاومت یا سازش مسئله این است!
گاهی بچه‌ها به هر دلیلی به داشتن تلفن همراه اصرار دارند. در چنین مواردی مقاومت صرف در برابر آن‌ها برای خرید تلفن ‌همراه راهکار مفیدی نیست چون این امکان وجود دارد که آن‌ها برای رسیدن به خواسته خود دنبال راه‌های دیگری مثل برداشتن گوشی بزرگ‌‌ترها و... بروند. بنابراین بهتر است پدر و مادرها میدان مبارزه را رها کنند و در عوض به منطق روی بیاورند و در پی این باشند تا با ایجاد رابطه صمیمی‌تر و کم‌کردن فاصله‌ها راجع به شرایط داشتن این وسیله ارتباطی با فرزندان‌شان حرف بزنند. در این شرایط بهترین راهکار این است که به صورت مقطعی یعنی در زمان‌های خاص که شرایط ایجاب می‌کند مثلا زمانی که باید به هر دلیلی به پدر و مادر اطلاع بدهند که کجا هستند و چه می‌کنند، به بچه‌ها اجازه بدهند از تلفن‌ آن‌ها استفاده کنند. اما نه به عنوان یک وسیله شخصی. بچه‌ها باید یاد بگیرند که گوشی همراه در دست آن‌ها یک امانت است که باید در زمان مقرر آن ‌را به پدر و مادرشان برگردانند. به این شکل هیجان داشتن گوشی در آن‌ها کاهش پیدا می‌کند. بنابراین به مرور زمان می‌توانند منطقی‌تر به این ماجرا نگاه کنند.

فقط در زمان‌های مشخص!
خیلی از پدر و مادرها به تلفن همراه به چشم یک وسیله کنترل‌گر نگاه می‌کنند. به عنوان وسیله‌ای که به آن‌ها اجازه می‌دهد در هر شرایط و هر زمانی از حال کودک‌شان باخبر شوند. اما حتی با این دیدگاه لازم نیست که بچه‌ها خودشان به طور اختصاصی تلفن همراه داشته باشند. چون آن‌ها هنوز قدرت تشخیص چگونگی استفاده از این وسیله را ندارند. در این شرایط بهترین راهکار این است که این وسیله ارتباطی به صورت مقطعی در اختیار بچه‌ها قرار بگیرد. مثلا زمانی که بچه‌ها کلاس ورزشی یا فوق‌برنامه‌ای دارند می‌توان تلفن همراه را در اختیار آن‌ها قرار داد و بعد از کلاس آن‌را از آن‌ها تحویل گرفت. در حقیقت به هر شکلی که به تلفن همراه نگاه کنیم زمانی می‌توانیم آن را در اختیار بچه‌ها قرار بدهیم که آن‌ها قدرت تشخیص این را داشته باشند که این وسیله کجا مزاحم آن‌هاست، کجا دارد وقت آن‌ها را می‌گیرد و بالاخره این‌که توانایی آن ‌را داشته باشند که در زمان‌های مشخص آن را خاموش کنند.

آسیب‌های استفاده زود هنگام از گوشی‌های همراه
استفاده زودهنگام از تلفن‌های همراه می‌تواند عوارض و آسیب‌های متعددی به دنبال داشته باشد که یکی از شایع‌ترین‌ آن‌ها دانش‌افزایی است. منظور از دانش‌افزایی مطلع شدن پیش از موقع بچه‌ها به اموری از جمله مفاهیم ارزشی و اجتماعی است که هنوز قدرت درک و تحلیل آن‌ها را ندارند. همین موضوع می‌تواند منجر به بلوغ زودرس در آن‌ها، زیر سوال بردن ارزش‌ها، هنجارها و حتی در بدترین شرایط کم‌رنگ شدن مقام و جایگاه پدر و مادر در ذهن‌ آن‌ها و در نهایت تشدید تعارض‌های خانوادگی شود. بنابراین بهتر است با ایجاد رابطه منطقی با کودکان به آن‌ها بفهمانیم که به تلفن همراه درست مانند یک وسیله ارتباطی نگاه کنند که شرط داشتن آن رسیدن به سن و قدرت درک مناسب است. درست مثل قوانینی که برای داشتن گواهینامه و راندن اتومبیل باید رعایت شوند.