علت داغ شدن پاها در زمان بارداری

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: همسرم در ماه سوم بارداری است و در پاهایش احساس داغی می کند. طوری که مجبور می شود پاهایش را در تشت بگذارد؟ او چه مشکلی دارد؟

پاسخ دکتر نسرین نصیرزاده، متخصص زنان و زایمان:

باید از نظر میزان قند خون شان چک شوند. این احساس داغی می تواند در نتیجه افزایش متابولیسم بدن باشد. کم خونی و کمبود کلسیم این حالت داغی، گر گرفتی و گزگز را در فرد ایجاد می کند.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
دیابت بارداری چنانچه از نامش پیدا است، در دوران بارداری ایجاد می‌شود. این نوع دیابت مانند سایر انواع دیابت، روی نحوه‌ی استفاده از قند (گلوکز) توسط سلول‌ها تاثیر می‌گذارد. دیابت بارداری باعث بالا رفتن قند خون می‌شود، اتفاقی که می‌تواند روی سلامت حاملگی و جنین تاثیر بگذارد.

دیابت بارداری
زنان باردار می‌توانند با کنترل رژیم غذایی‌شان و خوردن مواد غذایی سالم، انجام تمرینات ورزشی و در صورت لزوم مصرف دارو دیابت بارداری را در خود کنترل کنند. کنترل قند خون می‌تواند از وضع حمل دشوار جلوگیری کند و شما و کودک‌تان را سالم نگه دارد.
در دیابت بارداری، قند خون معمولا بعد از زایمان به حالت طبیعی باز می‌گردد. اما اگر به دیابت بارداری مبتلا شوید، در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ هم هستید.

علائم دیابت بارداری
دیابت بارداری، در اکثر زنان نشانه‌ها و علایم قابل‌توجهی را ایجاد نمی‌کند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورت امکان، بهتر است که در اسرع وقت - زمانی که در حال اقدام برای باردار شدن هستید - تحت مراقبت قرار بگیرید،‌ چرا که به این ترتیب پزشک‌تان می‌تواند خطر ابتلا به دیابت بارداری را به عنوان بخشی از طرح کلی سلامت بارداری‌تان، در شما ارزیابی کند. هنگامی که باردار هستید، پزشک‌تان به عنوان بخشی از مراقبت‌های قبل از زایمان، احتمال وجود دیابت بارداری را نیز در شما بررسی خواهد کرد.
اگر به دیابت بارداری مبتلا شده باشید، ممکن است به بررسی‌های بیش‌تر و بازبینی‌های منظم نیاز داشته باشید. البته‌ این‌ها به احتمال زیاد در طی سه ماهه‌ی آخر بارداری اتفاق می‌افتد، زمانی که پزشک‌تان سطح قند خون و سلامت کودک را کنترل می‌کند.
پزشک ممکن است شما را به متخصصان دیگری که در زمینه‌ی دیابت تخصص دارند مانند متخصص غدد درون‌ریز یا متخصص تغذیه ارجاع بدهد. آن‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا میزان قند خون‌تان را در حین حاملگی تحت کنترل نگه دارید.
برای اطمینان از این که سطح قند خون بعد از تولد نوزاد به حالت عادی باز می‌گردد، پزشک قند خون‌تان را درست بعد از زایمان و بعد از شش هفته دوباره بررسی می‌کند. از آن‌جایی که به دیابت بارداری مبتلا بوده‌اید، ایده‌ی خوبی است که سطح قند خون‌تان را به طور مرتب بررسی کنید.
فرکانس آزمایش‌های قند خون تا حدی به نتیجه‌ی آزمایشی که بعد از به دنیا آمدن کودک‌تان داده‌اید، بستگی خواهد داشت.

عوارض دیابت بارداری
اکثر زنان مبتلا به دیابت بارداری نوزادان سالمی را به دنیا می‌آورند. با این حال، در صورتی که دیابت حاملگی به دقت کنترل نشود، ممکن است به بالا رفتن غیرقابل کنترل قند خون منجر شود و باعث بروز مشکلاتی هم برای شما و هم برای کودک‌تان شود، از جمله احتمال افزایش نیاز به جراحی سزارین برای به دنیا آوردن کودک.

عوارضی که ممکن است روی نوزاد شما تاثیر بگذارد
اگر به دیابت بارداری مبتلا هستید، این احتمال وجود دارد که کودک شما در معرض خطر قرار بگیرد:
۱- وزن بیش از حد هنگام تولد
گلوکز اضافی در جریان خون شما از جفت عبور می‌کند و همین باعث می‌شود لوزالمعده‌ی کودک شما انسولین بیش‌تری تولید کند. به این ترتیب کودک بیش از حد بزرگ شود (ماکروزومی). احتمال گیر افتادن در کانال زایمان، آسیب دیدن در هنگام تولد یا لزوم انجام عمل سزارین در مورد نوزادان بسیار بزرگ - آن‌ّهایی که وزن بالاتر از ۴ کیلو یا بیش‌تر دارند- زیاد است.
2- زایمان زودرس و سندرم زجر تنفسی نوزادان
بالا بودن قند خون در مادر ممکن است خطر رخ دادن زایمان زودرس را افزایش داده و سبب شود که او نوزاد خود را قبل از تاریخ تولد تعیین شده به دنیا بیاورد. این احتمال هم وجود دارد که پزشک، خود زایمان زود هنگام را توصیه کند زیرا نوزاد بیش از حد درشت است.
نوزادانی که زودتر از زمان مشخص شده به دنیا می‌آیند، ممکن است سندرم زجر تنفسی را تجربه کنند که در اثر آن کودک ممکن است تنفس دشواری داشته باشد. نوزادان مبتلا به این سندرم ممکن است برای نفس کشیدن به کمک نیاز داشته باشند تا ریه‌های‌شان کامل شود و قوی‌تر شوند. نوزادان مادرانی که مبتلا به دیابت بارداری هستند، حتی در صورتی که زودتر از موعد متولد نشوند هم ممکن است سندرم زجر تنفسی را تجربه کنند.
۳- قند خون پایین (هیپوگلیسمی)
گاهی اوقات نوزادان مادران مبتلا به دیابت بارداری افت قند خون ( هیپوگلیسمی ) را کمی پس از تولد تجربه می‌کنند، زیرا تولید انسولین در بدن آن‌ها بالا است. موارد شدید هیپوگلیسمی ممکن است سبب رخ دادن تشنج در نوزاد شود. شیر دادن فوری به نوزاد و گاهی اوقات محلول گلوکز داخل وریدی می‌تواند سطح قند خون کودک را به حالت طبیعی بازگرداند.
۴- نوزاد ممکن است بعدها به دیابت نوع ۲ مبتلا شود
احتمال ابتلا به دیابت نوع ۲ و چاقی در نوزادان مادرانی که دیابت بارداری دارند، بالاتر است.
در صورتی که دیابت بارداری بدون درمان بماند،‌ ممکن است سبب شود کودک قبل یا کمی بعد از زایمان جان خود را از دست بدهد.

عوارضی که ممکن است روی شما تاثیر بگذارد
دیابت بارداری همچنین ممکن است ریسک موارد زیر را در مادران افزایش دهد:

۱- فشار خون بالا و پره‌اکلامپسی
دیابت‌بارداری، خطر ابتلا به فشار خون بالا و همچنین پره‌اکلامپسی را افزایش می‌دهد که یک عارضه‌ی جدی در دوران بارداری است و باعث فشار خون بالا و سایر علائمی می‌شود که می‌توانند زندگی مادر و کودک را در معرض تهدید قرار دهند.
۲- ابتلا به دیابت در آینده
اگر دیابت بارداری دارید، احتمال زیادی وجود دارد که آن را در دوران بارداری بعدی نیز تجربه کنید. در عین حال احتمال بیش‌تری نیز وجود دارد که دیابت نوع ۲ را در زمانی که سن‌تان بالاتر می‌رود، تجربه کنید. با این حال، با انتخاب یک سبک زندگی سالم مانند خوردن غذاهای سالم و انجام تمرینات ورزشی ، می‌توانید خطر ابتلا به دیابت نوع ۲ را کاهش دهید.
از میان آن دسته از زنانی که سابقه‌ی دیابت حاملگی دارند و بعد از زایمان به وزن ایده‌آل خود بازمی‌گردند، از هر ۴ نفر، کم‌تر از ۱ نفر در نهایت به دیابت نوع ۲ مبتلا می‌شوند.

کم‌خونی در بارداری
کم خونی فقر آهن شایع ترین علت کم خونی زنان باردار است که در ۱۵ تا ۲۵ درصد حاملگی ها رخ می دهد. اثرات کم خونی فقر آهن بر جنین ناچیز است چرا که آهن به صورت فعال از جفت انتقال می یابد. بنابراین سطح آهن و فریتین جنین سه بار بیشتر از سطح آن در مادر می شود. به سه دلیل جذب مناسب آهن مهم است اول اینکه آهن برای ایجاد هموگلوبین در مادر و جنین مورد نیاز است و با توجه به اینکه حجم خون مادر حدود ۲۵ تا ۴۰ درصد طی حاملگی افزایش می یابد، نیاز به آهن، مادر را در معرض کم خونی قرار می دهد.

علائم کم خونی
خانم حامله با کم خونی ممکن است علامت مشخصی نداشته باشد به جز اینکه تعداد گلبول قرمز خون وی کاهش یافته است اما به طور کلی شایع ترین علائم کم خونی را دکتر بهدانی متخصص زنان و زایمان موارد زیر ذکر می کند: لب، پوست و ناخن رنگ پریده، پلک های فرو رفته، خستگی، سرگیجه، ضربان بالای قلب، تنگی نفس که این علائم می توانند شبیه علائم بیماری های دیگر باشند.

افراد در معرض خطر
به گفته های این عضو هیات علمی دانشگاه تهران خانم هایی با استفراغ های مکرر، دو یا چند حاملگی نزدیک به هم مادرانی با بیش از یک فرزند و یا خانم هایی که خونریزی زیاد طی دوره های قاعدگی پیش از حاملگی داشته اند طی حاملگی در معرض خطر بالای کم خونی فقر آهن قرار دارند.

عوارض کم خونی فقر آهن
کم خونی فقر آهن در مادر با افزایش بروز کم خونی کودک طی سال اول زندگی همراه است. همچنین کم خونی فقر آهن به ویژه در سه ماهه اول و دوم بارداری با افزایش زایمان زودرس و زایمان نوزادی با وزن کم همراه است. دکتر بهدانی افزود: «رابطه بین کم خونی و وزن تولد مورد بررسی قرار گرفته است. در چند مطالعه، هموگلوبین بالا معمولا نشانگر کمبود افزایش در حجم پلاسما است که خطر وزن کم نوزاد هنگام تولد را افزایش می دهد.
همچنین در چندین مطالعه رابطه کم خونی فقر آهن مادر با زایمان زودرس مشخص شده است و نشان داده شده است آنمی در هفته ۱۳ تا ۲۴ حاملگی خطر احتمالی زایمان زودرس و وزن کم نوزاد هنگام تولد را ۱۸۱ تا ۷۵۱ بار افزایش می دهد. در تعدادی از مطالعات رابطه ای بین کم خونی مادری و نمره سلامتی نمره آپگار پایین نوزادی نشان داده شده است. مشخص شده نوزاد مادری که آهن کمکی دریافت نکرده حدود ۵۰ درصد شانس بالاتر مرگ و میر را در سال اول زندگی دارد.

توصیه های لازم
اگر آهن کمکی با غذای حاوی ویتامین ث مصرف شود بهترین جذب را دارد ولی اگر با آنتی اسید یا غذاهای حاوی کلسیم مصرف شد جذب آهن مختل می شود. آهن کمکی گاهی سبب تورم معده، یبوست و تهوع می شود. اگر این موارد سبب مشکل برای مادری شد وی به یاد داشته باشد که می تواند بیشتر آهن مورد نیاز خود را از غذاهای غنی از آهن مثل جگر، گوشت قرمز، زرده تخم مرغ، حبوبات و مغزهای گیاهی خشک شده دریافت کند.