شاید برای شما هم اتفاق بیفتد(۱)

از قدیم گفته‌اند پیشگیری بهتر از درمان است. در گذشته برخی بیماری‌ها تا حدی قابل پیشگیری نبود. در بیشتر موارد پدرها و مادرها تا زمان به دنیا آمدن فرزند نمی‌توانستند بدانند که او به لحاظ ژنتیکی دچار ناهنجاری است یا خیر! فرزند حتی اگر بیمار باشد شیرین و دوست‌داشتنی است، درست! اما وقتی می‌شود با چند آزمایش، ناهنجاری‌ها را پیش از تولد تشخیص داد، منطق حکم می‌کند این آزمایش‌ها را برای راحتی خیال خودتان هم که شده انجام دهید.

درباره تست‌های غربالگری بارداری ، ضرورت و کاربرد آنها در سنجش میزان سلامت جنین با دکتر شیرین قاضی‌زاده، متخصص زنان و زایمان به گفت‌وگو نشستیم.


شاید برای شما هم اتفاق بیفتد
حتما اطراف خود کودکان مبتلا به بیماری‌های مادرزادی یا ناهنجاری‌های ژنتیکی دیده‌اید. کودکان معصومی که به دلایل ژنتیکی و نقص در کروموزوم‌های خود بیمار بوده و از داشتن یک زندگی نرمال و طبیعی محروم هستند. بسیاری از زنان در زمان بارداری یا پیش از بارداری این استرس را تجربه می‌کنند که مبادا فرزندشان دچار مشکلاتی از این دست باشد.

به‌هر حال باید واقع‌بین بود و نسبت به ابتلای جنین به انواع ناهنجاری‌ها آگاهی داشت تا بتوان در زمان و شرایط مناسب برای پیشگیری اقدام کرد. امروزه انواع آزمایش‌های پیشرفته وجود دارد که می‌تواند احتمال وجود هر نوع بیماری و ناهنجاری را در نوزاد به شما بگوید؛ یعنی درست همان زمان که جنین در رحم شماست با چند آزمایش می‌توانید از سلامت یا احتمال بیماری‌ها آگاه شوید.

پیشگیری بهتر از درمان
سندرم داون یکی از شایع‌ترین بیماری‌های ژنتیکی است که آمارها می‌گوید از هر ۷۰۰ نوزاد زنده که به دنیا می‌آید یک نوزاد به این بیماری مبتلاست. همچنین برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند انواع نقص‌های کروموزومی (تریزومی ۱۸ و تریزومی ۱۳) ازجمله بیماری‌های جدی به‌شمار می‌روند.

این روزها تست‌های غربالگری بارداری می‌تواند احتمال ابتلای جنین به انواع نقص‌های ژنتیکی و کروموزومی را شناسایی کند. درضمن این تست‌ها در مراکز درمانی کشور (بیمارستان‌های دی، صارم، مرکز تخصصی ابن‌سینا و...) انجام می‌شود. در هر مرکزی که آزمایشگاه و سونوگرافی داشته باشد، می‌توان تست‌های غربالگری انجام داد. در صورتی‌که این تست‌ها تایید کند جنین به ناهنجاری‌های جدی مبتلاست، با کسب مجوزهای قانونی و شرعی می‌توان جنین بیمار را تاقبل از چهار ماهگی سقط کرد.

تفاوت تست‌های غربالگری و تشخیصی
باید این را بدانید که آزمایش‌های غربالگری از آزمایش‌‌های تشخیصی متفاوت هستند. آزمایشات غربالگری شامل آزمایش خون مادر و سونوگرافی است که در مراحل اول بررسی‌ها انجام می‌شوند و احتمال ابتلا به بیماری‌های ژنتیکی را تخمین می‌زنند. این آزمایش‌‌های کم‌خطر بوده و هزینه کمتری دارد. هزینه سونوگرافی مرحله اول غربالگری حدود 150 هزار تومان و هزینه آزمایش خون حدود 110 هزار تومان است که بسته به مرکز درمانی ممکن است تا حدی این قیمت‌ها متفاوت باشد.

اگر تست‌ های غربالگری برای ابتلای جنین به بیماری‌ های ژنتیکی درصد بالایی را درنظر بگیرد، لازم است آزمایش‌های پیشرفته‌تر تشخیصی هم انجام شود. آزمایش‌‌های تشخیصی شامل آمنیوسنتز (نمونه‌برداری از مایع آمنیو) و CVS (نمونه‌برداری از پرزهای جفتی) است که احتمال تخمین زده شده در تست‌های غربالگری را تایید یا رد می‌کنند. هزینه آمنیوسنتز حدود 700 هزار تومان است که اگر کسی برای دریافت جواب فوریت داشته باشد گاهی این مبلغ تا یک میلیون و 200هزار تومان هم می‌رسد. هزینه انجام CVS هم حدود یک میلیون و 100 هزار تومان است.

کدام روش مطمئن‌تر است؟
آمنیوسنتز پیشرفته‌ترین روش تشخیص ناهنجاری‌های پیش از تولد است که به دلیل خطرات آن بهتر است فقط زمانی انجام شود که به وجود این بیماری‌ها در جنین مشکوک شده‌ایم. به علاوه زمانی که سن مادر بالا باشد نیز از این روش برای تشخیص استفاده می‌کنیم. در آمنیوسنتز با استفاده از سوزن و ورود آن به داخل رحم از روی شکم، مقداری از مایع آمنیوی جنین را برداشته و آن را مورد بررسی قرار می‌دهیم. آمنیوسنتز یک روش سرپایی است و حدود ۲۰ دقیقه طول می‌کشد.

آمنیوسنتز برای تشخیص ناهنجاری‌ های ژنتیکی مثل سندرم داون، تریزومی ۱۸، تریزومی ۱۳، سندرم Xشکننده، نقص در لوله‌های عصبی و. . . کاربرد دارد. اگر کسی دنبال تشخیص قطعی است، باید حتما آمنیوسنتز انجام دهد. آمنیوسنتز جواب قابل قبولی دارد و تقریبا صددرصد است چون فرمول کروموزومی در این روش دیده می‌شود و قاعدتا نباید اشتباهی وجود داشته باشد.

ادامه دارد...