رشد مناسب نوزادان، چگونه مطلوب می‌شود؟
قد و وزن و دور سر فرزند شما در هنگام تولد، طبیعی بوده است. اما روند وزن گیری اش مناسب نبوده.
پرسش: کودکم موقع تولد وزن ۳۶۰۰ قد ۵۵ دور سر ۳۶ بود. دخترم در ماه اول تولدش۱۴۰۰ وزن اضافه و ماه دو تولدش ۱.۳۵۰وزن اضافه کرده خلاصه تا ماه چهار ۷و۱۰۰ وزن گرفت ولی از ماه ۴ به بعد تا ۹ماهگی ۳۰۰گرم وزن گرفته کمبود آهن هم دارد خواهشمندم مرا یاری فرمایید که بچه به رشد مطلوب برسد و غذاهایی پر کالری متناسب این سن وغذاهای مقوی و سرشار از آهن باشد.
پاسخ: قد و وزن و دور سر فرزند شما در هنگام تولد، طبیعی بوده است. اما روند وزن گیری اش مناسب نبوده. در ابتدا تا ماه چهارم تولد، وزنش بیش از اندازه زیاد شده و بعد از آن تا ماه نهم تقریبا ثابت مانده.
روند رشد کودک باید موازی با نمودارهای کارت رشد باشد که در ابتدای تولد به شما داده شده است. اما روند رشدی کودک شما موازی با نمودار رشد نیست. شما باید حتما به پزشک متخصص اصفال مراجعه کنید تا علت این تغییرات وزن مشخص شود. پس از مشخص شدن علت، پزشک به درمان آن می پردازد.
اشاره به این نکته ضروری است که هر کودکی میزان رشد مخصوص به خود را دارد و کافی است نمودار رشد او روی منحنی رشد رو به بالا باشد و افقی یا رو به پایین نشود.
در صورتی که منحنی رشد کودک افقی یا روی پایین شد اولین سوالی که مطرح می‌شود نحوه تغذیه کودک است.اگر برای چند هفته نمودار رشد وزنی در کنار رشد قدی کودک دچار افت شد لازم است حتما با متخصص اطفال مشورت کنید. گاهی برخی بیماری‌ها جلوی رشد کودکان را می‌گیرند. معمولا پزشک در این شرایط ابتدا وضع مزاجی و صحت کارکرد دستگاه گوارش کودک را چک می‌کند.
شیرمادر تا پایان ۶ ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیرخوار کافی است. البته از ۱۵ روزگی باید به کودک قطره مولتی ویتامین یا A+D نیز داد. بعد از ۶ ماهگی نیازهای غذایی شیر خوار به تنهایی با شیر برآورده نمی شود و لازم است علاوه بر شیر مادر، تغذیه کودک با غذاهای نیمه جامد نیز شروع شود.
اصولا" شروع غذای کمکی قبل از پایان ۶ ماهگی به دلیل آماده نبودن کامل دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر اقدام نادرستی است، چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نیافته است، با کوچکترین آلودگی و یا حتی با رعایت کامل بهداشت و بدون هیچ آلودگی احتمال ابتلا کودک به اسهال افزایش می یابد و این سبب کاهش یا توقف رشد شیرخوار می شود. از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کاهش مدت زمان مکیدن پستان مادر توسط کودک و در نتیجه کاهش تولید شیر مادر می شود، بعلاوه ممکن است غذای کمکی در مقایسه با شیر مادر انرژی و مواد مغذی کمتری به کودک برساند که موجب اختلال رشد کودک و نهایتا" سوء تغذیه او شود. همچنین زود شروع کردن تغذیه تکمیلی احتمال بروز حساسیت را در کودک افزایش می دهد.
بعد از سن ۶ ماهگی نیاز غذایی کودک تنها با خوردن شیر مادر تامین نمی شود و باید علاوه بر شیر مادر به کودک غذای کمکی داده شود در غیر این صورت ممکن است رشد کودک کند یا حتی متوقف شده و منجر به سوء تغذیه شود (البته این بدان معنی نیست که باید دفعات شیردهی را کم کرد بلکه باید مادر را ترغیب کرد که هر زمان که کودک تمایل داشت شیر خود را به او بدهد و برای پیشگیری از کاهش حجم شیر دفعات شیردهی را افزایش دهد).
اصول تغذیه تکمیلی:
ـ مواد غذایی باید از نظر مقدار و نوع بتدریج به غذای شیر خوار اضافه شود.
ابتدا از یک نوع غذای ساده شروع و بتدریج به مخلوطی از چند نوع غذا تغییر یابد.
از مقدار کم شروع و بتدریج بر مقدار آن افزوده شود.
بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود ۵ تا ۷ روز فاصله لازم است. زیرا شیرخوار باید به یک نوع غذا عادت کند و بعد غذای جدید اضافه شود. همچنین اضافه کردن یک به یک مواد غذایی سبب می شود اگر ناسازگاری و حساسیت به یک ماده غذایی وجود داشته باشد برای مادر شناخته شود. ضمنا" دستگاه گوارش کودک فرصت پیدا می کند تا به غذا عادت کند.
ابتدا باید غذا رقیق باشد مثلا" غلظت آن کمی بیشتر از شیر مادر باشد سپس به تدریج بر غلظت آن افزوده شود. سفت کردن تدریجی غذا سبب یاد گرفتن عمل جویدن می شود.
اگر در شروع غذای تکمیلی شیرخوار به غذای خاصی بی میل بود در خوردن آن نباید پافشاری کرد می توان یک تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد.
ـ زرده تخم مرغ از ۸ ماهگی به رژیم غذایی کودک اضافه می شود. ابتدا باید تخم مرغ را در آب بجوشانید تا کاملا" سفت شود. سپس زرده سفت شده را از سفیده آن جدا نموده و روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم مرغ را در کمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل کرده، سپس به شیرخوار خود بدهید.
هر روز صبح همراه با فرنی به تدریج بر مقدار زرده تخم مرغ اضافه کنید تا ظرف ۱۰ روز به یک زرده کامل برسد. از آن به بعد یا هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با مقدار کمی فرنی یا حریره بادام به کودک بدهید و یا یک روز یک زرده کامل تخم مرغ و روز بعدفقط فرنی یا حریره بادام به کودک بدهید و این کار را بصورت یک روز در میان تکرار کنید.
ـ از اواسط ماه هشتم می توانید به کودک پوره سبزیجات هم بدهید. از سبزیهای نشاسته ای (مثل سیب زمینی و کدو حلوایی) و یا سایر سبزی ها (مانند هویج) می توان پوره تهیه کرد و به جای یک وعده فرنی صبح یا عصر به کودک پوره سبزی داد.
غذاهای ممنوع زیر یک سال:
ـ بطور کلی تا یکسالگی، عسل، شیر پاستوریزه، پنیر، سفیده تخم مرغ، شکلات، بادام زمینی، میگو، فلفل و ادویه جات، ترشی ها، نمک، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی، خربزه، کیوی، انواع توت (توت سفید، توت فرنگی، تمشک)، آلبالو، گیلاس، نخود، لپه، اسفناج و کلم توصیه نمی شود.
برای شیرخوارانی که به برخی مواد غذایی حساسیت نشان می دهند یا خانواده آنها زمینه آلرژی دارند مواد زیر ممنوع است:
ذرت، محصولات دریایی، کیوی، خربزه، ادویه، مرکبات، آجیل، شیر گاو و گندم.
علائم حساسیت: تظاهرات تنفسی، گوارشی یا پوستی است بنابراین سرفه های خشک و پشت سر هم، عطسه های مکرر، آبریزش بینی، خس خس سینه، وجود خون در مدفوع، اگزما و کهیر.
کدام مواد غذایی سبب خفگی می شوند:
• بادام زمینی، آجیل، ذرت بوداده، سوسیس، استیک، قطعه بزرگ گوشت سفت یا جگر، کرفس، دانه انگور، دانه کشمش، نخودچی، ذرت، حبوبات نرم شده، نقل و آب نبات، قطعه بزرگ شیرینی یا میوه خام.
• در مورد میوه هایی که هسته دارند می توان این میوه ها را پس از خارج سازی هسته و نرم و له کردن به کودک داد.
دو هفته اول ماه دهم
برای تغذیه تکمیلی نوزاد خود در این دوره می توانید در ساعت ۱۰ صبح، به جای آب میوه از خود میوه های مجاز استفاده کنید. به طور مثال از یک قاشق مرباخوری هلو، سیب، موز و... شروع کنید و به سه قاشق مرباخوری برسانید.
نکات لازم :
- میوه مورد نظر بایستی کاملاً رسیده باشد. میوه را به دقت شسته و بعد از جدا کردن پوست و هسته ، آن را با پشت قاشق به طور کامل نرم کرده، سپس به شیرخوار بدهید.
- مقدار میوه را به تدریج زیاد کرده و در ساعت 10 صبح، به جای فرنی 5 تا 6 قاشق مرباخوری میوه به کودک بدهید.
- در اواخر هفته دوم ماه دهم، می توانید خرمای رسیده ای را که پوست و هسته آن را جدا کرده اید، بعد از غذای ظهر به عنوان دسر به کودک خود بدهید.
- می توانید به تدریج و بر حسب اشتهای کودک، ظهر و شب و هر بار حداکثر 6 تا 10 قاشق مرباخوری سوپ به کودک خود بدهید.
- اگر سوپ را در حجم زیاد و بیش از ۱۰ قاشق مرباخوری در هر وعده غذایی به کودک بدهید، اشتهای کودک را برای وعده بعد نسبت به شیر مادر که هنوز غذای اصلی اوست، کم می کند.
- در این زمان باید شیرخوار را با غذاهایی مثل نان، بیسکویت ساده، ماکارونی پخته شده، تکه هایی از سیب زمینی یا هویج پخته شده، کوفته قلقلی و... که خود می تواند با دست بردارد و به دهان ببرد، آشنا کنید.
برنامه غذایی شیرخوار در دو هفته دوم ماه دهم:
در این زمان ضمن تنوع بخشیدن به سوپ شیرخوار، می توانید از کته نرم که در آب گوشت یا آب مرغ پخته شده، همراه با خود گوشت استفاده کنید. برای تنوع غذا بهتر است هر بار یک نوع از سبزی ها یا حبوبات را به کته نرم اضافه کنید. می توانید با استفاده از گوشت ماهی( تیغ های آن را به طور کامل جدا کنید) به همراه کته نرم و سبزی، بر تنوع غذایی کودک بیفزایید.
ماه یازدهم و دوازدهم
در این دو ماه ، تنوع غذا را در تهیه سوپ، کته، پوره و... رعایت کنید. همچنین با توجه به اشتهای کودک می توانید به مقدارغذای هر وعده او اضافه کنید. توصیه می کنیم که بهتر است در این دو ماه هم از دادن غذاهای سفره خانواده به کودک خود، به علت داشتن نمک و چاشنی، خودداری کنید.
تا ۱ سالگی اولویت تغذیه با شیر مادر است بعد غذای کمکی. اما در سال دوم زندگی اولویت با غذاست بعد با شیر مادر.
پاسخ: قد و وزن و دور سر فرزند شما در هنگام تولد، طبیعی بوده است. اما روند وزن گیری اش مناسب نبوده. در ابتدا تا ماه چهارم تولد، وزنش بیش از اندازه زیاد شده و بعد از آن تا ماه نهم تقریبا ثابت مانده.
روند رشد کودک باید موازی با نمودارهای کارت رشد باشد که در ابتدای تولد به شما داده شده است. اما روند رشدی کودک شما موازی با نمودار رشد نیست. شما باید حتما به پزشک متخصص اصفال مراجعه کنید تا علت این تغییرات وزن مشخص شود. پس از مشخص شدن علت، پزشک به درمان آن می پردازد.
اشاره به این نکته ضروری است که هر کودکی میزان رشد مخصوص به خود را دارد و کافی است نمودار رشد او روی منحنی رشد رو به بالا باشد و افقی یا رو به پایین نشود.
در صورتی که منحنی رشد کودک افقی یا روی پایین شد اولین سوالی که مطرح می‌شود نحوه تغذیه کودک است.اگر برای چند هفته نمودار رشد وزنی در کنار رشد قدی کودک دچار افت شد لازم است حتما با متخصص اطفال مشورت کنید. گاهی برخی بیماری‌ها جلوی رشد کودکان را می‌گیرند. معمولا پزشک در این شرایط ابتدا وضع مزاجی و صحت کارکرد دستگاه گوارش کودک را چک می‌کند.
شیرمادر تا پایان ۶ ماهگی به تنهایی و بدون اضافه کردن هر نوع غذای کمکی برای رشد طبیعی شیرخوار کافی است. البته از ۱۵ روزگی باید به کودک قطره مولتی ویتامین یا A+D نیز داد. بعد از ۶ ماهگی نیازهای غذایی شیر خوار به تنهایی با شیر برآورده نمی شود و لازم است علاوه بر شیر مادر، تغذیه کودک با غذاهای نیمه جامد نیز شروع شود.
اصولا" شروع غذای کمکی قبل از پایان ۶ ماهگی به دلیل آماده نبودن کامل دستگاه گوارش شیرخوار برای پذیرش غذاهایی غیر از شیر اقدام نادرستی است، چون دستگاه گوارش کودک هنوز تکامل نیافته است، با کوچکترین آلودگی و یا حتی با رعایت کامل بهداشت و بدون هیچ آلودگی احتمال ابتلا کودک به اسهال افزایش می یابد و این سبب کاهش یا توقف رشد شیرخوار می شود. از طرف دیگر شروع زودرس تغذیه تکمیلی سبب کاهش مدت زمان مکیدن پستان مادر توسط کودک و در نتیجه کاهش تولید شیر مادر می شود، بعلاوه ممکن است غذای کمکی در مقایسه با شیر مادر انرژی و مواد مغذی کمتری به کودک برساند که موجب اختلال رشد کودک و نهایتا" سوء تغذیه او شود. همچنین زود شروع کردن تغذیه تکمیلی احتمال بروز حساسیت را در کودک افزایش می دهد.
بعد از سن ۶ ماهگی نیاز غذایی کودک تنها با خوردن شیر مادر تامین نمی شود و باید علاوه بر شیر مادر به کودک غذای کمکی داده شود در غیر این صورت ممکن است رشد کودک کند یا حتی متوقف شده و منجر به سوء تغذیه شود (البته این بدان معنی نیست که باید دفعات شیردهی را کم کرد بلکه باید مادر را ترغیب کرد که هر زمان که کودک تمایل داشت شیر خود را به او بدهد و برای پیشگیری از کاهش حجم شیر دفعات شیردهی را افزایش دهد).
اصول تغذیه تکمیلی:
ـ مواد غذایی باید از نظر مقدار و نوع بتدریج به غذای شیر خوار اضافه شود.
ابتدا از یک نوع غذای ساده شروع و بتدریج به مخلوطی از چند نوع غذا تغییر یابد.
از مقدار کم شروع و بتدریج بر مقدار آن افزوده شود.
بین اضافه کردن مواد غذایی مختلف حدود ۵ تا ۷ روز فاصله لازم است. زیرا شیرخوار باید به یک نوع غذا عادت کند و بعد غذای جدید اضافه شود. همچنین اضافه کردن یک به یک مواد غذایی سبب می شود اگر ناسازگاری و حساسیت به یک ماده غذایی وجود داشته باشد برای مادر شناخته شود. ضمنا" دستگاه گوارش کودک فرصت پیدا می کند تا به غذا عادت کند.
ابتدا باید غذا رقیق باشد مثلا" غلظت آن کمی بیشتر از شیر مادر باشد سپس به تدریج بر غلظت آن افزوده شود. سفت کردن تدریجی غذا سبب یاد گرفتن عمل جویدن می شود.
اگر در شروع غذای تکمیلی شیرخوار به غذای خاصی بی میل بود در خوردن آن نباید پافشاری کرد می توان یک تا دو هفته آن غذا را حذف و سپس دوباره به او داد.
ـ زرده تخم مرغ از ۸ ماهگی به رژیم غذایی کودک اضافه می شود. ابتدا باید تخم مرغ را در آب بجوشانید تا کاملا" سفت شود. سپس زرده سفت شده را از سفیده آن جدا نموده و روز اول به اندازه یک نخود از زرده تخم مرغ را در کمی آب جوشیده یا شیر مادر نرم و حل کرده، سپس به شیرخوار خود بدهید.
هر روز صبح همراه با فرنی به تدریج بر مقدار زرده تخم مرغ اضافه کنید تا ظرف ۱۰ روز به یک زرده کامل برسد. از آن به بعد یا هر روز نصف زرده تخم مرغ را همراه با مقدار کمی فرنی یا حریره بادام به کودک بدهید و یا یک روز یک زرده کامل تخم مرغ و روز بعدفقط فرنی یا حریره بادام به کودک بدهید و این کار را بصورت یک روز در میان تکرار کنید.
ـ از اواسط ماه هشتم می توانید به کودک پوره سبزیجات هم بدهید. از سبزیهای نشاسته ای (مثل سیب زمینی و کدو حلوایی) و یا سایر سبزی ها (مانند هویج) می توان پوره تهیه کرد و به جای یک وعده فرنی صبح یا عصر به کودک پوره سبزی داد.
غذاهای ممنوع زیر یک سال:
ـ بطور کلی تا یکسالگی، عسل، شیر پاستوریزه، پنیر، سفیده تخم مرغ، شکلات، بادام زمینی، میگو، فلفل و ادویه جات، ترشی ها، نمک، نوشابه های گازدار، آب میوه های صنعتی، خربزه، کیوی، انواع توت (توت سفید، توت فرنگی، تمشک)، آلبالو، گیلاس، نخود، لپه، اسفناج و کلم توصیه نمی شود.
برای شیرخوارانی که به برخی مواد غذایی حساسیت نشان می دهند یا خانواده آنها زمینه آلرژی دارند مواد زیر ممنوع است:
ذرت، محصولات دریایی، کیوی، خربزه، ادویه، مرکبات، آجیل، شیر گاو و گندم.
علائم حساسیت: تظاهرات تنفسی، گوارشی یا پوستی است بنابراین سرفه های خشک و پشت سر هم، عطسه های مکرر، آبریزش بینی، خس خس سینه، وجود خون در مدفوع، اگزما و کهیر.
کدام مواد غذایی سبب خفگی می شوند:
• بادام زمینی، آجیل، ذرت بوداده، سوسیس، استیک، قطعه بزرگ گوشت سفت یا جگر، کرفس، دانه انگور، دانه کشمش، نخودچی، ذرت، حبوبات نرم شده، نقل و آب نبات، قطعه بزرگ شیرینی یا میوه خام.
• در مورد میوه هایی که هسته دارند می توان این میوه ها را پس از خارج سازی هسته و نرم و له کردن به کودک داد.
دو هفته اول ماه دهم
برای تغذیه تکمیلی نوزاد خود در این دوره می توانید در ساعت ۱۰ صبح، به جای آب میوه از خود میوه های مجاز استفاده کنید. به طور مثال از یک قاشق مرباخوری هلو، سیب، موز و... شروع کنید و به سه قاشق مرباخوری برسانید.
نکات لازم :
- میوه مورد نظر بایستی کاملاً رسیده باشد. میوه را به دقت شسته و بعد از جدا کردن پوست و هسته ، آن را با پشت قاشق به طور کامل نرم کرده، سپس به شیرخوار بدهید.
- مقدار میوه را به تدریج زیاد کرده و در ساعت 10 صبح، به جای فرنی 5 تا 6 قاشق مرباخوری میوه به کودک بدهید.
- در اواخر هفته دوم ماه دهم، می توانید خرمای رسیده ای را که پوست و هسته آن را جدا کرده اید، بعد از غذای ظهر به عنوان دسر به کودک خود بدهید.
- می توانید به تدریج و بر حسب اشتهای کودک، ظهر و شب و هر بار حداکثر 6 تا 10 قاشق مرباخوری سوپ به کودک خود بدهید.
- اگر سوپ را در حجم زیاد و بیش از ۱۰ قاشق مرباخوری در هر وعده غذایی به کودک بدهید، اشتهای کودک را برای وعده بعد نسبت به شیر مادر که هنوز غذای اصلی اوست، کم می کند.
- در این زمان باید شیرخوار را با غذاهایی مثل نان، بیسکویت ساده، ماکارونی پخته شده، تکه هایی از سیب زمینی یا هویج پخته شده، کوفته قلقلی و... که خود می تواند با دست بردارد و به دهان ببرد، آشنا کنید.
برنامه غذایی شیرخوار در دو هفته دوم ماه دهم:
در این زمان ضمن تنوع بخشیدن به سوپ شیرخوار، می توانید از کته نرم که در آب گوشت یا آب مرغ پخته شده، همراه با خود گوشت استفاده کنید. برای تنوع غذا بهتر است هر بار یک نوع از سبزی ها یا حبوبات را به کته نرم اضافه کنید. می توانید با استفاده از گوشت ماهی( تیغ های آن را به طور کامل جدا کنید) به همراه کته نرم و سبزی، بر تنوع غذایی کودک بیفزایید.
ماه یازدهم و دوازدهم
در این دو ماه ، تنوع غذا را در تهیه سوپ، کته، پوره و... رعایت کنید. همچنین با توجه به اشتهای کودک می توانید به مقدارغذای هر وعده او اضافه کنید. توصیه می کنیم که بهتر است در این دو ماه هم از دادن غذاهای سفره خانواده به کودک خود، به علت داشتن نمک و چاشنی، خودداری کنید.
تا ۱ سالگی اولویت تغذیه با شیر مادر است بعد غذای کمکی. اما در سال دوم زندگی اولویت با غذاست بعد با شیر مادر.
منبع:
تبیان
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼