بزاق دهان در بارداری، چرا زیاد می‌شود؟

کارشناسان بدرستی نمی دانند که علت افزایش ترشح بزاق در اوائل بارداری چیست ولی ممکن است تغییرات هورمونی یکی از علل آن باشد.

پرسش: من ماه هشتم بارداری هستم و بزاق زیاد دهان باعث استفراغ و حالت تهوع شده و متاسفانه هیچ چیز هم این حالت را برطرف نمی کند. آیا میوه یا گیاهی هست که بدون ضرر به جنین بزاقم را کم کند؟

پاسخ: به افزایش ترشح بزاق در بارداری پیتالیسم (ptyalism) یا سیالوره sialorrhea گفته می شود که در اثر مصرف مواد حاوی نشاسته تحریک می شود.

بعضی از خانم ها ممکن است بزاقشان در حدی زیاد شود که مجبور شوند اب دهان را در لیوان یا دستمال خالی کنند. این حالت در خـانم هایی که دچار استـفراغ های شـدید دوران بارداری یا hyperemesis gravidarum هستند، شایعتر است.

کارشناسان بدرستی نمی دانند که علت افزایش ترشح بزاق در اوائل بارداری چیست ولی ممکن است تغییرات هورمونی یکی از علل ان باشد. ممکن است تهوع باعث شود که بعضی از خانم ها نتوانند عمل بلع را براحتی انجام دهند که در نتیجه موجب افزایش بزاق خواهد شد. بطور طبیعی غدد بزاقی درحدود یک لیتر بزاق در روز ترشح می کنند ولی بعلت انجام عمل ناخوداگاهِ بلع بطور مداوم، ما متوجه ان نمی شویم. بنابراین اگر میزان بزاق بطور ناگهانی زیاد شود، ممکن است دلیل ان افزایش ترشح و یا کاهش بلع و یا ترکیبی از هر دو باشد.

ممکن است افزایش ترشح بزاق به سوزش سردل که در دوران بارداری علامتی شایع است نیز مربوط باشد. از انجائیکه محتویات معده اسیدی است، ورود ان بداخل مری باعث تحریک گیرنده های اسید موجود در مری می شود که خود غدد بزاقی را تحریک می کند. بزاق حاوی مقادیر زیادی بیکربنات است و قلیائ است. بزاق با هر نوبت عمل بلع، جدار مری را شستشو میدهد و به خنثی شدن اسید معده کمک می کند. این دلیل ممکن است توجیه کننده علت افزایش ترشح بزاق در خانم هایی که دچار استفراغ بارداری هستند نیز باشد.

ممکن است افزایش ترشح بزاق تا حدی ناراحت کننده باشد اما بزاق دارای عملکردهای مهم دیگری نیز هست که مرطوب نگه داشتن محیط دهان، تولید انزیم های کمک کننده به هضم، و وجود پروتئین های دارای خواص ضد ویروسی، ضد قارچی و ضد باکتریائی برای محافظت از دهان و دندان ها از ان جمله اند.

درمان قاطعی ندارد اما کاهش مصرف کربوهیدارتها ( موادی حاوی قند ) می تواند در برطرف شدن ان کمک کننده باشد. مشکل فوق غالبا خودبخود بهبود می یابد. به غیر از درمان تهوع، استفراغ یا سوزش سردل، درمان دیگری برای افزایش ترشح بزاق وجود ندارد. با اینحال در بعضی از خانم ها روش های زیر سودمند بوده است:

چندین نوبت در روز دندانها را مسواک بزنید و از دهانشویه استفاده کنید.

مقدار دفعات صرف غذا را بیشتر و حجم هر وعده را کمتر کنید.

اب بیشتری بنوشید. یک شیشة اب کنار دست خود بگذارید و مکرراً جرعه ای کوچک بنوشید.

اب نبات سفت بمکید یا ادامس بدون قند بجوید. این عمل از میزان ترشح بزاق نمی کاهد ولی بلع ان را اسانتر می سازد. از مصرف ادامس و اب نبات های ترش خودداری کنید زیرا ترشح بزاق را افزایش میدهد.

در اغلب موارد باید بزاق اضافی را بلع نمود ولی اگر حجم بزاق خیلی زیاد باشد و بلع ان حالت تهوع را افزایش دهد میتوان ان را درون یک دستمال یا یک لیوان ریخت که در اینصورت باید برای پیشگیری از کاهش اب بدن مصرف اب را افزایش داد. در بسیاری از خانم ها، این مشکلِ بی خطر ولی ناراحت کننده- و در موارد بسیار شدید، استرس زا- با فروکش کردن حالت تهوع در پایان سه ماهة اول از بین می رود و یا بسیار کاهش می یابد. با اینحال افزایش ترشح بزاق نیز مانند استفراغ بارداری ممکن است در تعداد کمی از خانم ها تا پایان دوران بارداری باقی بماند.