غذای کمکی برای نوزاد، کی شروع کنیم؟

پرسش: من یه دختر 5ماه و ۳هفته ای دارم. از 4 ماه و نیمش که بود شروع کردم به غذاهای جامد. فرنی و حریره بادام و پوره سیب زمینی و هویج. حالا اون دچار یبوست شده. یعنی شاید ۱ هفته کار نکنه. که بعدش با کمک ترنجبین و خاک شیر دیگه دلش کار میکنه . ولی بازم سفته. اذیت میشه.

پاسخ: دوست محترم غذای جامد و یا به اصطلاح غذاهای تکمیلی را زود شروع کرده اید.کودک باید تا پایان شش ماهگی از شیر مادر تغذیه کند.

در طی سال های اول زندگی ، مدفوع کودک تغییرات زیادی می کند. ابتدا سفت، چسبناک ، قیرمانند و دارای سلول های مرده پوستی است که وقتی نوزاد درون رحم مادر بوده ، آنها را خورده است.

در طی هفته اول دوران نوزادی مدفوع شل و زردرنگ است و مانند خردل زردرنگ با دانه های کوچک به نظر می رسد. در هفته اول، نوزاد در هر روز ۸ تا ۱۰ بار مدفوع شل می کند که در بیشتر نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند، بعد از هفته اول تا هفته چهارم تعداد آن به ۴ بار در روز کاهش می یابد.

نوزادانی که شیرخشک می خورند تا قبل از شروع خوردن غذاهای جامد، تعداد دفعشان کمتر است و مدفوعشان نیز تغییر چندانی نمی کند، زیرا ترکیب شیرخشک بر خلاف شیر مادر، تغییری نمی کند.

مدفوع نوزادانی که شیرخشک می خورند، زردرنگ یا قهوه ای مایل به زرد است و کمی سفت تر از مدفوع نوزادانی است که شیر مادرشان را می خورند.

رنگ قهوه ای مایل به زرد ، زرد ، سبز یا قهوه ای برای مدفوع هر نوزادی طبیعی است. از ۴ تا ۸ هفتگی، تعداد دفع به یک بار در روز کاهش می یابد که این مقدار برای نوزادان شیرخشکی اغلب ثابت است، ولی بیشتر نوزادان شیرمادرخوار ممکن است کمتر از این تعداد ( حتی سه روز یک بار) هم مدفوع کنند.

اگر نوزادی که شیرخشک می خورد تا ۴ روز مدفوع نکرد و نیز نوزادی که شیرمادر می خورد تا ۷ روز مدفوع نکرد، بایستی هر چه سریع تر او را نزدیک متخصص اطفال ببرید، مخصوصاً اگر دیدید نوزاد درد هم دارد. گفته می شود حتی اگر نوزاد شیرمادرخوار ۸ روز یک بار مدفوع کند طبیعی است، زیرا شیرمادر، ماده شگفت انگیزی است که مواد باقیمانده و زائد آن بسیار کم است، به شرطی که مدفوع سفت و خشک نباش.

نوزاد برای عمل دفع بع خودش فشار می آورد. در این مواقع کودک را از زمین بلند کنید تا سنگینی بدنش رو به پایین باشد و زانوهایش را به طرف سینه اش برده، آنجا نگه دارید تا حالت چمباتمه پیدا کند (مثل حالت مدفوع کردن) . اگر نوزاد هنگام زور دادن گریه کرد، نشان دهنده یبوست است.

شدت یبوست بستگی به سن و رژیم غذایی نوزاد دارد. مدفوع مدت بیشتری در روده می ماند و آب بیشتری از مدفوع جذب بدن می شود. در این مواقع مدفوع خیلی خشک می شود و خروج آن از روده همراه با درد است.

اگر مدفوع نوزادی که هنوز غذای جامد نمی خورد ، سفت باشد یا بوی زننده ای بدهد، دو احتمال وجود دارد:

۱- بایستی آب و مایعات بیشتری بنوشد(خصوصاً در هوای گرم).

۲- نشانه ای از یک بیماری است.

بنابراین موضوع را با یک متخصص اطفال در میان بگذارید.

اگر سن نوزاد کمتر از یک ماه بود و برای ۴ روز مدفوع نکرد، حتماً او را نزد یک متخصص کودکان ببرید.

اگر نوزاد، تغذیه تکمیلی را شروع کند، مدفوع دوباره تغییر می کند و ممکن است نرم تر یا سفت تر از قبل شود، ولی بوی آن بدتر از قبل می شود.

موز ، برنج و سایر غلات، مدفوع را سفت تر می کنند. هویج و کدوسبز در بعضی کودکان باعث یبوست می شوند. گلابی ، هلو، آلو ، زردآلو و نخودسبز مدفوع را شل تر می کنند.اگر دریافت غذایی کودک متعادل باشد، یعنی در مصرف یک نوع ماده غذایی زیاده روی یا کوتاهی نکند، حالت مدفوع طبیعی خواهد بود.

اگر مدفوع کودک خیلی سفت بود ، به او آبمیوه بدهید. بهترین آنها ، آب سیب است که باید دو بار در روز به کودک بدهید. اگر باز هم خوب نشد، آب آلو به کودک بدهید که موثرتر است. اگر دیدید کودک به خودش فشار می آورد و می خواهد مدفوع کند، پائین تنه او را در آب گرم قرار دهید. این کار باعث می شود عضلات این ناحیه شل شده و مدفوع آسان تر خارج شود. اگر مصرف آب میوه و سایر موادغذایی باعث بهبود یبوست نشد، از شیاف گلیسیرین استفاده کنید و آن را در مقعد نوزاد بگذارید. اگر باز هم بهبود نیافت، حتماً به یک متخصص کودک مراجعه کنید. می توانید از مواد ملین برای نوزاد استفاده کنید، البته بایستی تحت نظر پزشک و با توصیه او باشد؛ مثلاً نصف قاشق مرباخوری سبوس که با مواد غذایی دیگر مخلوط شده باشد، دوبار در روز به او بدهید. البته همانطور که گفتم بایستی تحت نظر متخصص کودکان باشد، زیرا فیبر بالای موجود در سبوس ممکن است به معده و دستگاه گوارش کودک آسیب وارد کند.

اگر نوزادی که شیرمادرش را می خورد، تا سه روز مدفوع نکرد، هیچ جای نگرانی ندارد، بلکه مایه خوشحالی است، چون پوشک های کمتری را کثیف کرده است.

تا وقتی که برای نوزاد خود از پوشک استفاده می کنید، باید مراقب باشید تا به محض کوچکترین خروج مدفوع ، او را وارسی کرده و در صورت لزوم پوشک او را عوض کنید.

یادآوری می کنم که شیر مادر غذای کاملی برای کودک است که مادر آن را از وجود خودش به فرزندش هدیه می کند و دارای مواد زائد کمی است.