رابطه عاطفی مادر و نوزاد، اولین دیدار

ساعت اول پس از تولد که نوزاد در اوج هوشیاری و چشم‌هایش کاملا باز است، فرصت بی‌بدیلی برای برقراری ارتباط عاطفی بین والدین و فرزند به‌شمار می‌رود.

۴۱ درصد مادران در دوران بارداری نسبت به فرزند متولدنشده خویش عشق می‌ورزند ولی ۲۴درصد آنها موقع تولد عاشقش می‌شوند. تحقیقات گسترده حاکی از نقش خارق‌العاده عواملی همچون نگاه نوزاد و والدین، برقراری تماس پوستی مادر و نوزاد و تغذیه زودهنگام با شیر مادر در تحکیم روابط عاطفی والدین و به خصوص مادر و نوزاد است.


مادر علاقه خاصی به چشم‌های فرزند خود دارد و در صورتی که در ساعت اول عمر نوزاد با وی تنها باشد، ۸۵ درصد آنچه به زبان می‌آورد، راجع به چشم‌های نوزاد است. نوزاد هم اگر در ساعت اول زندگی روی سینه مادر قرار گیرد به چهره مادر و به خصوص به چشمان وی علاقه زیادی نشان می‌دهد.

فقط ظرف چند ساعت اولیه پس از تولد، نوزاد می‌تواند صدای مادر را تشخیص دهد و از چهره او خاطره داشته باشد. مطالعات در مورد نوزادان نارس و نوزادان ترم نشان داده است که تماس زودهنگام مادر و فرزند موجب تفاوت محسوس رفتاری آنها می‌شود و علاوه بر این طول مدت تغذیه و توفیق در امر تغذیه را هم افزایش می‌دهد. همچنین کودکان رشد بیشتری خواهند داشت و شیوع عفونت در بین آنها به مراتب کمتر می‌شود.

در کشورهای صنعتی، اغلب بلافاصله پس از تولد، نوزاد را نزدیک یا روی سینه مادر قرار می‌دهند. بعضی از نوزادان شروع به مکیدن می‌کنند ولی اکثر آنها فقط به نوک سینه لیس می‌زنند یا به مادر خیره می‌شوند. به نظر می‌رسد اغلب نوزادان بیشتر علاقه‌مند به نگریستن به چهره مادر و به‌خصوص چشمان او هستند.

اگر نوزادان به حال خود روی سینه مادر رها شوند، اکثرا ۳۰ تا ۴۰ دقیقه پس از تولد با جست‌وجو و یافتن سینه، مکیدن سینه را شروع می‌کنند.

از هیجان‌انگیزترین مشاهدات عصر حاضر، کشف توان نوزاد در یافتن سینه مادر و تصمیم‌گیری برای زمان شروع اولین تغذیه است. برای انجام این مطالعه باید از شستن دست‌های نوزاد و سینه مادر اجتناب کرد تا بوی مایع آمنیوتیک از دست نوزاد زدوده نشود.

ظاهرا به دلیل وجود ماده خاصی که هم در ترشحات غدد اطراف نوک سینه و هم در مایع آمنیوتیک وجود دارد، نوزاد با ارتباط دادن بین مزه و بوی دست خود و نوک سینه مادر برای یافتن نوک سینه به آن سو حرکت می‌کند و آن را می‌یابد. وقتی نوزاد پس از تولد روی شکم مادر قرار می‌گیرد، می‌تواند با استفاده از پاهایش خود را به طرف جلو بکشد یا در حرکت افقی به طرف نوک سینه برود و در نهایت بدون کمک، خود را به سینه مادر برساند و دهان را روی هاله اطراف نوک سینه گذاشته و به درستی سینه را به دهان ‌گیرد و بمکد و از نزدیک به تماشای چهره مادر بپردازد.

وقتی نوزاد سینه مادر را می‌مکد، اکسی‌توسین در خون مادر ترشح می‌شود که انقباض رحم، خروج جفت و کاهش خون‌ریزی را به دنبال دارد. پرولاکتین و اکسی‌توسین در مغز مادر ترشح می‌شوند. اکسی‌توسین یا هورمون عشق موجب خواب‌آلودگی خفیف، حالت خوشی، بالا رفتن آستانه درد و افزایش احساس عشق نسبت به فرزند و ارتقای روابط مادر و فرزند می‌شود و همه این‌ها نعمت‌هایی است که مادران و نوزادان با سزارین از دست می‌دهند.