دلایل بالا رفتن نرخ ناباروری در ایران
ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری، ناباروری نامیده می‌شود. امروز گفته می‌شود از هر ۵ زوج، یک زوج با مسئله ناباروری دست و پنجه نرم می‌کند.
با افزایش سن ازدواج و کاهش میل به فرزندآوری، مسئله کاهش نرخ باروری اهمیت دو چندان یافت. زیرا با اتخاذ این رویه در بین خانواده‌ها، شاهد جمعیتی پیر خواهیم بود که هم نیازمند مراقبت است و هم به کاهش چشمگیر نیروی فعال در کشور منجر می‌شود.
باروری در طول دو دهه ی اخیر در ایران با اقدامات و فشارهای شدیدی که صورت گرفت، در سراسر کشور کنترل شد و نرخ باروری یک زن در طول دوران زندگی خود از رقم ۶.۴ به زیر ۱.۸ سقوط کرد. طبق مطالعات انجام شده نرخ باروری در ۳۰ سال گذشته حدود ۷۰ درصد کاهش یافته و این میزان همچنان در این روند نزولی قرار دارد.
مصرف طولانی مدت داروهای پیشگیری از بارداری به همراه عوامل ژنتیک، کهولت سن و تاثیرات محیطی به مرور موجب بروز مسئله‌ای به نام ناباروری در کشور شد و به فراخور نیاز جامعه، مراکز متعدد مطالعات ناباروری شکل گرفت؛ ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری، ناباروری نامیده می‌شود. امروز گفته می‌شود از هر ۵ زوج، یک زوج با مسئله ناباروری دست و پنجه نرم می‌کند:
ممکن است فردی تا پایان عمر علاقه‌ای به بچه‌دار شدن نداشته باشد اما بعید است که آگاهی از ناتوانی در تولید مثل، برای فردی خوشایند باشد. تنش روانی حاصل از ناتوانی در بچه‌دار شدن باعث مسائل روانی مانند افسردگی، پرخاشگری و مواردی مشابه می‌شود. در این گزارش به طور کلی به بررسی ابعاد مختلف ناباروری در کشور پرداخته‌ایم.
نرخ ناباروری در ایران
رییس مرکز ناباروری ابن سینا در آخرین آمار خود نرخ ناباروری در کشور را از سال 92 تا کنون حدود 20 درصد اعلام کرده است؛ این در حالی است که متوسط نرخ ناباروری در جهان بین 12 تا 15 تخمین زده شد:
طبق آمارهای جهانی ۴۰ درصد از ناباروری مربوط به مشکلات زنان، ۴۰ درصد مشکلات مردان، ۱۵ درصد مشکلات مشترک و ۵ درصد نیز مشکلات ناشناخته است. اما در سال‌های اخیر نرخ ناباروری در بین مردان ایرانی بیشتر از زنان شد که زنگ خطری برای نرخ باروری و رشد جمعیت در کشور محسوب می‌شود. هم‌چنین مسئله پراهمیت دیگر در نرخ ناباروری، پیشی گرفتن نرخ ناباروری روستاییان از شهرنشینان است. میزان ناباروری به استناد آمارهای موجود، در سنین پایین‌تر کمتر است تا جایی که کمترین نرخ ناباروری در کشور به گروه سنی ۲۰ تا ۳۲ سال اختصاص دارد که حدود ۱۶ درصد برآورد شده است.
تأثیرات روانی ناباروری
ممکن است فردی برای مشکلی به پزشک مراجعه کند، داروهای تجویز شده را بخورد اما خبری از بهبودی نباشد. شاید تصور کند که تشخیص پزشک درست نیست یا داروها تاثیرگذار نیستند در حالی که به پذیرش روانی خود برای قرار گرفتن در مسیر سلامتی توجهی ندارد. اگر فرد بداند چقدر از نظر سلامت روان آمادگی کمک به خود و بازگشت سلامتی را دارد، زودتر درمان در شما تاثیر می‌گذارد.
دکتر سعید زیوه، روان‌شناس و زوج‌درمانگر معتقد است که: «نباید زوجی را نابارور خطاب کرد زیرا برچسب ناباروی یا نازا خطاب کردن فرد، موجب سرخوردگی و فشار عصبی خواهد شد و همین مسئله ممکن است فرآیند درمان پزشکی برای باروری را با اختلالات جدی مواجه کند؛ گویی دیگر درمان و کمک به او بی فایده است اما وقتی فرد در صدد درمان قرار دارد، وضعیت بسیار فرق خواهد کرد. وقتی به فردی که دچار مشکل در باروری است نابارور می‌گویند، همان انرژی منفی که نازا بودن و عدم توانایی فرزندآوری برای فرد نازا دارد را به وی منتقل می‌کنند و فشار روانی زیادی بر زوج وارد می‌شود.
وقتی فردی استرس داشته باشد، غده هیپوفیز میزان زیادی پرولاکتین تولید می‌کند و سطوح افزایش یافته پرولاکتین سبب اختلال در تخمک گذاری می‌گردد. استرس مفرط حتی ممکن است به توقف چرخه قاعدگی بیانجامد و در موارد ضعیف استرس امکان عدم نظم در سیکل قاعدگی را موجب شود. همین عوامل باعث مشکل در عمل لقاح و باروری می‌شود. هم‌چنین استرس در مردها تعداد اسپرم‌ها و لیپیدو(تمایل جنسی) را کاهش می‌دهد که در نتیجه آن، تعداد آمیزش جنسی و احتمال باروری کاهش پیدا می‌کند.»
نگرش جامعه به ناباروری و انقتال تجربیات منفی در این باره در بین افرادی که تمایل به فرزندآوری دارند، تاثیر منفی عمیقی بر جای خواهد گذاشت. شاید انتقال هزینه و زمان برای مجاب کردن افراد سالم که تمایلی به ازدواج یا فرزندآوری ندارند، به درمان ناباروری زوج های مراجعه کننده به مراکز درمان ناباروری، تعادل نرخ موالید را در کشور برقرار کند.
دکتر زیوه در راستای آمادگی سلامت روانی برای پذیرش درمان و بازگشت به زندگی اجتماعی بی دغدغه، گفت: «در بسیاری از موارد زن و شوهرهایی مراجعه می‌کنند و می‌گویندکه ما بعد از کلی درمان و صرف هزینه و وقت، مشکل‌مان حل نشد. در این مواقع فشار روحی به زوج بسیار زیاد است. این آگاهی همانند آن است که فرد بداند سرطان دارد. وقتی فرد به آرامش نرسد، درمان دارویی نمی‌تواند تاثیر لازم را داشته باشد. به همین دلیل بسیاری از کسانی که برای درمان مشکلات باروری‌شان از داروهای مختلف استفاده می‌کنند به دلیل آنکه دچار استرس و فشارهای روحی هستند، میزان جذب دارو در بدنشان کاهش می‌یابد و در نهایت می‌گویند که چرا درمان‌ها در ما جواب نداد. وقتی فرد دچار استرس است، بدن آمادگی جذب دارو ندارد و همین عامل باعث می‌شود درمان در فرد با موفقیت همراه نباشد.»
علل ناباروری در ایران
دکتر مهرداد ایزدی رئیس بیمارستان مهدیه تهران می گوید طبق تحقیقات انجام شده، مسائل محیطی و افزایش سن ازدواج از مهمترین علل در ناباروری به خصوص در مردان محسوب می‌شود. آلودگی هوا، استرس شغلی، مصرف مشروبات الکلی، دخانیات و غذاهای مصرفی از دلایل مهم ناباروری در مردان به شمار می‌رود در کنار آن نارسایی و مشکلات تخمدان‌ها و لوله‌ها در خانم‌ها به‌ویژه موضوع تخمدان‌های پلی کیستیک و بیماری آندومتریوز می‌تواند از دلایل مهم شیوع ناباروری در زنان باشد.
افزایش درصد ناباروری مردان نسبت به سال های گذشته از دو بعد قابل بررسی است: اول اینکه عوامل محیطی، ژنتیک و یا بیماری‌ها موجب افزایش نرخ ناباروری در مردان شده است. مسئله دوم، به عوامل فرهنگی مربوط می‌شود. در گذشته مردان کمتر از زنان برای درمان ناباروری به مراکز پزشکی مراجعه می‌کردند و در صورت اطلاع، مخفی نگاه‌داشتن عدم توان باروری باعث شد در طول این سالیان، زنان اغلب به عنوان عنصر نابارور شناخته شوند.
دکتر عاطفه اشتری، متخصص زنان و زایمان درباره ناباروری مردان گفت: «با آزمایش اسپروگرام می‌توان کمیت، کیفیت و تحرک اسپرم را مورد ارزیابی قرار دادکه مهمترین آزمایش در بررسی فاکتور مردانه است. آزمایشات کمکی متعدد دیگری نیز مثل بررسی DNA fragmentation وجود دارند که در مواقع مقتضی درخواست می‌شوند. در نهایت پس از تشخیص علت یا علل ناباروری اقدامات درمانی آغاز می‌شود که طیف وسیعی از در مان از تجویز درمان‌های دارویی گرفته تا استفاده از روش‌های کمک باروری مثل IUI و لقاح آزمایشگاهی یا ICSI را شامل می‌شود. هر یک از این درمان‌ها با درصدهای متفاوتی از موفقیت همراهند که پس از مشاوره، روش درمانی مناسب برای هر زوج انتخاب خواهد شد.»
درمان تنها راه حل از بین بردن این مشکل در افراد نیست و باید برای رفع این مسئله در سطح کلان و کشوری اقدامات لازم اندیشیده شود. اولین عامل بستر ساز برای کاهش ناباروری آن است که زنان و مردان در سنین مناسب اقدام به فرزندآوری کنند. بهبود وضعیت تغذیه با تغییر الگوی سبک زندگی نیز از دیگر عوامل مهم در این زمینه محسوب می‌شود.
مسئله سلامت جنسی و آگاهی یافتن از وضعیت توان جنسی فرد قبل از ازدواج در کاهش نرخ ناباروری موثر است. عدم اطلاع از وضعیت تولید مثلی، عدم آشنایی با تغییرات بدن، کنترل به موقع تست‌های سلامت بارداری و ... از مواردی است که در سبد پزشکی خانوار جایی ندارد و فرد بعد از چندین بار اقدام برای بارداری و عدم موفقیت در فرزندآوری، به سراغ حل مشکل و درمان خود می‌رود.
باروری در طول دو دهه ی اخیر در ایران با اقدامات و فشارهای شدیدی که صورت گرفت، در سراسر کشور کنترل شد و نرخ باروری یک زن در طول دوران زندگی خود از رقم ۶.۴ به زیر ۱.۸ سقوط کرد. طبق مطالعات انجام شده نرخ باروری در ۳۰ سال گذشته حدود ۷۰ درصد کاهش یافته و این میزان همچنان در این روند نزولی قرار دارد.
مصرف طولانی مدت داروهای پیشگیری از بارداری به همراه عوامل ژنتیک، کهولت سن و تاثیرات محیطی به مرور موجب بروز مسئله‌ای به نام ناباروری در کشور شد و به فراخور نیاز جامعه، مراکز متعدد مطالعات ناباروری شکل گرفت؛ ناتوانی یک زوج در باردار شدن پس از یک سال رابطه جنسی بدون جلوگیری از بارداری، ناباروری نامیده می‌شود. امروز گفته می‌شود از هر ۵ زوج، یک زوج با مسئله ناباروری دست و پنجه نرم می‌کند:
ممکن است فردی تا پایان عمر علاقه‌ای به بچه‌دار شدن نداشته باشد اما بعید است که آگاهی از ناتوانی در تولید مثل، برای فردی خوشایند باشد. تنش روانی حاصل از ناتوانی در بچه‌دار شدن باعث مسائل روانی مانند افسردگی، پرخاشگری و مواردی مشابه می‌شود. در این گزارش به طور کلی به بررسی ابعاد مختلف ناباروری در کشور پرداخته‌ایم.
نرخ ناباروری در ایران
رییس مرکز ناباروری ابن سینا در آخرین آمار خود نرخ ناباروری در کشور را از سال 92 تا کنون حدود 20 درصد اعلام کرده است؛ این در حالی است که متوسط نرخ ناباروری در جهان بین 12 تا 15 تخمین زده شد:
طبق آمارهای جهانی ۴۰ درصد از ناباروری مربوط به مشکلات زنان، ۴۰ درصد مشکلات مردان، ۱۵ درصد مشکلات مشترک و ۵ درصد نیز مشکلات ناشناخته است. اما در سال‌های اخیر نرخ ناباروری در بین مردان ایرانی بیشتر از زنان شد که زنگ خطری برای نرخ باروری و رشد جمعیت در کشور محسوب می‌شود. هم‌چنین مسئله پراهمیت دیگر در نرخ ناباروری، پیشی گرفتن نرخ ناباروری روستاییان از شهرنشینان است. میزان ناباروری به استناد آمارهای موجود، در سنین پایین‌تر کمتر است تا جایی که کمترین نرخ ناباروری در کشور به گروه سنی ۲۰ تا ۳۲ سال اختصاص دارد که حدود ۱۶ درصد برآورد شده است.
تأثیرات روانی ناباروری
ممکن است فردی برای مشکلی به پزشک مراجعه کند، داروهای تجویز شده را بخورد اما خبری از بهبودی نباشد. شاید تصور کند که تشخیص پزشک درست نیست یا داروها تاثیرگذار نیستند در حالی که به پذیرش روانی خود برای قرار گرفتن در مسیر سلامتی توجهی ندارد. اگر فرد بداند چقدر از نظر سلامت روان آمادگی کمک به خود و بازگشت سلامتی را دارد، زودتر درمان در شما تاثیر می‌گذارد.
دکتر سعید زیوه، روان‌شناس و زوج‌درمانگر معتقد است که: «نباید زوجی را نابارور خطاب کرد زیرا برچسب ناباروی یا نازا خطاب کردن فرد، موجب سرخوردگی و فشار عصبی خواهد شد و همین مسئله ممکن است فرآیند درمان پزشکی برای باروری را با اختلالات جدی مواجه کند؛ گویی دیگر درمان و کمک به او بی فایده است اما وقتی فرد در صدد درمان قرار دارد، وضعیت بسیار فرق خواهد کرد. وقتی به فردی که دچار مشکل در باروری است نابارور می‌گویند، همان انرژی منفی که نازا بودن و عدم توانایی فرزندآوری برای فرد نازا دارد را به وی منتقل می‌کنند و فشار روانی زیادی بر زوج وارد می‌شود.
وقتی فردی استرس داشته باشد، غده هیپوفیز میزان زیادی پرولاکتین تولید می‌کند و سطوح افزایش یافته پرولاکتین سبب اختلال در تخمک گذاری می‌گردد. استرس مفرط حتی ممکن است به توقف چرخه قاعدگی بیانجامد و در موارد ضعیف استرس امکان عدم نظم در سیکل قاعدگی را موجب شود. همین عوامل باعث مشکل در عمل لقاح و باروری می‌شود. هم‌چنین استرس در مردها تعداد اسپرم‌ها و لیپیدو(تمایل جنسی) را کاهش می‌دهد که در نتیجه آن، تعداد آمیزش جنسی و احتمال باروری کاهش پیدا می‌کند.»
نگرش جامعه به ناباروری و انقتال تجربیات منفی در این باره در بین افرادی که تمایل به فرزندآوری دارند، تاثیر منفی عمیقی بر جای خواهد گذاشت. شاید انتقال هزینه و زمان برای مجاب کردن افراد سالم که تمایلی به ازدواج یا فرزندآوری ندارند، به درمان ناباروری زوج های مراجعه کننده به مراکز درمان ناباروری، تعادل نرخ موالید را در کشور برقرار کند.
دکتر زیوه در راستای آمادگی سلامت روانی برای پذیرش درمان و بازگشت به زندگی اجتماعی بی دغدغه، گفت: «در بسیاری از موارد زن و شوهرهایی مراجعه می‌کنند و می‌گویندکه ما بعد از کلی درمان و صرف هزینه و وقت، مشکل‌مان حل نشد. در این مواقع فشار روحی به زوج بسیار زیاد است. این آگاهی همانند آن است که فرد بداند سرطان دارد. وقتی فرد به آرامش نرسد، درمان دارویی نمی‌تواند تاثیر لازم را داشته باشد. به همین دلیل بسیاری از کسانی که برای درمان مشکلات باروری‌شان از داروهای مختلف استفاده می‌کنند به دلیل آنکه دچار استرس و فشارهای روحی هستند، میزان جذب دارو در بدنشان کاهش می‌یابد و در نهایت می‌گویند که چرا درمان‌ها در ما جواب نداد. وقتی فرد دچار استرس است، بدن آمادگی جذب دارو ندارد و همین عامل باعث می‌شود درمان در فرد با موفقیت همراه نباشد.»
علل ناباروری در ایران
دکتر مهرداد ایزدی رئیس بیمارستان مهدیه تهران می گوید طبق تحقیقات انجام شده، مسائل محیطی و افزایش سن ازدواج از مهمترین علل در ناباروری به خصوص در مردان محسوب می‌شود. آلودگی هوا، استرس شغلی، مصرف مشروبات الکلی، دخانیات و غذاهای مصرفی از دلایل مهم ناباروری در مردان به شمار می‌رود در کنار آن نارسایی و مشکلات تخمدان‌ها و لوله‌ها در خانم‌ها به‌ویژه موضوع تخمدان‌های پلی کیستیک و بیماری آندومتریوز می‌تواند از دلایل مهم شیوع ناباروری در زنان باشد.
افزایش درصد ناباروری مردان نسبت به سال های گذشته از دو بعد قابل بررسی است: اول اینکه عوامل محیطی، ژنتیک و یا بیماری‌ها موجب افزایش نرخ ناباروری در مردان شده است. مسئله دوم، به عوامل فرهنگی مربوط می‌شود. در گذشته مردان کمتر از زنان برای درمان ناباروری به مراکز پزشکی مراجعه می‌کردند و در صورت اطلاع، مخفی نگاه‌داشتن عدم توان باروری باعث شد در طول این سالیان، زنان اغلب به عنوان عنصر نابارور شناخته شوند.
دکتر عاطفه اشتری، متخصص زنان و زایمان درباره ناباروری مردان گفت: «با آزمایش اسپروگرام می‌توان کمیت، کیفیت و تحرک اسپرم را مورد ارزیابی قرار دادکه مهمترین آزمایش در بررسی فاکتور مردانه است. آزمایشات کمکی متعدد دیگری نیز مثل بررسی DNA fragmentation وجود دارند که در مواقع مقتضی درخواست می‌شوند. در نهایت پس از تشخیص علت یا علل ناباروری اقدامات درمانی آغاز می‌شود که طیف وسیعی از در مان از تجویز درمان‌های دارویی گرفته تا استفاده از روش‌های کمک باروری مثل IUI و لقاح آزمایشگاهی یا ICSI را شامل می‌شود. هر یک از این درمان‌ها با درصدهای متفاوتی از موفقیت همراهند که پس از مشاوره، روش درمانی مناسب برای هر زوج انتخاب خواهد شد.»
درمان تنها راه حل از بین بردن این مشکل در افراد نیست و باید برای رفع این مسئله در سطح کلان و کشوری اقدامات لازم اندیشیده شود. اولین عامل بستر ساز برای کاهش ناباروری آن است که زنان و مردان در سنین مناسب اقدام به فرزندآوری کنند. بهبود وضعیت تغذیه با تغییر الگوی سبک زندگی نیز از دیگر عوامل مهم در این زمینه محسوب می‌شود.
مسئله سلامت جنسی و آگاهی یافتن از وضعیت توان جنسی فرد قبل از ازدواج در کاهش نرخ ناباروری موثر است. عدم اطلاع از وضعیت تولید مثلی، عدم آشنایی با تغییرات بدن، کنترل به موقع تست‌های سلامت بارداری و ... از مواردی است که در سبد پزشکی خانوار جایی ندارد و فرد بعد از چندین بار اقدام برای بارداری و عدم موفقیت در فرزندآوری، به سراغ حل مشکل و درمان خود می‌رود.
منبع:
خبرنامه دانشجویان ایران
نظر کاربران
یه موقع از دستتون در میره میوه های هورمونی را هم می نویسید ها مواظب باشید.
ممنون از زحمتت