سزارین، ۱۵ پرسش رایج زنان

همانطور که می‌دانید بچه‌ها معمولا با سر از رحم بیرون می‌آیند، اما اگر شرایط استقرار جنین به نحوی باشد که مثلا بخواهد با پا از رحم خارج شود، آنوقت باید برای سزارین اقدام کرد.

۱- سزارین یعنی چه؟
سزارین یعنی شکافتن شکم و ایجاد یک برش بر روی رحم زن باردار به منظور خارج کردن جنین از داخل رحم.


۲- شایع‌ترین مواردی که باعث می‌شود پزشکان از این روش استفاده کنند، چه مواردی است؟
اگر بحث اصرارهای بیجای خانم باردار و خانواده‌اش را کنار بگذاریم، معمولا پزشکان به یکی از چهار دلیل زیر دست به سزارین می‌زنند:

ـ عدم پیشرفت زایمان یا بحرانی‌شدن شرایط زایمان
- سابقه سزارین در زایمان‌های قبلی زائو
- وضعیت نامناسب و بحرانی تنفس در جنین
- وضعیت قرارگیری نامناسب جنین در رحم مادر برای زایمان طبیعی (همانطور که می‌دانید بچه‌ها معمولا با سر از رحم بیرون می‌آیند، اما اگر شرایط استقرار جنین به نحوی باشد که مثلا بخواهد با پا از رحم خارج شود، آنوقت باید برای سزارین اقدام کرد)

۳- معمولا سزارین در کدام دسته از خانم‌های باردار شایع‌تر است؟
میزان سزارین معمولا در خانم‌هایی که تا به حال زایمان نداشته‌اند و برای اولین بار می‌خواهند فرزندی به دنیا بیاورند، بیشتر است و البته این میزان با افزایش سن نیز افزایش می‌یابد.

4- در شرایط غیر اورژانس، چه زمانی برای انجام سزارین مناسب‌تر است؟
مناسب‌ترین زمان در شرایط غیراورژانس، وقتی است که معیارهای بالینی و آزمایشگاهی برای بلوغ جنین به اثبات رسیده باشد و معمولا وقتی این اتفاق می‌افتد که سی و نه هفته کامل از تاریخ آخرین قاعدگی خانم باردار گذشته باشد.

۵- آیا برای انجام عمل سزارین نیز مانند سایر جراحی‌های بزرگ، ضرورت دارد که بیمار چند ساعت قبل از عمل، ناشتا باشد؟
بله، در سزارین نیز ضرورت دارد که بیمار حداقل 8 ساعت قبل از عمل، ناشتا باشد تا معده خالی شود و عوارض حین عمل مثل آسپیراسیون (برگشت محتویات گوارشی از مری و ورود آن به مجاری تنفسی) اتفاق نیفتد.

6- حجم خونی که خانم‌ها در حین سزارین از دست می‌دهند، چقدر است؟
میزان خونریزی در حین عمل سزارین به طور معمول، یک لیتر است و البته بعضی از خانم‌ها ممکن است خونریزی تا یک و نیم لیتر را هم تجربه ‌کنند. به همین دلیل است که معمولا یک تا دو لیتر سرم رینگر لاکتات و یا سرم قندی نمکی در طی عمل و بلافاصله بعد از عمل به بیمار تزریق می‌شود.

۷- مدت زمانی که لازم است زائو بعد از انجام عمل سزارین ناشتا باشد، چقدر است؟
معمولا بیمار باید 24 ساعت بعد از انجام این عمل جراحی، ناشتا باشد تا شانس بروز آسپیراسیون به حداقل برسد. همچنین، از آنجایی که احتمال بروز عوارض بعد از زایمان نیز طی 24 ساعت اول بعد از سزارین بالاست، بهتر است که بیمار در طی این 24 ساعت ناشتا بماند و غذایش را صرفا از طریق سرم‌های خوراکی دریافت کند.

8- پس از سزارین، زائو تحت چه شرایطی از اتاق ریکاوری خارج می‌شود؟
شرط اول خروج از ریکاوری این است که زائو کاملا به هوش آمده باشد و شرط بعدی این است که خونریزی‌اش به حداقل کاهش پیدا کرده باشد. ضمنا فشار خون بیمار نیز باید به شرایط پایداری رسیده و ادرارش هم باید جریان پیدا کرده باشد، حداقل به میزان ۳۰ سی سی در ساعت.

۹- آیا در شرایط معمول پس از سزارین باید داروی خاصی برای بیمار تجویز شود؟
بله، تا زمانی که بیمار در بیمارستان بستری است، معمولا هر شش ساعت، آنتی‌بیوتیک وریدی دریافت می‌کند و بعد از ترخیص از بیمارستان نیز می‌توان تا هفت روز برای بیمار آنتی بیوتیک خوراکی تجویز کرد.

10- سوند ادراری را چه مدتی بعد از سزارین، بیرون می‌آورند؟
در شرایط طبیعی، سوند فولی را باید ۱۲ ساعت بعد از عمل و یا صبح روز بعد از عمل خارج کرد.
نخستین ویزیت مادر بعد از زایمان با پزشک بهتر است سه هفته بعد از ترخیص باشد.

11- آیا بیمار می‌تواند غذا خوردنش را بلافاصله با صرف غذاهای معمولی شروع کند؟
نه، در اکثر بیماران رژیم مایعات روز بعد از عمل شروع می‌شود و در روز دوم بعد از عمل معمولا رژیم غذایی عادی آغاز می‌شود. اما در مواردی که داخل شکم، دستخوش دستکاری های شدید شده باشد و یا عفونت‌های گسترده‌ای اتفاق افتاده باشد، معمولا رژیم غذایی مایعات نیز با تاخیر آغاز می‌شود.

۱۲- پس از چه مدتی، بیمار می‌تواند از تخت پایین بیاید و شروع به راه رفتن کند؟
حرکت دادن بیمار را باید هر چه زودتر شروع کرد. در بیشتر موارد، درست روز بعد از عمل، بیمار باید حداقل دو بار و با کمک همراه از تخت خارج شود. در روز دوم بعد از عمل، بیمار می‌تواند با کمک همراه در بخش قدم بزند. با حرکت دادن زودرس بیمار، شانس ایجاد لخته‌های خونی در عروق بیمار و به حرکت افتادن این لخته‌ها در مسیر گردش خون به حداقل می‌رسد.

13- شستشوی محل بخیه‌ها از چه زمانی بلامانع است؟
از روز سوم به بعد، دوش گرفتن برای این محل نیز بلامانع است، اما تا قبل از آن، محل بخیه‌ها باید هر روز معاینه شود و با مواد ضدعفونی‌ کننده‌ای مانند بتادین شستشو داده شود و پانسمان گردد. بخیه‌ها را به طور معمول در روز چهارم بعد از عمل بیرون می‌کشند.

۱۴- معمولا چند روز بعد از سزارین، زائو ترخیص می‌شود؟
در صورتی که عوارض بعد از زایمان وجود نداشته باشد، مادر می‌تواند در روز سوم یا چهارم بعد از زایمان از بیمارستان مرخص شود. در نخستین هفته بعد از زایمان، فعالیت‌های مادر باید به مراقبت از خود و بچه‌اش محدود شود و نخستین ویزیت بعد از زایمان نیز بهتر است که سه هفته بعد از ترخیص باشد.

15- شایع‌ترین عوارض احتمالی سزارین چیست؟
عوارض بیهوشی نظیر آسپیراسیون (برگشت محتویات گوارشی به مجاری تنفسی) و آسیب‌های ریوی ناشی از آن، عفونت‌های موضعی، عفونت‌های گسترده، خون‌ریزی شدید، لخته‌شدن خون در عروق خونی و به جریان افتادن این لخته‌ها در مسیر جریان خون که البته بسیار خطرناک است، صدمه دیدن دستگاه ادراری، وارد آمدن آسیب‌هایی به مغز یا نخاع بچه و شکستگی‌های استخوان جمجمه، ران و اعضای دیگر بچه.