سرکلاژ چیست؟

سرکلاژ یک روش جراحی است که در موارد نارسایی دهانه رحم (سرویکس) برای جلوگیری از باز شدن دهانه رحم و خروج محصولات حاملگی (جفت و جنین) و سقط انجام می­‌گیرد. نارسایی دهانه رحم به حالتی گفته می­‌شود که بافت دهانه رحم توانایی تحمل وزن محصولات حاملگی را نداشته و در طول حاملگی بدون هیچگونه علامتی (درد، انقباضات رحمی و …) باز شده و باعث خروج محصولات حاملگی و سقط می­‌شود. معمولاً سقط ناشی از نارسایی دهانه رحم در اولین بارداری در سه ماهه دوم بارداری رخ می‌‌دهد ولی ممکن است در بارداری­‌های بعدی زودتر هم اتفاق افتد.


در اثر باز شدن دهانه رحم کیسه آب به سمت خارج از دهانه رحم برجسته‌شده و معمولاً وقتی دهانه رحم تا حدود ۴ سانتی‌متر باز شود، کیسه آب پاره شده و یا انقباضات رحمی شروع می­‌شود و در نهایت به خروج محصولات حاملگی و سقط منتهی می­‌گردد.

علل نارسایی دهانه رحم متفاوت است نارسایی دهانه رحم می­‌تواند مادرزادی باشد و در اثر ناهنجاری­‌های ساختمانی دهانه رحم ایجاد شود. در بعضی مواقع به‌دنبال آسیب­‌های وارده به دهانه رحم در اثر دستکار‌های جراحی و درمانی، عفونت، پارگی در اثر زایمان سخت یا سقط عمدی و … نارسایی ایجاد می­‌شود.

نارسایی دهانه رحم معمولاً زمانی تشخیص داده می­‌شود که بیمار سابقه سقط­‌های بدون درد در سه ماهه دوم حاملگی داشته باشد. البته معاینه فیزیکی و سونوگرافی نیز در تشخیص نارسایی کمک‌کننده می­‌باشد. درمان نارسایی دهانه رحم جراحی است.

در نارسایی دهانه رحم برای حفظ و تداوم حاملگی، عمل سرکلاژ (دوختن حلقه­‌ای دهانه رحم) انجام می­‌شود. ولی در صورت هر­گونه شک به سقط اجتناب­‌ناپذیر، سقط فراموش‌شده و یا پارگی کیسه آب این عمل نباید انجام گیرد.

عمل سرکلاژ دهانه رحم تحت بی­‌حسی نخاعی یا بیهوشی عمومی انجام می­‌گیرد و چند ساعت بعد از انجام عمل در صورت تثبیت وضعیت عمومی، بیمار مرخص می­‌شود. سرکلاژ از سقط و زایمان زودرس جلوگیری نموده و در ۸۵ الی ۹۰ درصد موارد نارسایی دهانه رحم، موفقیت‌آمیز بوده ­است.

عمل سرکلاژ به سه روش مکدونالد، شیرودکار و سرکلاژ شکمی انجام می­‌گیرد. روش‌­های مختلف سرکلاژ اختلاف زیادی با یکدیگر نداشته و معمولاً انتخاب آنها برای بیمار، به شرایط بیمار و نظر پزشک معالج ارتباط دارد. به‌طور‌کلی در عمل سرکلاژ با استفاده از نخ بخیه مخصوص دهانه رحم به روش خاص بسته می­‌شود.

شب قبل از عمل بیمار باید یک شام سبک مثل سوپ مصرف نماید و پس از آن دیگر هیچ نوع مواد خوراکی و آشامیدنی مصرف نکند. بعد از انجام سرکلاژ معمولاً مریض چند ساعت در بخش تحت مراقبت قرار می‌‌گیرد و سپس مرخص می­‌شود. بیمار باید چند روز در منزل استراحت کرده و از انجام کارهای سنگین تا پایان دوران بارداری خودداری نماید. انجام کارهای روزمره پس از اتمام دوره استراحت بلامانع است. بعد از سرکلاژ در بعضی مواقع کمی خونریزی و لکه‌بینی ایجاد می­‌شود که ممکن است طی یک الی دو روز ادامه داشته باشد و سپس قطع می­‌گردد. فرد باید یک هفته قبل و یک الی دو هفته بعد از عمل سرکلاژ از نزدیکی پرهیز نماید.

در صورت بروز هر یک از علائم زیر باید به پزشک معالج اطلاع داده شود.

۱- بروز انقباض رحمی و درد زیر شکم و کمر مثل دردهای زایمان

۲- خونریزی واژینال

۳- تب بالای ۳۸ یا لرز

۴- تهوع و استفراغ

۵- ترشح زیاد واژینال

۶- پارگی کیسه آب

قبل از شروع دردهای زایمانی باید بخیه­‌های دهانه رحم برداشته شود تا زایمان امکان‌پذیر باشد. برداشتن بخیه دهانه رحم معمولاً در انتهای حاملگی انجام می­‌شود و یک عمل بدون درد بوده و نیاز به بی‌‌حسی و بی‌­هوشی ندارد و در عرض چند دقیقه انجام می‌‌گیرد.

در صورت بروز دردهای زود هنگام و زایمان زودرس باید بخیه سرکلاژ باز شود، بنابراین باید در این مواقع فرد در بیمارستان تحت مراقبت قرارگرفته تا به‌­موقع در خصوص بازکردن بخیه دهانه رحم اقدام شود. در نارسایی دهانه رحم برای هر بار حاملگی عمل سرکلاژ ضروری است.