کهیر بارداری چیست؟

آمارهای موجود نشان می دهد بین ۱۵ تا ۲۰ درصد جمعیت جهان حداقل یک بار در طول زندگی دچار کهیر می شوند و ۱ تا ۵ درصد نیز کهیز مزمن می گیرند. عوارض کهیر نیز برخی از مبتلایان را به شدت آزار می دهد؛ به گونه ای که حدود ۷۳ درصد افراد مبتلا به کهیر در طول بروز علائم در اجتماع ظاهر نمی شوند. در ۷۴ درصد مبتلایان کیفیت کار حرفه ای کاهش می یابد و ۶۳ درصد دچار اضطراب می شوند.
بیشتر متخصصان پوست بر این باورند که این بیماری پوستی بیش از آنچه به نظر می رسد بر روان افراد تاثیر منفی می گذارد و به همین دلیل شناختن آن و روش های پیشگیری از آن و درمانش اهمیت ویژه ای دارد. در این مطلب با دکتر محمدعلی نیفروش زاده، رئیس انجمن متخصصان پوست ایران و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در رابطه با این بیماری نسبتا شایع پوستی گفت و گو کرده ایم.


ضایعات پوستی کهیر چه مشخصاتی دارند؟
کهیر در واقع نوعی تورم قرمزرنگ پوست است که با خارش و گاهی سوزش و به ندرت با درد همراه می شود. این ضایعات معمولا بعد از گذشت چند دقیقه تا چند ساعت در ناحیه درگیر ناپدید و در منطق دیگری ظاهر می شوند. اندازه آنها هم می تواند از اندازه یک ماش تا یک بشقاب متغیر باشد.

گاهی کهیرها به هم متصل می شوند و گاهی در سطح بدن پراکنده اند.

آیا دلیل ابتلا به کهیر مشخص است؟
خروج پلاسما از مویرگ های ریز خونی به دلیل برخی مکانیسم های شیمیایی از جمله ترشح هیستامین باعث بروز کهیر می شود. برخی خوراکی ها (تنقلات، شکلات، گوجه فرنگی، تخم مرغ، انواع توت ها، شیر و ماهی)، داروها (آنتی بیوتیک ها، مسکن ها، خواب آورها، مکمل ها، آنتی اسیدها، قطره های چشمی و برخی ملین ها)، نیش حشرات و عفونت های ناشی از سرماخوردگی ، گلودرد، سینوزیت و آبسه و برخی بیماری ها از جمله بیماری های کبدی و غدد و داخلی و برخی آلودگی های انگلی و بدخیمی ها، برخی عوامل فیزیکی مثل گرما و سرما و نور آفتاب، ارتعاشات و ورزش، تعریق و اضطراب، خاراندن و عوامل فشاری و... در ترشح هیستامین در بدن و بروز کهیر حاد نقش دارند اما دلایل بروز کهیر مزمن مشخص نیست و در دوسوم مبتلایان هرگز مشخص نمی شود.

آیا درمانی برای آن وجود دارد؟
برای کهیر حاد حذف عامل ایجادکننده مهم است اما در کهیر مزمن باید بیماری را علامتی درمان کرد و رفع کامل آن امکان پذیر نیست. برای تمامی مبتلایان مصرف داروهای آنتی هیستامینی در راس قرار دارد. البته این داروها تا قبل از بروز کهیر و برای پیشگیری، بیشتر موثرند و میزان تاثیر آنها بعد از بروز کهیر کم می شود.

پس مبتلایان باید روزانه این دارو را مصرف کنند؟
در افراد مبتلا به کهیر مزمن زیر نظر پزشک بله؛ اما در افراد مبتلا به کهیر حاد لازم نیست. این افراد می توانند در شرایط خاص مثلا در فصل سرد و خشک سال یا شرایطی که دچار اضطراب هستند با مشورت پزشک دارو مصرف کنند.

آنتی هیستامین ها بدون عارضه نیستند و نه تنها خواب آورند بلکه باعث احتباس آب می شوند. در نتیجه خانم های باردار و سالمندان باید مراقب مصرف آن و هم چنین تداخلات دارویی باشند. در موارد اورژانسی که کهیر در بلع و تنفس اختلال ایجاد کند، گاهی حتی کورتون های تزریق تجویز می شوند.

چرا برخی افراد به صورت مرتب دچار عود کهیر می شوند؟
به طور کلی کهیر 2 نوع است؛ کهیر حاد که معمولا قبل از 6 هفته کاملا برطرف می شود و کهیر مزمن که بیش از 6 هفته ادامه دار است و مرتبا عود می کند. مصرف مرتب و روزانه داروهای آنتی هیستامین برای افراد دچار کهیر لازم است.

آیا غیر از دارودرمانی، روشی برای تسکین خارش و علائم کهیر وجود دارد؟
برای تسکین علائم می توان از کمپرس سرد استفاده کرد. استفاده از عصاره گیاه بابونه هم می تواند خارش را کاهش دهد. پوشیدن لباس های سبک با الیاف طبیعی جلوی تحریک پوست را می گیرد و برخی تمرین های آرامش بخش مثل یوگا به کاهش اضطراب کمک می کند.

کهیر بارداری
دکتر مجتبی امیری: کهیر بارداری یکی از مشکلات پوستی شایع دوران بارداری است که به ویژه در 3 ماهه سوم و در خانم هایی که برای نخستین بار است که باردار می شوند، بروز می کند.

این بیماری پوستی با ضایعات خارش دار بیشتر ناحیه شکم و گاهی ران ها را درگیر می کند و تفاوت کهیر بارداری با سایر بیماری های پوستی دوران بارداری این است که اطراف ناف را درگیر نمی کند و همین موضوع آن را از سایر مشکلات پوستی دوران بارداری افتراق می دهد. این بیماری برای مادر و جنین خطرناک و مشکل ساز نیست.

اما خارش شدیدی ایجاد می کند که تحمل آن برای خانم باردار سخت است.
بهتر است ضایعات خارش دار را متخصص معاینه کند تا تشخیص دقیق داده شود. کهیر بارداری در هفته های آخر بارداری شایع تر است و در اسرتیاها بیشتر نمایان می شود. دلیل بروز کهیر بارداری مشخص نیست اما گفته می شود کشش ایجاد شده در پوست باعث آزادی برخی آنتی ژن ها می شود که سرچشمه این ضایعات هستند.
با پایان بارداری معمولا کهیر رفع می شود اما در صورتی که شدت خارش بالا باشد می توان در مان های مضوعی متناسب با شدت خارش تجویز کرد. مصرف آنتی هیستامین خوراکی و دوزهای کم کورتون در 2 هفته آخر بارداری برای تسکین خارش اشکالی ندارد.

بیمارستان مشاهیر
می گویند مشهورترین فردی که در طول تاریخ به کهیر مبتلا بوده، ریچارد سوم، پادشاه انگلیس بین سال های ۱۴۸۳ تا ۱۴۸۵ بعد از میلاد مسیح بوده است.

وی که از بیماری خود و منشاء آن کاملا آگاه بوده، آن را وسیله ای برای نابودی دشمنان خود کرده بود. ریچارد سوم دشمنان خود را به قصر دعوت می کرد و از آشپز می خواست توت فرنگی سرو کند و بعد از خوردن آن و در حالی که کهیر زده بود، مهمانان را محکوم می کرد که در غذا سم ریخته اند و به این بهانه آنها را روانه قتلگاه می کرد!

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
اگر شما هم دچار کهیرهای خارش‌دار دوران بارداری شده باشید، حتما می‌دانید که چقدر این خارشها آزار دهنده است. گاهی ممکن است آنقدر محل کهیر را بخارانید که به خونریزی بیفتد. گاهی هم شما را از کارهای روزانه باز می دارد.
علت بروز این کهیرها در دوران حاملگی هنوز مشخص نشده است اما گفته می‌شود به دلیل کشش زیاد در پوست زنان باردار برخی از آنتی ژن ها در محل آزاد می‌شوند که سرچشمه اصلی به وجود آمدن ضایعات هستند.
این کهیرها معمولا در اواخر بارداری دیده می‌شود و معمولا بعد از تولد فرزند هم از بین می‌روند اما اگر خارش کهیرها به اندازه ای باشد که فعالیت های روزانه مادر را مختل کند، باید درمان شود.
برای راحت شدن از این کهیرهای خارش‌دار می‌توانید از توصیه‌های طب ایرانی کمک بگیرید.

سبب را ریشه کن کنید
درمان اکثر کهیرها چندان سخت نیست. در طب ایرانی رفع سبب بهترین روش درمان است. سبب کهیر تجمع مواد زاید آزاردهنده در پوست است که به علت افزایش مواد زاید بدن، به عضو کم اهمیت یعنی پوست ریخته شده است.
بنابراین برای درمان مهمترین روش باز کردن مسیر دفع و خروج مواد زاید از بدن است.

یبوست را درمان کنید
در صورتی که دچار یبوست هستید حتماً یبوستتان را درمان کنید. یبوست یعنی دفع مدفوع کمتر از یک بار در روز یا دفعی که به سختی و با زور زدن و به شکل ناقص انجام شود.
بهترین روش درمان یبوست داشتن تحرک کافی و خوردن غذاهای مناسب است. اگر یبوست دارید دست کم یک وعده در روز سوپ جو با سبزیجات بخورید. به عنوان چاشنی از رب انار و آلو و تمبر هندی تازه استفاده کنید.

گرمی را حذف کنید
گرمیجات شدت کهیر و خارش شما را زیاد می‌کنند. پس از غذاهای گرم یا گرمی زا مانند غذاهای تند، شور یا چرب؛ انواع غذاهای مصنوعی؛ آجیل‌های بوداده؛ تخم مرغ؛ بادنجان و ... پرهیز کنید.

شربت بخورید
صبح ناشتا شربت خاکشیر گرم بخورید. استفاده از خاکشیر جوشانده هم می‌تواند به رفع یبوست کمک کند. (به این ترتیب که یک قاشق غذاخوری خاکشیر را در یک لیوان آب جوش بریزید تا خیس بخورد و با کمی عسل میل کنید.
اگر موثر نشد می توانید مخلوط آب و خاکشیر را دو دقیقه بجوشانید). حتی در صورتی که دچار یبوست نباشید، باز هم مصرف خاکشی جوشانده کمک موثری در درمان کهیر شماست.

عرقیجات یادتان نرود
استفاده از داروهایی که عملکرد کبد را بهتر می کنند، بعد از رفع یبوست بهترین درمان است. ساده ترین دارو، ترکیب عرق کاسنی و شاهتره به نسبت مساوی حد اکثر تا میزان ۳ استکان کوچک در روز است. در صورت نیاز می توان کمی عرق همیشه بهار نیز به ترکیب عرق اضافه کرد.

داروهای طبع خنک مصرف کنید
بسیاری از داروهایی که طبع خنکی دارند را می‌توان به عنوان درمان کمکی و موضعی در معالجه کهیر به کار برد. یک مثال ساده و فراگیر آن، شستشوی بدن با سدر در موقع استحمام است.
در این زمینه ترکیبات گوناگون و موثر بسیاری وجود دارد اما ترکیب ارزان قیمت و در عین حال موثر این است که مقداری شاهتره خشک و جوش شیرین را به نسبت مساوی با کمی ماست شیرین مخلوط کنید و در حمام روی بدن بمالید. سپس بعد از حداقل ده دقیقه بشویید.

حجامت موثر است
عده‌ای از متخصصان طب سنتی معتقدند حجامت، بهترین راه درمان کهیر است. اگر چه اغلب کهیرها به حجامت عام پاسخ می‌دهند، اما حجامت در بارداری توصیه نمی‌شود مگر اینکه منفعت آن برای زن باردار بیشتر از ضرر آن باشد.
بنابراین اگر درمان‌های دیگر موثر نباشند، می‌توان از حجامت استفاده کرد. در این باره متخصص طب سنتی با توجه به شرایط بیمار باید تصمیم بگیرد که آیا انجام حجامت برای او مفید است یا مضر.
البته توجه کنید که حتی اگر حجامت عام باعث درمان کهیر نشد؛ نباید از حجامت ساقین(که از بهترین حجامت ها برای رفع خارش بدن است) استفاده کنید؛ زیرا ممکن است باعث بروز مشکلاتی در ادامه بارداری برای جنین شود.

دود کردن برخی داروها موثر است
علاوه بر این دود دادن برخی داروها نیز کمک زیادی به رفع خارش و تورم ناشی از کهیر می‌کند که در دسترس‌ترین آن، خاکشی یا عنبرنساراست که باید مثل اسفند دود داده شوند.
البته فراموش نکنید که این درمان های موضعی، در معالجه کهیر، تنها نقش کمکی دارند و جای درمان‌های اصلی را نمی‌گیرند.

با زایمان بهتر می‌شوید
اگر چه بعضی از کهیرهای بارداری به درمان مقاوم هستند، اما این مساله معمولا ناشی از گرمتر بودن مزاج جنین نسبت به مادر است و با زایمان برطرف خواهد شد. اما اگر برایتان غیر قابل تحمل است زودتر به پزشک مراجعه کنید.